Trung Quốc chuẩn bị phóng một tàu vũ trụ Thần Châu không người lái lên trạm vũ trụ Thiên Cung như một “tàu cứu sinh” nhằm cung cấp phương tiện quay về Trái đất cho các phi hành gia Thần Châu-21.
Thông báo đóng không phận ngày 17/11 cho thấy Trung Quốc đang chuẩn bị tàu Thần Châu-22 và tên lửa Trường Chinh 2F cho một vụ phóng vào khoảng 23:10 tối 24/11 theo giờ miền Đông (11:10 sáng ngày 25/11 giờ Việt Nam) từ Trung tâm Phóng vệ tinh Jiuquan ở sa mạc Gobi. Cơ quan Vũ trụ có Người lái Trung Quốc (CMSEO) hiện chưa công bố kế hoạch này ra công chúng.
Động thái này diễn ra sau khi phi hành đoàn Thần Châu-20 buộc phải dùng tàu Thần Châu-21 — mới đến trạm — để trở về Trái đất hôm 14/11, sau khi tàu Thần Châu-20 của họ bị mảnh vỡ không gian làm hư hại. Điều này khiến phi hành đoàn Thần Châu-21 không còn “tàu cứu sinh” trong trường hợp xảy ra thảm họa, như mất áp suất hoặc hỏa hoạn trên Thiên Cung.
Ba phi hành gia Thần Châu-21 — chỉ huy Zhang Lu cùng các thành viên Zhang Hongzhang và Wu Fei— đã lên Thiên Cung hôm 31/10, bắt đầu nhiệm vụ kéo dài sáu tháng. Họ tiếp quản trạm từ phi hành đoàn Thần Châu-20 vào ngày 4/11. Phi hành đoàn Thần Châu-20 ban đầu dự kiến rời trạm ngày 5/11 sau sáu tháng làm việc, nhưng chuyến về bị hoãn sau khi phát hiện nghi ngờ mảnh vỡ va chạm làm hỏng một ô cửa sổ nhỏ của tàu.
Ông Zhou Yaqiang thuộc CMSEO nói trên Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc ngày 15/11 rằng tàu Thần Châu-22 — vốn được lên lịch chở theo phi hành đoàn tiếp theo vào tháng 4–5/2026 — nay sẽ được phóng không người lái.
Ông cho biết công tác chuẩn bị đang được tiến hành và Thần Châu-22 sẽ mang theo thực phẩm, nhu yếu phẩm cho phi hành gia, cùng thiết bị cho trạm. Việc phi hành đoàn Thần Châu-20 phải ở lại lâu hơn dự kiến làm tiêu hao nguồn dự trữ và gây áp lực thêm lên hệ thống hỗ trợ sự sống của Thiên Cung.
CMSEO trước đây từng tuyên bố rằng tên lửa Trường Chinh 2F và tàu Thần Châu dự phòng luôn được duy trì trong tình trạng sẵn sàng tại Trung tâm Phóng vệ tinh Jiuquan để ứng phó khẩn cấp, và có thể được chuẩn bị trong 8,5 ngày trong điều kiện tốt nhất. Lần phóng này diễn ra 20 ngày sau khi phát hiện hư hại trên Thần Châu-20.
Thời gian chuẩn bị và phóng một tàu Thần Châu dự phòng phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như mức độ sẵn sàng của hai bệ phóng thuộc tổ hợp 921 — trong đó bệ chính LS-91/43 vừa phóng Thần Châu-21 — thời tiết, an toàn tầm phóng, điều kiện quỹ đạo, cũng như trạng thái của tàu và tên lửa. Thời điểm phóng còn bị chi phối bởi yêu cầu đồng bộ quỹ đạo giữa Jiuquan và Thiên Cung, điều có thể khiến kế hoạch bị trì hoãn thêm vài ngày dù mọi thiết bị đã sẵn sàng.
Trung Quốc sẽ cho tàu Thần Châu-20 rời quỹ đạo vào thời điểm thích hợp. Về lý thuyết, tàu vẫn đang neo đậu và có thể tiếp cận được, nhưng CMSEO xác định rằng nó không còn đáp ứng tiêu chuẩn an toàn để đưa người về Trái đất.
“Từ phân tích sơ bộ ảnh chụp, đánh giá thiết kế, mô phỏng và thử nghiệm đường hầm gió, kết luận toàn diện cho thấy lớp kính ngoài chịu nhiệt của cửa sổ khoang trở về trên tàu Thần Châu-20 đã xuất hiện một vết nứt nhỏ, rất có thể do vật thể không gian va chạm từ bên ngoài, khiến tàu không đáp ứng yêu cầu an toàn cho việc đưa phi hành gia trở về,” CMSEO cho biết trong tuyên bố ngày 14/11. “Tàu Thần Châu-20 sẽ tiếp tục lưu lại trong quỹ đạo để thực hiện các thí nghiệm liên quan.”
Vết nứt trên lớp kính chịu nhiệt bên ngoài có thể dẫn đến việc kính bị vỡ, khiến các lớp kính bên trong lộ ra và chịu khí plasma nhiệt độ cao khi tái nhập khí quyển, có nguy cơ làm cửa sổ mất độ bền và gây giảm áp cho tàu.
Trong khi đó, ba phi hành gia Thần Châu-20 — chỉ huy Chen Dong cùng Chen Zhongrui và Wang Jie — đã về đến Bắc Kinh hôm 15/11 sau khi hạ cánh tại khu vực Dongfeng gần Jiuquan ngày 14/11. Họ sẽ bước vào giai đoạn cách ly và phục hồi, trải qua các kiểm tra y tế toàn diện, trước khi được nghỉ ngơi theo quy định của CMSEO.
Tàu Thần Châu-21 ghép nối với trạm vũ trụ Thiên Cung ngày 31/10/2025. Ảnh: CMSEO
