Hoa Kỳ đã ký hàng loạt thỏa thuận về thương mại và khoáng sản chiến lược với bốn đối tác Đông Nam Á hôm Chủ nhật, nhằm giải quyết tình trạng mất cân bằng thương mại và đa dạng hóa chuỗi cung ứng trong bối cảnh Trung Quốc siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm.
Tổng thống Mỹ Donald Trump, đang có mặt tại Kuala Lumpur để dự hội nghị cấp cao Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), đã ký các thỏa thuận thương mại song phương với lãnh đạo Malaysia và Campuchia, cùng một hiệp định khung thương mại với Thái Lan, trong đó các nước cam kết hợp tác giải quyết các rào cản thuế quan và phi thuế quan.
Theo các tuyên bố chung do Nhà Trắng công bố, Hoa Kỳ sẽ duy trì mức thuế 19% đối với hàng xuất khẩu từ ba nước nói trên, đồng thời giảm về 0% cho một số mặt hàng cụ thể. Washington cũng công bố một thỏa thuận khung tương tự với Việt Nam, hiện đang chịu mức thuế 20% khi xuất khẩu sang Mỹ.
Việt Nam, nước đạt thặng dư thương mại 123 tỷ USD với Mỹ trong năm ngoái, cam kết sẽ tăng mạnh nhập khẩu hàng hóa từ Mỹ để thu hẹp khoảng cách thương mại song phương.
Malaysia không cấm xuất khẩu đất hiếm sang Mỹ
Hôm Chủ nhật, Trump cũng ký hai thỏa thuận riêng biệt với Thái Lan và Malaysia nhằm tăng cường hợp tác đa dạng hóa chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược, trong bối cảnh Trung Quốc đang đẩy mạnh ảnh hưởng trong lĩnh vực đang phát triển nhanh này.
Trung Quốc gần đây đã đàm phán với Kuala Lumpur về việc hợp tác chế biến đất hiếm, trong đó quỹ đầu tư quốc gia Khazanah Nasional của Malaysia dự kiến sẽ hợp tác với một công ty Trung Quốc để xây dựng nhà máy tinh luyện tại Malaysia.
Trung Quốc – nước khai thác và tinh chế đất hiếm hàng đầu thế giới – đã áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu ngày càng nghiêm ngặt đối với công nghệ tinh chế, khiến các nhà sản xuất toàn cầu phải gấp rút tìm nguồn cung thay thế cho các khoáng sản quan trọng được sử dụng rộng rãi trong chip bán dẫn, xe điện và thiết bị quân sự.
Malaysia hôm Chủ nhật đã đồng ý không cấm hoặc áp hạn ngạch đối với việc xuất khẩu khoáng sản chiến lược hoặc nguyên tố đất hiếm sang Mỹ, theo tuyên bố chung giữa hai nước. Tuy nhiên, tuyên bố không nêu rõ liệu cam kết này áp dụng cho đất hiếm thô hay đã qua tinh chế.
Malaysia, với trữ lượng ước tính 16,1 triệu tấn đất hiếm, hiện đang cấm xuất khẩu đất hiếm thô để ngăn thất thoát tài nguyên trong khi thúc đẩy phát triển ngành chế biến sâu trong nước.
Loại bỏ rào cản thuế quan
Các thỏa thuận được ký kết sau khi Trump chứng kiến lễ ký hiệp định ngừng bắn nâng cao giữa Thái Lan và Campuchia, sau các vụ đụng độ biên giới đẫm máu hồi đầu năm nay.
Theo nội dung thỏa thuận, bốn quốc gia Đông Nam Á cam kết loại bỏ các rào cản thương mại và mở rộng khả năng tiếp cận thị trường cho hàng hóa của Mỹ. Các thỏa thuận cũng bao gồm cam kết về thương mại kỹ thuật số, dịch vụ và đầu tư, cũng như việc bảo vệ quyền lao động và tăng cường các biện pháp bảo vệ môi trường.
Thái Lan, Malaysia và Việt Nam còn đồng ý công nhận các phương tiện cơ giới sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn và khí thải của Mỹ.
Malaysia sẽ đơn giản hóa các yêu cầu cho hàng hóa Mỹ như mỹ phẩm và dược phẩm. Bộ trưởng Thương mại Tengku Zafrul Aziz cho biết Malaysia cũng đã đạt được miễn thuế cho thiết bị hàng không, sản phẩm dược, cùng các mặt hàng chủ lực như dầu cọ, ca cao và cao su.
Thái Lan cho biết nước này sẽ loại bỏ thuế đối với khoảng 99% hàng hóa và nới lỏng hạn chế sở hữu nước ngoài trong lĩnh vực viễn thông đối với các nhà đầu tư Mỹ. Hai nước cũng ghi nhận hàng loạt thỏa thuận thương mại sắp tới giữa doanh nghiệp Thái Lan và Mỹ, bao gồm các đơn hàng nông sản như bắp dùng làm thức ăn chăn nuôi và bã đậu nành trị giá khoảng 2,6 tỷ USD mỗi năm.
Thái Lan cũng cam kết mua 80 máy bay của Mỹ với tổng trị giá 18,8 tỷ USD và các sản phẩm năng lượng như khí tự nhiên hóa lỏng và dầu thô trị giá khoảng 5,4 tỷ USD mỗi năm, theo tuyên bố.
Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim, Thủ tướng Thái Lan Anutin Charnvirakul và Thủ tướng Campuchia Hun Manet lắng nghe khi Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trước lễ ký hiệp định ngừng bắn giữa Campuchia và Thái Lan bên lề Hội nghị Cấp cao ASEAN. Ảnh: Reuters
