Làn sóng AI bùng nổ đang làm thay đổi thị trường lao động Trung Quốc, tạo nên thế hệ doanh nhân “một người” ngày càng đông đảo. Nhờ công nghệ giá rẻ và mạnh mẽ, nhiều người trẻ tự mở đường khởi nghiệp, tìm cơ hội mới trong bối cảnh việc làm truyền thống ngày càng khắc nghiệt.
Bùng nổ trí tuệ nhân tạo tại Trung Quốc đang tạo ra một lớp “solopreneurs” mới – những người biến giấc mơ kinh doanh thành hiện thực nhờ công nghệ, mang đến một tia hy vọng trong bối cảnh thị trường việc làm ảm đạm.
Dù chưa có dữ liệu thống kê chính thức, sự phổ biến của các mô hình AI giá rẻ cho thấy số lượng solopreneur – doanh nhân “một mình làm tất” ở Trung Quốc đang tăng lên. Dữ liệu mới nhất của Cục Điều tra Dân số Mỹ cho thấy nước này có khoảng 30 triệu solopreneur, đóng góp 6,8% tổng hoạt động kinh tế.
Tại Trung Quốc, chính quyền địa phương đang tích cực tìm cách thu hút các “công ty một người” (OPC) như một hướng khai thác tiềm năng của AI.
Tháng 11 vừa qua, thành phố Tô Châu thuộc tỉnh Giang Tô (miền đông Trung Quốc) đã ra mắt “liên minh dịch vụ OPC” để hỗ trợ nhóm doanh nhân này. Cùng tháng đó, Thượng Hải cũng dành hẳn một tòa nhà tại quận Tĩnh An (Jingan) để làm không gian làm việc cho các doanh nghiệp một người, cung cấp chỗ ngồi và tài nguyên tính toán.
Trong bối cảnh tỷ lệ thất nghiệp thanh niên ở Trung Quốc đang ở mức kỷ lục, cơ hội do các nhà tuyển dụng truyền thống mang lại không còn đủ hấp dẫn đối với hàng triệu sinh viên tốt nghiệp đại học. Vì vậy, mô hình doanh nghiệp một người trở thành lựa chọn thu hút nhóm lao động có trình độ này.
Karen Dai, 38 tuổi, doanh nhân tại Thượng Hải, là người dẫn dắt SoloNest – một cộng đồng kết nối dành cho solopreneur đang phát triển nhanh chóng. Từ khi thành lập năm ngoái, SoloNest đã tổ chức hơn 100 sự kiện với hơn 2.000 lượt tham dự, bà cho biết.
Hoạt động của các thành viên rất đa dạng, từ bán đồ thể thao online, sáng tạo nội dung, phát triển phần mềm cho đến vẽ chân dung thú cưng bằng AI và quản lý quán bar.
Dai cho biết mô hình của bà đạt điểm hòa vốn chỉ sau một thời gian ngắn nhờ chi phí vận hành thấp. Thu nhập của bà tương đương mức lương cũ khi làm giám đốc marketing toàn thời gian tại một công ty giáo dục trực tuyến – khoảng 500.000 nhân dân tệ (70.700 USD) mỗi năm.
Zay Gao, 23 tuổi, nhà thiết kế tự do và giảng viên tại Học viện Nghệ thuật Thị giác Thượng Hải, cho rằng các công cụ AI mang lại sự giải phóng lớn. Sau ba năm làm việc với nội dung tạo sinh, Gao nói thu nhập của anh với tư cách solopreneur sánh ngang với các nhà thiết kế đồ họa tại những công ty công nghệ lớn.
Anh cho biết gần như tất cả nhà thiết kế độc lập mà anh quen đều đang thử nghiệm các công cụ AI, và nhận xét rằng “AI đang tạo ra một con đường nghề nghiệp tùy chỉnh cho từng người”, giúp họ “trở thành chính mình nhiều hơn”.
Gao sử dụng nhiều công cụ hình ảnh và video AI, gồm Youchuan – tương tự Midjourney và do một start-up Trung Quốc phát triển – cùng Jimeng, công cụ chuyển văn bản thành video của ByteDance. Anh cũng dùng các công cụ tạo nhạc từ Suno AI, Splash Music và Udio, cũng như Gemini 3 của Google – công cụ mà anh yêu thích nhất hiện nay.
Một tác phẩm gần đây của Gao là hình ảnh AI tạo ra một người đàn ông giống Steve Jobs, mặc áo polo đen và quần jeans quen thuộc, đang chơi một đĩa vinyl trên bàn xoay màu trắng.
Chi phí hàng tháng của Gao cho các dịch vụ AI dao động từ 500 đến 1.000 nhân dân tệ. “Đó là phần mở rộng của bộ não tôi,” anh chia sẻ, mô tả cách AI tăng cường khả năng sáng tạo của mình.
Một trong những người ủng hộ nổi bật nhất của solopreneur là Sam Altman, nhà sáng lập kiêm CEO OpenAI. Trong cuộc trò chuyện với đồng sáng lập Reddit Alexis Ohanian năm ngoái, Altman nói AI có thể giúp doanh nhân cá nhân không còn phụ thuộc vào các đội ngũ lớn hay nguồn vốn đầu tư mạo hiểm khổng lồ.
“Trong nhóm chat nhỏ của tôi với các CEO công nghệ, chúng tôi đang cá cược xem năm nào sẽ xuất hiện công ty tỉ đô chỉ có một người – điều hoàn toàn không thể tưởng tượng được nếu không có AI, và giờ thì điều đó sẽ diễn ra,” ông nói.
Dù nhiều triển vọng, khởi nghiệp nhờ AI cũng gây lo ngại rằng nó có thể chỉ làm tăng thêm số lượng hơn 200 triệu lao động thời vụ của Trung Quốc. Nhiều người lo rằng tác động kinh tế tổng thể của solopreneur sẽ hạn chế, khi gần 1/5 người dưới 24 tuổi vẫn đang thất nghiệp.
Theo Dai, chỉ khoảng 20% người tham gia sự kiện của SoloNest có nguồn thu ổn định; 40% vẫn đang tìm kiếm thu nhập ổn định, và khoảng 40% còn chưa bắt đầu kinh doanh nhưng đang hào hứng chuẩn bị.
Dù vậy, nhiều solopreneur – trong đó có Dai – vẫn lạc quan về xu hướng mới.
“Năng lực của một công ty một người là có giới hạn,” bà nói. “Nhưng AI có thể mở rộng những gì chúng ta có thể làm được.”
Sinh viên tốt nghiệp tham dự hội chợ việc làm tại Đại học Sư phạm Fuyang, tỉnh An Huy, Trung Quốc. Ảnh: Getty Images
