IBM hôm thứ Tư, 12/11, thông báo họ đã chế tạo thành công một chip máy tính lượng tử thử nghiệm mới mang tên “Loon”, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong nỗ lực phát triển máy tính lượng tử thực sự hữu dụng trước cuối thập kỷ này.
Máy tính lượng tử được kỳ vọng sẽ giải quyết những bài toán mà máy tính cổ điển phải mất hàng nghìn năm mới hoàn thành. Tuy nhiên, do đặc tính không chắc chắn của cơ học lượng tử, các chip loại này dễ mắc lỗi trong quá trình tính toán.
Sửa lỗi lượng tử là trọng tâm cạnh tranh của các tập đoàn công nghệ lớn như Google (thuộc Alphabet) và Amazon, những đơn vị đang cùng IBM theo đuổi cuộc đua máy tính lượng tử. Năm 2021, IBM đã đề xuất một phương pháp sửa lỗi mới — điều chỉnh thuật toán vốn dùng để cải thiện tín hiệu điện thoại di động và áp dụng nó cho điện toán lượng tử, kết hợp vận hành giữa chip lượng tử và chip máy tính cổ điển.
Nhược điểm của ý tưởng này, theo Mark Horvath, Phó chủ tịch kiêm nhà phân tích tại công ty nghiên cứu Gartner, là chip lượng tử sẽ khó chế tạo hơn, bởi chúng không chỉ phải chứa các khối cơ bản gọi là “qubit”, mà còn phải có các kết nối lượng tử mới giữa những qubit đó.
“Đây là một ý tưởng cực kỳ thông minh,” Horvath nói về tiến bộ mới của IBM liên quan đến chip Loon. “Và giờ họ đã thực sự đưa nó vào trong chip — điều đó thật sự đáng phấn khích.”
Jay Gambetta, Giám đốc Nghiên cứu của IBM, cho biết yếu tố then chốt là IBM đã tận dụng được Tổ hợp NanoTech Albany tại bang New York, nơi sở hữu các công cụ sản xuất chip tiên tiến hàng đầu thế giới.
Chip Loon hiện vẫn đang trong giai đoạn đầu, và IBM chưa tiết lộ thời điểm các bên bên ngoài có thể thử nghiệm. Tuy nhiên, công ty cũng công bố một chip khác mang tên “Nighthawk”, dự kiến ra mắt vào cuối năm nay.
IBM tin rằng Nighthawk có thể vượt trội hơn máy tính cổ điển trong một số tác vụ vào cuối năm sau, và hiện đang hợp tác với các startup cùng các nhà nghiên cứu để chia sẻ mã nguồn mở, cho phép cộng đồng độc lập kiểm chứng.
“Chúng tôi tin rằng sẽ có nhiều ví dụ chứng minh lợi thế lượng tử,” Gambetta nói với Reuters. “Nhưng thay vì chỉ xuất hiện trên các tiêu đề báo hay bài nghiên cứu, hãy xây dựng một cộng đồng nơi mọi người nộp mã của mình, cùng thử nghiệm và xác định đâu là kết quả thực sự đúng.”
Các kỹ thuật viên làm việc trong phòng sạch sản xuất tấm nền silicon 300 mm chứa chip máy tính lượng tử tại Tổ hợp NanoTech Albany, New York, Mỹ, trong ảnh do IBM công bố ngày 10/11/2025. Ảnh: IBM
