Một hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI) mới đang được thử nghiệm tại sân bay Heathrow nhằm hỗ trợ các kiểm soát viên không lưu quản lý không phận đông đúc nhất (congested airspace) của Vương quốc Anh. Công cụ AI này đã được thử nghiệm trên hơn 40.000 chuyến bay tại đây, nhưng các chuyên gia cảnh báo rằng các hệ thống AI vẫn có những hạn chế.
Với gần nửa triệu chuyến bay mỗi năm – trung bình 90 chuyến mỗi giờ trong ngày – hoạt động kiểm soát không lưu tại Heathrow, sân bay bận rộn thứ tư thế giới, phụ thuộc rất nhiều vào sự phối hợp hiệu quả để duy trì an toàn và giảm thiểu chậm trễ.
Công cụ AI, có tên gọi là “Amy,” kết hợp dữ liệu từ radar và video để theo dõi các máy bay trên sân đỗ bằng cách tạo ra hình ảnh trực quan tổng thể về vị trí của các máy bay. NATS, cơ quan giám sát kiểm soát không lưu, cho biết công nghệ này có thể giúp các kiểm soát viên theo dõi máy bay ngay cả khi chúng nằm ngoài tầm nhìn (out of sight) bằng cách sử dụng camera và radar.
“Điểm khởi đầu là tháp điều khiển kỹ thuật số. Đây là nơi chúng tôi thay thế tầm nhìn trực tiếp từ cửa sổ của các tòa tháp truyền thống bằng dữ liệu số hóa,” theo Andy Taylor, Giám đốc giải pháp của NATS.
“Thông tin này, vì đã được số hóa thay vì là hình ảnh analog, có thể được xử lý qua hệ thống. Và quá trình xử lý đó… được thực hiện thông qua công cụ trí tuệ nhân tạo kỹ thuật số của chúng tôi, được gọi là Amy.”
Hệ thống cung cấp các chi tiết quan trọng cho mỗi máy bay, chẳng hạn như số hiệu chuyến bay, loại máy bay, và trạng thái đến hoặc đi (inbound or outbound). Bằng cách cung cấp dữ liệu theo thời gian thực, AI giúp các kiểm soát viên đưa ra quyết định nhanh hơn và chính xác hơn.
NATS cho biết họ đang chuẩn bị cho một “tháp điều khiển dự phòng kỹ thuật số” hoạt động vào năm 2027. Hệ thống này sẽ hoạt động như một phương án dự phòng (backup) trong trường hợp khẩn cấp hoặc gián đoạn, không cần phải quan sát trực tiếp đường băng.
AI phối hợp với con người
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng các hệ thống AI như vậy có thể gặp phải những hạn chế.
“Thứ nhất là sự thiếu hụt trong khả năng phán đoán theo bối cảnh (contextual judgement). AI thường không có khả năng hiểu đầy đủ về các hệ thống cụ thể, và những tình tiết nhỏ đòi hỏi phải được xử lý bởi các nhóm kỹ thuật viên,” ông Colin Rigby, giảng viên và Giám đốc doanh nghiệp tại Đại học Keele, cho biết.
“Thứ hai là hạn chế về dữ liệu. AI có thể đã được huấn luyện dựa trên các hoạt động sân bay tiêu chuẩn và thông thường. Nhưng thực tế, khi bạn cần đến AI nhất chính là khi mọi thứ không diễn ra theo kế hoạch, khi có sự cố xảy ra. Điều này nhấn mạnh rằng AI phải phối hợp với con người để tạo ra kết quả tốt hơn cho tất cả các bên liên quan,” Rigby bổ sung.
NATS cho biết Amy được thiết kế để làm việc cùng với các kiểm soát viên con người.
Các sân bay tại Singapore, New York và Hong Kong cũng đang cân nhắc triển khai các giải pháp kỹ thuật số tương tự.
Andy Taylor, Giám đốc Giải pháp tại NATS, sử dụng công nghệ hỗ trợ AI để đánh giá hoạt động tại sân bay từ phòng điều khiển không lưu kỹ thuật số mới nhất của NATS. Ảnh: AP.
