Donald Trump ca ngợi các cuộc đàm phán thương mại với Chủ tịch Trung Quốc hôm thứ Năm, 30/10, tại Hàn Quốc là “tuyệt vời”, cho biết tranh chấp về nguồn cung đất hiếm đã được giải quyết và ông sẽ thăm Trung Quốc vào tháng Tư.
Ông Tập Cận Bình chưa bình luận về cuộc thảo luận hôm thứ Năm nhưng nói rằng các nhóm kinh tế và thương mại của hai nước đã “đạt đồng thuận cơ bản về xử lý các quan ngại lớn của mỗi bên” trong các cuộc đàm phán gần đây tại Kuala Lumpur, theo truyền thông nhà nước Trung Quốc. Điều đó “tạo điều kiện cần thiết” cho cuộc gặp hôm thứ Năm, ông nói.
Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, thỏa thuận đạt được ở Kuala Lumpur bao gồm việc giảm 10% mức thuế mà ông Trump gọi là “thuế fentanyl” đối với hàng hóa Trung Quốc, đồng thời Bắc Kinh thực hiện các biện pháp tương ứng để đình chỉ kiểm soát xuất khẩu.
Sau cuộc gặp, hai nhà lãnh đạo bắt tay và ông Trump lập tức lên Air Force One trở về Washington. Ông nói với báo giới rằng nhà lãnh đạo Trung Quốc đã đồng ý hành động “rất quyết liệt” để ngăn chặn sản xuất fentanyl, loại thuốc phiện tổng hợp đã gây bùng phát tử vong ở Mỹ. Đổi lại, ông Trump sẽ giảm thuế liên quan đến fentanyl từ 20% xuống 10%, kéo tổng mức thuế từ 57% xuống 47%.
Trước đó, ông Trump dự đoán các cuộc thảo luận ở thành phố Busan có thể kéo dài ba đến bốn giờ, song cuộc gặp kết thúc sau một giờ 40 phút, trong khi ông Tập chuẩn bị dự hội nghị thượng đỉnh APEC bắt đầu hôm thứ Sáu tại Gyeongju gần đó. Dù vậy, ông Trump đánh giá cuộc gặp là 12 trên thang điểm 1 đến 10.
Tổng thống Mỹ nói Trung Quốc sẽ chấm dứt hạn chế xuất khẩu đất hiếm và mua đậu nành Mỹ. Ông cho biết thỏa thuận về đất hiếm sẽ kéo dài một năm và được đàm phán lại hằng năm với kỳ vọng sẽ gia hạn.
Một ngày trước cuộc đàm phán, Reuters đưa tin Trung Quốc đã mua lô đậu nành Mỹ đầu tiên sau nhiều tháng. “Tất cả vấn đề đất hiếm đã được giải quyết,” ông Trump nói. “Và đó là cho cả thế giới, có thể nói đây là vấn đề toàn cầu, không chỉ của Mỹ. Không còn rào cản nào đối với đất hiếm. Hy vọng từ giờ từ đó sẽ biến mất khỏi từ vựng của chúng ta một thời gian.”
Ông Trump cho biết hai bên đã đồng ý hợp tác về vấn đề Ukraine, nhấn mạnh đây là chủ đề “được nêu ra rất mạnh”. “Chúng tôi đã bàn về nó khá lâu và cả hai sẽ cùng hợp tác để xem có thể đạt được điều gì,” ông nói. Ông thừa nhận Trung Quốc mua nhiều dầu của Nga nhưng nói chủ đề đó “không thực sự được thảo luận”.
Một chủ đề khác không được đề cập là Đài Loan. Trước đó, cả hai nhà lãnh đạo đều phớt lờ câu hỏi về vùng lãnh thổ tự trị này, giữa lúc Đài Bắc lo ngại ông Trump có thể nhượng bộ ông Tập, người đã tuyên bố sẽ “thống nhất” Đài Loan với đại lục.
