NASA có thể buộc phải hoãn vụ phóng tiếp theo đưa phi hành gia lên Mặt Trăng hơn một năm, do những khó khăn trong quá trình phát triển Starship — tên lửa khổng lồ của SpaceX — trong năm qua đã làm chậm tiến độ của phương tiện phóng và tàu vũ trụ này.
Starship được NASA ký hợp đồng để đưa phi hành gia xuống bề mặt Mặt Trăng trong sứ mệnh Artemis 3. NASA hiện đặt mục tiêu phóng vào năm 2027, nhưng tiến độ mới nhất của SpaceX lại cho thấy điều ngược lại, củng cố thêm những lo ngại trước đó của NASA về mức độ sẵn sàng của Starship.
Theo một tài liệu nội bộ của SpaceX mà Politico thu thập được, công ty đang đặt mục tiêu tháng 6/2026 cho cuộc thử nghiệm đầu tiên về tiếp nhiên liệu quỹ đạo giữa hai phương tiện Starship, và hạ cánh không người lái lên Mặt Trăng vào tháng 6/2027. Nếu Starship vượt qua được các thử nghiệm này và bám sát tiến độ hiện tại, SpaceX ước tính thời điểm sớm nhất để thực hiện lần đầu đưa người lên Mặt Trăng bằng Starship sẽ là tháng 9/2028.
SpaceX vẫn chưa thông báo các mốc thời gian này cho NASA, nhưng dự kiến sẽ đưa chúng vào một “lịch trình tổng tích hợp” gửi NASA vào tháng 12. SpaceX thừa nhận tiến độ mới chậm so với hợp đồng ban đầu và muốn thỏa thuận lại các mốc thời gian với NASA.
Sứ mệnh trước đó, Artemis 2, theo tiến độ hiện tại có thể phóng sớm nhất vào tháng 2/2026. Sứ mệnh này sẽ đưa phi hành gia bay vòng quanh Mặt Trăng nhưng không hạ cánh. Artemis 1 — chuyến bay không người lái — đã được phóng lên quỹ đạo Mặt Trăng vào tháng 11/2022. Nếu Artemis 3 bị dời đến năm 2028, trung bình mỗi sứ mệnh Artemis sẽ cách nhau hơn hai năm.
Để so sánh, từ 1968 đến 1972, chương trình Apollo đã phóng 11 sứ mệnh, với khoảng cách trung bình giữa các sứ mệnh chỉ khoảng 4,5 tháng.
Tài liệu nội bộ mà Politico có được cho thấy tiến độ Starship không còn trùng khớp với lịch của NASA. Starship bước vào giai đoạn bay thử từ 2023 với vụ phóng tích hợp đầu tiên gồm tầng trên Ship và tầng đẩy Super Heavy. Trong hai năm đầu, phương tiện đạt một số cột mốc lớn, như việc tầng đẩy Super Heavy được bắt thành công bằng “đôi đũa” trên tháp phóng Mechazilla.
Tuy nhiên, năm nay lại là câu chuyện khác. Trong năm 2025, Starship đã phóng 5 lần, nhưng 3 lần đầu đều không thành công, dẫn đến mất tầng trên Ship trong không gian hoặc khi tái nhập khí quyển. Hai lần phóng cuối năm — với phiên bản “Block 2” — đã tạo ra bước ngoặt, thể hiện thành công ở một số năng lực quan trọng của tàu.
SpaceX đang thiết kế Starship để tái sử dụng hoàn toàn, điều chưa từng đạt được với bất kỳ phương tiện phóng quỹ đạo nào. Công ty đã hoàn thiện khả năng tái sử dụng tầng đẩy Falcon 9 thông qua hơn 500 lần phóng bằng tầng đẩy tái sử dụng, nhưng tầng hai của Falcon 9 vẫn chỉ dùng một lần.
Với Starship, SpaceX muốn tái sử dụng toàn bộ hệ thống. Họ đã thực hiện thành công hai lần tái phóng Super Heavy và hai lần hạ cánh mềm xuống biển trong các đợt thử nghiệm ngày 26/8 và 13/10.
Starship có khả năng mang khối lượng hàng nặng hơn nhiều so với Falcon 9, và SpaceX hy vọng biến Starship thành tàu vũ trụ chở người lên sao Hỏa. CEO Elon Musk nói ông hy vọng Starship có thể đưa tới 1 triệu người lên sao Hỏa trong 20 năm tới. Nhưng trước khi làm được điều đó, Starship phải đáp ứng nhiệm vụ đưa phi hành gia NASA lên Mặt Trăng — và còn nhiều cột mốc khác phải vượt qua.
Dù Starship đã đạt được một số bước tiến vững chắc hơn, SpaceX vẫn phải chứng minh những năng lực quan trọng nhất như tiếp nhiên liệu siêu lạnh trong quỹ đạo và hạ cánh Mặt Trăng không người lái. Để hoàn thành nhiệm vụ Artemis 3, SpaceX ước tính tàu đổ bộ Mặt Trăng Starship sẽ cần được tiếp nhiên liệu trong không gian tới 12 lần để có đủ nhiên liệu hạ cánh và quay lại quỹ đạo Mặt Trăng. Sau đó, nó sẽ gặp tàu Orion của NASA, tàu này sẽ đưa các phi hành gia Artemis 3 trở về Trái Đất.
Dù khả năng hạ cánh có thu hồi và tái sử dụng trên Trái Đất rất quan trọng đối với thiết kế Starship, nhưng đó không phải yêu cầu bắt buộc cho nhiệm vụ đưa người lên Mặt Trăng. Tuy vậy, NASA vẫn phụ thuộc vào tiến độ phát triển công nghệ của SpaceX.
Starship của SpaceX trên bệ phóng. Ảnh: SpaceX
