Nam Cực không chỉ là điểm đến mơ ước của du khách và quê hương của loài chim cánh cụt. Đây còn là một “cỗ máy thời gian” thực sự, lưu giữ dấu vết hàng triệu năm lịch sử khí hậu của Trái Đất sâu trong lớp băng. Thật vậy, các lõi băng từ Nam Cực thu thập được đã hé lộ những “bức ảnh chụp nhanh” về khí hậu Trái Đất suốt 6 triệu năm.
Các nhà khoa học thuộc Trung tâm Khám phá Lớp băng Cổ nhất (COLDEX) mới đây đã thu thập được những lõi băng có niên đại trực tiếp lâu đời nhất từng được khoan: 6 triệu năm tuổi. Khi nghiên cứu không khí và nước trong mẫu băng, họ đã “nhìn thấy” khí hậu Trái Đất thời cổ đại — khi hành tinh ấm hơn hiện nay và mực nước biển cao hơn — đồng thời phát hiện bằng chứng về một giai đoạn lạnh đi kéo dài.
Dưới sự dẫn dắt của Sarah Shackleton thuộc Viện Hải dương học Woods Hole và John Higgins của Đại học Princeton, nhóm nghiên cứu lấy mẫu tại khu vực Allan Hills ở Đông Nam Cực, nơi địa hình đặc biệt giúp đưa lớp băng cổ lên gần bề mặt hơn. Ban đầu họ kỳ vọng tìm được băng khoảng 3 triệu năm tuổi, nhưng phát hiện lần này vượt xa dự đoán.
“Nhóm đã xây dựng một thư viện các ‘ảnh chụp khí hậu’ cổ xưa, có tuổi đời nhiều hơn lõi băng từng công bố trước đây khoảng sáu lần, bổ sung cho dữ liệu chi tiết trẻ hơn từ các lõi băng ở nội địa Nam Cực,” Giám đốc COLDEX Ed Brook, nhà cổ khí hậu học (paleoclimatologist) thuộc Đại học Bang Oregon, cho biết.
Phân tích các bọt khí mắc kẹt trong băng, các nhà khoa học đo đồng vị argon để xác định niên đại mẫu. Sau đó, thông qua đồng vị oxy, nhóm tìm thấy bằng chứng cho thấy trong kỷ Pliocene, Trái Đất đã trải qua một giai đoạn lạnh dần — nhiệt độ giảm khoảng 12°C.
Nhóm sẽ tiếp tục nghiên cứu các mẫu này dưới góc độ biến đổi khí hậu, phân tích và tái dựng mức khí nhà kính trong khí quyển và lượng nhiệt của đại dương thời đó. Họ cũng sẽ quay lại Allan Hills để khoan thêm lõi băng — với hy vọng tìm được băng còn cổ hơn.
“Với lớp băng cực kỳ cổ xưa mà chúng tôi đã phát hiện ở Allan Hills, chúng tôi đã thiết kế một chương trình nghiên cứu dài hạn để mở rộng chuỗi dữ liệu xa hơn nữa về quá khứ, dự kiến thực hiện từ 2026 đến 2031,” Brook cho biết.
Nghiên cứu của nhóm được công bố trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences ngày 28/10/2025.
Các nhà khoa học đã phân tích những bong bóng không khí mắc kẹt trong lõi băng 6 triệu năm tuổi này, được thu thập tại Allan Hills ở Đông Nam Cực. Ảnh: COLDEX
