Việc chính phủ Mỹ ngừng hoạt động, khiến dòng dữ liệu chính thức bị cắt đứt, và bắt đầu làm mờ tầm nhìn của các nhà hoạch định chính sách ở Nhật Bản và các quốc gia khác – những nơi vốn theo dõi sát tình hình của nền kinh tế lớn nhất thế giới để định hướng cho chính sách tiền tệ, thương mại và lạm phát của chính họ.
Nói cách khác, những gì xảy ra ở Mỹ không chỉ dừng lại ở Mỹ, và các quan chức toàn cầu cho rằng việc bị “mù dữ liệu” trong thời gian dài do tình trạng đóng cửa chính phủ có thể khiến công tác hoạch định chính sách của họ thêm phức tạp và làm tăng nguy cơ sai lầm – vào thời điểm mà các quốc gia vẫn đang thích ứng với nỗ lực tái định hình thương mại toàn cầu của chính quyền Trump.
“Đây là một vấn đề nghiêm trọng. Chúng tôi hy vọng điều này sớm được khắc phục,” Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) Kazuo Ueda nói trong cuộc họp báo ngày 3/10, khi bàn về những trở ngại mà BOJ gặp phải trong việc quyết định thời điểm nối lại tăng lãi suất.
Một quan chức Nhật Bản khác thậm chí nói thẳng hơn. “Thật là nực cười. (Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Jerome) Powell vẫn nói chính sách của Fed phụ thuộc vào dữ liệu, nhưng giờ chẳng có dữ liệu nào để mà phụ thuộc,” vị quan chức này nói, yêu cầu giấu tên vì không được phép phát biểu công khai.
Catherine Mann, thành viên Ủy ban chính sách của Ngân hàng Trung ương Anh (BOE), cho biết những tranh cãi về dữ liệu của Mỹ, hay về tính độc lập của Fed, không ảnh hưởng trực tiếp đến các cuộc thảo luận chính sách của BOE so với các thay đổi trong chính sách thương mại – vốn có tác động cụ thể hơn đến giá cả và triển vọng xuất khẩu.
Tuy vậy, bà Mann nhắc lại rằng đồng bảng Anh cũng từng mất vị thế trung tâm trong hệ thống tiền tệ thế giới, một quá trình kéo dài hàng thập kỷ và bị bào mòn bởi nhiều yếu tố mà bà ví như “mối mọt” làm suy yếu dần vị thế của đồng bảng.
Các thay đổi chính sách có thể làm giảm uy tín của đồng đô la Mỹ hoặc xói mòn tính độc lập của Fed, theo bà Mann, “là những điều mà chúng tôi vẫn để tâm, dù không phải là trọng tâm hiện tại,” nhưng “chúng chính là những con mối, chứ không phải một mối đe dọa sắp xảy ra ngay lập tức.”
Tuần này, các bộ trưởng tài chính và lãnh đạo kinh tế toàn cầu đang tập trung tại Washington để tham dự các cuộc họp của Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), trong bối cảnh thế giới vẫn đang đối mặt với chiến tranh ở châu Âu, căng thẳng và bạo lực ở Trung Đông, cùng những thách thức dài hạn như biến đổi khí hậu. Phần lớn sự chú ý tại hội nghị được cho là sẽ xoay quanh các kế hoạch toàn cầu của Tổng thống Mỹ Donald Trump, hiệu quả lãnh đạo của ông cho đến nay, và việc đột ngột ngừng cung cấp thông tin chính thức về nền kinh tế trị giá 30 nghìn tỷ USD – chiếm khoảng một phần tư sản lượng toàn cầu.
Việc chính phủ đóng cửa có thể chấm dứt bất cứ lúc nào, và dòng dữ liệu có thể được khôi phục. Tuy nhiên, sự kiện này phản ánh những vấn đề sâu xa hơn trong quản trị và độ tin cậy của dữ liệu tại Mỹ – bao gồm nỗ lực của ông Trump nhằm mở rộng ảnh hưởng với Fed, và việc ông sa thải người đứng đầu Cục Thống kê Lao động (BLS) vì tức giận trước báo cáo việc làm mà IMF liệt vào nhóm “rủi ro giảm tốc” đối với kinh tế toàn cầu hiện nay.
