Một vệ tinh Internet Starlink của SpaceX vừa thoát khỏi nguy cơ va chạm trên quỹ đạo trong gang tấc. “Viên đạn” đó là một trong chín vệ tinh được phóng bằng tên lửa Kinetica 1 của Trung Quốc vào thứ Ba, 9/12, từ Trung tâm Phóng Vệ tinh Jiuquan, nằm trong sa mạc Gobi.
Theo SpaceX, một trong số các vệ tinh này đã bay sượt qua rất nguy hiểm một vệ tinh Starlink, khiến công ty Mỹ không hài lòng trước tình huống suýt xảy ra va chạm.
“Theo những gì chúng tôi biết, đã không có bất kỳ sự phối hợp hay cơ chế tránh xung đột nào với các vệ tinh đang hoạt động trên quỹ đạo, dẫn đến việc một trong các vệ tinh được (Trung Quốc) triển khai tiếp cận STARLINK-6079 (56120) ở độ cao 560 km với khoảng cách chỉ 200 mét. Phần lớn rủi ro trong hoạt động không gian bắt nguồn từ sự thiếu phối hợp giữa các nhà khai thác vệ tinh — điều này cần phải thay đổi,” ông Michael Nicolls, Phó Chủ tịch phụ trách kỹ thuật Starlink của SpaceX, viết trên X vào tối thứ Sáu, 12/12.
Kinetica 1 là tên lửa nhiên liệu rắn cao khoảng 30 mét, do công ty CAS Space vận hành. Doanh nghiệp có trụ sở tại Quảng Châu này đã phản hồi bài đăng của Nicolls, cho biết họ đã thực hiện đầy đủ trách nhiệm với tư cách là nhà cung cấp dịch vụ phóng, nhưng vẫn đang điều tra thêm về sự cố.
“Nhóm của chúng tôi hiện đang liên hệ để thu thập thêm thông tin chi tiết. Tất cả các vụ phóng của CAS Space đều lựa chọn khung thời gian phóng dựa trên hệ thống nhận thức không gian mặt đất nhằm tránh va chạm với các vệ tinh hoặc mảnh vỡ đã biết. Đây là quy trình bắt buộc. Chúng tôi sẽ tiếp tục xác định chính xác các chi tiết và hỗ trợ với tư cách là nhà cung cấp dịch vụ phóng,” CAS Space cho biết trên X vào tối thứ Sáu.
Theo China Daily, vụ phóng Kinetica 1 hôm thứ Ba đã đưa lên quỹ đạo “sáu vệ tinh đa năng của Trung Quốc, một vệ tinh quan sát Trái Đất cho Các Tiểu Vương quốc Ả-rập Thống nhất, một vệ tinh khoa học cho Ai Cập và một vệ tinh giáo dục cho Nepal”. Bài đăng của Nicolls không nêu rõ vệ tinh nào trong số này đã bay sượt qua vệ tinh Starlink.
Sự phối hợp mà Nicolls đề cập ngày càng trở nên quan trọng khi quỹ đạo Trái Đất ngày càng đông đúc. Chẳng hạn, vào năm 2020, chỉ có chưa đến 3.400 vệ tinh hoạt động xoay quanh Trái Đất. Chỉ năm năm sau, con số này đã tăng vọt lên khoảng 13.000, và vẫn tiếp tục gia tăng.
Phần lớn trong số đó thuộc về SpaceX. Hiện công ty đang vận hành gần 9.300 vệ tinh Starlink, trong đó hơn 3.000 vệ tinh được phóng chỉ riêng trong năm nay.
Các vệ tinh Starlink có khả năng tự động tránh va chạm, tự điều chỉnh quỹ đạo để né các điểm giao cắt được dự báo dựa trên dữ liệu theo dõi sẵn có. Những thao tác né tránh như vậy diễn ra khá thường xuyên: trong sáu tháng đầu năm 2025, các vệ tinh Starlink đã thực hiện khoảng 145.000 lần cơ động tránh va chạm, tương đương trung bình khoảng bốn lần mỗi vệ tinh mỗi tháng.
Đó là một kỷ lục đáng chú ý. Tuy nhiên, nhiều phương tiện vũ trụ khác không có khả năng như vậy, và ngay cả các vệ tinh Starlink cũng có thể bị “đánh úp” bởi những vệ tinh mà nhà vận hành không chia sẻ dữ liệu quỹ đạo, Nicolls lưu ý.
Hơn nữa, chỉ một vụ va chạm — giữa hai vệ tinh, hoặc giữa vệ tinh với các mảnh rác không gian vốn rất nhiều trên quỹ đạo Trái Đất — cũng có thể tạo ra một đám mây mảnh vỡ khổng lồ, dẫn đến các vụ va chạm dây chuyền khác. Kịch bản ác mộng này, được gọi là hội chứng Kessler, có thể tạo ra một chuỗi va chạm khiến việc vận hành vệ tinh ở một số khu vực của “biên giới cuối cùng” này trở nên cực kỳ khó khăn, thậm chí là bất khả thi.
Tên lửa Kinetica 1 của CAS Space phóng hai vệ tinh từ Trung tâm Phóng Vệ tinh Jiuquan vào ngày 9/11/2025. Một vụ phóng Kinetica 1 khác từ địa điểm này hôm 9/12 đã triển khai chín vệ tinh, trong đó có một vệ tinh bay sượt qua vệ tinh Starlink, theo SpaceX. Ảnh: CCTV
