Tổng thống Donald Trump và Thủ tướng Úc Anthony Albanese hôm thứ Hai đã ký một thỏa thuận về khoáng sản chiến lược và đất hiếm, mà theo ông Albanese, bao gồm các kế hoạch cho những dự án có tổng giá trị lên tới 8,5 tỷ USD.
Trong cuộc gặp với ông Trump tại Nhà Trắng, ông Albanese cho biết: “Sẽ có 1 tỷ USD được đóng góp từ Úc và Hoa Kỳ trong sáu tháng tới cho các dự án đã sẵn sàng triển khai ngay.”
Tuy nhiên, Nhà Trắng sau đó công bố một bản thông tin tóm tắt, nói rằng hai nước sẽ đầu tư hơn 3 tỷ USD vào các dự án khoáng sản chiến lược trong sáu tháng tới, và mô tả thỏa thuận này như một “thỏa thuận khung”.
Nhà Trắng cũng cho biết Ngân hàng Xuất nhập khẩu Hoa Kỳ (EXIM) sẽ phát hành bảy thư bày tỏ quan tâm trị giá hơn 2,2 tỷ USD cho các khoản tài trợ, khai mở nguồn vốn đầu tư lên tới 5 tỷ USD.
CNBC đã liên hệ Nhà Trắng và văn phòng Thủ tướng Úc để làm rõ sự khác biệt giữa phát biểu của ông Albanese và nội dung trong bản thông tin.
Thỏa thuận khung giữa Mỹ và Australia được ký kết trong bối cảnh chính quyền ông Trump tìm cách xây dựng chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược và đất hiếm độc lập với Trung Quốc.
Đất hiếm là một nhóm nhỏ trong các khoáng sản chiến lược, được dùng để sản xuất nam châm — thành phần then chốt trong vũ khí, sản xuất chip bán dẫn, robot và xe điện, cùng nhiều ứng dụng khác.
Trung Quốc hiện thống trị chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu, đặc biệt là trong khâu tinh luyện và chế biến. Hoa Kỳ phụ thuộc phần lớn vào Bắc Kinh về nhập khẩu đất hiếm. Trong khi đó, Úc, một đồng minh thân cận của Mỹ, là một trong số ít quốc gia ngoài Trung Quốc có khả năng chế biến loại khoáng sản này.
Đầu tư của Lầu Năm Góc tại Úc
Ông Albanese cho biết sẽ có ba nhóm dự án chung giữa hai nước, bao gồm cả các công ty như Alcoa. Theo Thủ tướng Úc, Mỹ sẽ đầu tư vào công nghệ tinh luyện đất hiếm tại Australia, trong đó có một dự án liên doanh giữa Úc, Mỹ và Nhật Bản.
“Chúng tôi đang cố gắng tận dụng những cơ hội đang có,” ông Albanese nói với báo giới.
Theo Nhà Trắng, Lầu Năm Góc sẽ đầu tư xây dựng nhà máy tinh luyện gallium ở Tây Australia, với công suất 100 tấn mỗi năm. Trước đó vào tháng 8, Alcoa đã công bố đang nghiên cứu khả thi dự án gallium tại một nhà máy tinh luyện alumina của công ty ở khu vực này, hợp tác với Nhật Bản.
“Khoảng một năm nữa, chúng ta sẽ có nhiều khoáng sản chiến lược và đất hiếm đến mức không biết làm gì cho hết,” ông Trump nói với các phóng viên. Ông cũng cho biết Mỹ đang hợp tác với các quốc gia khác để xây dựng chuỗi cung ứng độc lập với Trung Quốc.
Căng thẳng Trung – Mỹ
Trung Quốc gần đây áp đặt các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt đối với xuất khẩu đất hiếm, đẩy hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đến bờ vực của một cuộc chiến thương mại mới. Ông Trump đã đe dọa áp thuế 100% đối với hàng hóa Trung Quốc bắt đầu từ ngày 1 tháng 11, hoặc sớm hơn nếu Bắc Kinh không nhượng bộ.
“Họ đe dọa chúng tôi bằng đất hiếm, và tôi đe dọa họ bằng thuế, nhưng tôi cũng có thể đe dọa họ bằng nhiều thứ khác — chẳng hạn như máy bay,” ông Trump nói hôm thứ Hai.
Ông Trump xác nhận sẽ gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hàn Quốc vào cuối tháng này, và sẽ thăm Trung Quốc vào đầu năm tới.
“Trước đây, các tổng thống đã để Trung Quốc và nhiều quốc gia khác thoải mái ‘làm mưa làm gió’. Giờ chúng tôi sẽ không để điều đó tái diễn, nhưng tôi muốn có một thỏa thuận công bằng,” ông nói. “Tôi muốn tốt với Trung Quốc. Tôi quý trọng mối quan hệ với Chủ tịch Tập — chúng tôi có một mối quan hệ rất tốt.”
Tổng thống Mỹ Donald Trump gặp Thủ tướng Úc Anthony Albanese tại Phòng Nội các Nhà Trắng, Washington, D.C., ngày 20 tháng 10 năm 2025.