“Việc gia tăng áp lực chính trị lên các cơ quan hoạch định chính sách… có thể làm xói mòn niềm tin của công chúng vào khả năng thực hiện sứ mệnh của họ,” IMF cảnh báo trong Báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới (WEO) công bố hôm thứ Ba.
“Áp lực lên các cơ quan kỹ trị chịu trách nhiệm thu thập và công bố dữ liệu cũng có thể làm suy giảm niềm tin của công chúng và thị trường vào số liệu chính thức, gây khó khăn lớn cho ngân hàng trung ương và các nhà hoạch định chính sách trong việc ra quyết định… Đồng thời, khả năng sai lầm chính sách cũng tăng lên nếu sự can thiệp chính trị làm tổn hại đến chất lượng, độ tin cậy và tính kịp thời của dữ liệu.”
Rủi ro sai lầm gia tăng
Không phải tất cả dữ liệu đều biến mất. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), cơ quan tự tài trợ và không bị ảnh hưởng bởi việc chính phủ đóng cửa, vẫn tiếp tục thu thập thông tin từ mạng lưới đối tác kinh tế rộng khắp của mình. Ngoài ra, các tổ chức dữ liệu tư nhân cũng cung cấp những nguồn thay thế mà giới hoạch định chính sách có thể tận dụng, dù chưa hoàn hảo, để phục vụ phân tích ngắn hạn.
“Dòng dữ liệu hàng tháng của Mỹ thường được bàn đến nhiều, nhưng hiếm khi là yếu tố mang tính quyết định đối với các ngân hàng trung ương khác,” Adam Posen, Chủ tịch Viện Kinh tế Quốc tế Peterson và cựu thành viên của BOE, nhận định.
Tuy nhiên, ông Posen cho rằng việc đóng cửa chính phủ cùng những tranh cãi quanh Cục Thống kê Lao động (BLS) “đã góp phần làm gia tăng hoài nghi chung về khả năng quản trị của Mỹ và độ tin cậy của quốc gia này… Và điều đó rất quan trọng.” Theo ông, sự hoài nghi này dần ảnh hưởng đến cách các quốc gia quản lý dự trữ ngoại hối, đưa ra quyết định về tiền tệ, và làm gia tăng biến động đối với đồng USD – điều vốn trước đây ít thấy.
Nếu các cuộc họp mùa xuân của IMF và WB từng xoay quanh sự bất định từ kế hoạch tăng thuế quan và chủ nghĩa bảo hộ của Trump, thì nay trọng tâm chuyển sang cách doanh nghiệp, quốc gia và người tiêu dùng đang thích ứng với bối cảnh mới.
Theo cập nhật mới nhất của IMF, tác động kinh tế từ các chính sách thay đổi tuy đáng kể nhưng không quá nghiêm trọng. Sau khi hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu hồi tháng 4 xuống 2,8%, IMF nay đã nâng trở lại lên 3,2% cho năm nay.
Nhưng giờ đây, với khoảng trống dữ liệu bao phủ một phần tư sản lượng kinh tế toàn cầu, bức tranh chung sẽ ngày càng trở nên mờ mịt nếu tình trạng đóng cửa kéo dài.
“Chắc chắn vẫn còn rất nhiều nguồn thông tin, và các nhà hoạch định chính sách đang nỗ lực thu thập dữ liệu vi mô cũng như bằng chứng thực tế về tình hình Mỹ,” Robert Kahn, Giám đốc bộ phận kinh tế vĩ mô toàn cầu tại Eurasia Group, nhận xét. “Nhưng làm thế nào để tổng hợp các dữ liệu ấy cách tốt nhất, và quan trọng hơn, cách thị trường phản ứng với những thông tin đó, vẫn là những ẩn số lớn. Càng kéo dài, rủi ro sai lầm càng tăng lên khi các yếu tố bất định chồng chất.”
Một du khách chụp ảnh qua hàng rào bên cạnh tấm bảng thông báo Vườn điêu khắc của Viện Nghệ thuật Quốc gia ở Washington, D.C., Hoa Kỳ đóng cửa do chính phủ Mỹ tiếp tục ngừng hoạt động, ngày 13 tháng 10 năm 2025. Ảnh: Reuters
