Sa mạc Sahara nằm trong nhóm những nơi khô hạn nhất thế giới, chỉ nhận được khoảng 7,5 cm lượng mưa mỗi năm — bằng khoảng một phần mười so với lượng mưa, tuyết và mưa đá rơi xuống thành phố Chicago.
Tuy nhiên, các nhà khoa học tại Đại học Illinois Chicago (UIC) dự đoán rằng vùng đất khô cằn này có thể trở nên ẩm ướt đáng kể trong nửa sau của thế kỷ XXI.
Kết quả nghiên cứu, được công bố trên tạp chí npj Climate and Atmospheric Science, cho thấy Sahara có thể nhận lượng mưa cao hơn mức trung bình lịch sử tới 75%. Các nhà nghiên cứu cũng dự báo rằng, trong những kịch bản khí hậu cực đoan, lượng mưa sẽ tăng trên khắp khu vực đông nam và trung nam châu Phi.
“Sự thay đổi trong mô hình mưa sẽ ảnh hưởng đến hàng tỷ người, cả trong và ngoài châu Phi,” tiến sĩ Thierry Ndetatsin Taguela, nhà nghiên cứu hậu tiến sĩ về khí hậu tại Trường Khoa học và Nghệ thuật của UIC, cho biết. “Chúng ta cần bắt đầu lập kế hoạch ứng phó với những thay đổi này, từ quản lý lũ lụt đến phát triển cây trồng chịu hạn.”
Ông Taguela cho biết việc hiểu rõ cách nhiệt độ tăng ảnh hưởng đến lượng mưa có thể giúp xây dựng các chiến lược thích ứng hiệu quả hơn. Trong nghiên cứu, ông đã sử dụng một tập hợp gồm 40 mô hình khí hậu để mô phỏng lượng mưa mùa hè tại châu Phi trong nửa sau của thế kỷ XXI (2050–2099) so với giai đoạn 1965–2014. Ông phân tích kết quả dưới hai kịch bản khí hậu: một với mức phát thải khí nhà kính trung bình và một với mức phát thải rất cao.
Hai kịch bản và kết quả
Cả hai kịch bản đều cho thấy lượng mưa ở châu Phi nhìn chung sẽ tăng vào cuối thế kỷ XXI, dù có sự khác biệt giữa các vùng. Đáng chú ý, lượng mưa tại sa mạc Sahara dự kiến tăng 75%, khu vực đông nam châu Phi tăng 25%, và trung nam châu Phi tăng 17%. Ngược lại, vùng tây nam châu Phi được dự đoán sẽ khô hạn hơn, với mức giảm khoảng 5% lượng mưa.
“Sahara được dự báo sẽ gần như tăng gấp đôi lượng mưa trung bình trong lịch sử — điều thật đáng ngạc nhiên đối với một khu vực vốn khô hạn đến vậy,” Taguela nói. “Tuy hầu hết các mô hình đều chỉ ra xu hướng ẩm ướt hơn, nhưng vẫn còn nhiều bất định về mức tăng cụ thể. Việc cải thiện các mô hình này là rất quan trọng để tăng độ tin cậy cho các dự báo khu vực.”
Phần lớn những thay đổi được dự báo này liên quan trực tiếp đến tác động của biến đổi khí hậu, khi nhiệt độ cao hơn giúp bầu khí quyển giữ được nhiều hơi ẩm hơn, từ đó làm tăng lượng mưa. Ngoài ra, sự thay đổi trong các hệ thống lưu thông khí quyển cũng góp phần làm giảm lượng mưa ở một số nơi.
“Hiểu rõ các cơ chế vật lý chi phối lượng mưa là điều cần thiết để phát triển các chiến lược thích ứng có thể phù hợp được cả trong những kịch bản tương lai ẩm ướt lẫn khô hạn,” Taguela nhấn mạnh.
Các nhà khoa học UIC dự báo biến đổi khí hậu có thể làm tăng mạnh lượng mưa trên khắp châu Phi, thậm chí biến Sahara thành một sa mạc ẩm ướt hơn nhiều vào cuối thế kỷ này. Ảnh: Stock