Ngay trước cuộc gặp trực tiếp đầu tiên sau sáu năm, ông Trump dự đoán sẽ có cuộc gặp “thành công” khi hai bên bắt đầu đàm phán thương mại được mong đợi. Phát biểu khi bắt đầu cuộc gặp tại căn cứ không quân Gimhae, ông Trump nói: “Chúng ta sẽ có một cuộc gặp rất thành công.” Nhưng ông thêm: “Ông ấy là một nhà đàm phán cứng rắn – điều đó không tốt,” rồi vỗ nhẹ vào lưng ông Tập.
Ví quan hệ Mỹ – Trung với một con tàu biển, ông Tập nói hai nước cần “giữ đúng hướng” và “là đối tác và bạn bè”. Ông nói: “Thế giới đang đối mặt nhiều thách thức… Trung Quốc và Mỹ có thể cùng gánh vác trách nhiệm của các cường quốc và hợp tác để đạt được nhiều điều lớn lao, thiết thực, vì lợi ích của hai nước và toàn thế giới.”
Khi hai đoàn ngồi đối diện nhau trên bàn đàm phán, ông Tập lưu ý hai người đã không gặp nhau trong nhiều năm — cuộc gặp trước là năm 2019 — nhưng đã điện đàm và trao đổi thư từ kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng. Ông nói hai bên “không phải lúc nào cũng nhìn nhận giống nhau”, và điều đó là “bình thường đối với hai nền kinh tế lớn nhất thế giới khi đôi lúc có ma sát”.
Ông nhắc rằng “vài ngày trước… các nhóm kinh tế và thương mại đã đạt đồng thuận cơ bản về xử lý các quan ngại lớn của mỗi bên và có tiến triển đáng khích lệ. Tôi sẵn sàng tiếp tục làm việc với ông để xây dựng nền tảng vững chắc cho Trung Quốc và Mỹ.”
Bầu không khí lạc quan ở Busan trái ngược với những lời lẽ gay gắt gần đây về thương mại khiến hai bên dường như lao vào xung đột kinh tế, có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho kinh tế toàn cầu.
Cuộc chiến thương mại bùng trở lại trong tháng này sau khi Bắc Kinh đề xuất mở rộng mạnh mẽ hạn chế xuất khẩu khoáng sản đất hiếm, yếu tố then chốt cho các ngành sản xuất từ điện thoại thông minh đến máy bay chiến đấu. Đáp lại, ông Trump đe dọa áp thêm thuế 100% vào hàng Trung Quốc và có thể hạn chế xuất khẩu những sản phẩm được chế tạo bằng phần mềm Mỹ.
Ông Trump gợi ý tuần này rằng sẽ giảm thuế hàng hóa Trung Quốc để đổi lấy cam kết của Bắc Kinh kiềm chế dòng nguyên liệu sản xuất fentanyl.
Vài phút trước cuộc gặp ông Tập, ông Trump đăng trên mạng xã hội cho biết đã yêu cầu Lầu Năm Góc bắt đầu thử nghiệm vũ khí hạt nhân ở mức tương đương Trung Quốc và Nga. Ông viết: “Vì chương trình thử nghiệm của các nước khác, tôi đã chỉ đạo Bộ Chiến tranh bắt đầu thử nghiệm vũ khí hạt nhân của chúng ta ở mức tương đương”, nhắc đích danh Nga và Trung Quốc trong bài đăng trên Truth Social.
Khi cùng ông Tập bắt đầu hội nghị thượng đỉnh, ông không trả lời câu hỏi của phóng viên về quyết định này.
Trump và Tập bắt tay khi họ đến Sân bay Quốc tế Gimhae ở Busan, Hàn Quốc, để tham dự cuộc hội đàm song phương. Ảnh: Reuters
Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer và Tổng thống Donald Trump trao đổi với phóng viên trên chuyên cơ trở về Mỹ. Ảnh: Getty
Hai phái đoàn Mỹ-Trung đàm phán tại Busan, Hàn Quốc. Ảnh: BBC
