Tên lửa Starship của SpaceX – phương tiện phóng lớn nhất và mạnh mẽ nhất từng được chế tạo – đã hoàn thành xuất sắc chuyến bay thử nghiệm cận quỹ đạo tối hôm qua (13/10), nối tiếp thành công tương tự hồi cuối tháng 8.
Sứ mệnh hôm nay, được phóng đi từ bãi Starbase của SpaceX ở miền Nam Texas, là chuyến bay thử thứ 11 trong toàn bộ chương trình Starship. Đây cũng là lần phóng cuối cùng của phiên bản hiện tại, vốn sắp được thay thế bằng một biến thể còn lớn hơn. Và “bản nhạc thiên nga” này thực sự đáng nhớ.
“Cho cả thế giới nghe thấy đi, Starbase!” – người phát ngôn SpaceX Dan Huot nói trong buổi tường thuật trực tiếp của công ty, khi các nhân viên tại hiện trường reo hò trước thành công của chuyến bay. “Thật là một ngày tuyệt vời!”
Chuyến bay thử nghiệm thứ 11 khởi động lúc 7:23 tối giờ miền Đông (6:23 sáng thứ Ba giờ Việt Nam) từ Starbase. Đây là lần phóng cuối cùng từ bệ phóng quỹ đạo đầu tiên của khu căn cứ, trước khi bệ này được nâng cấp phục vụ Starship V3.
Super Heavy và Ship tách nhau sau 2,5 phút bay, và tầng đẩy hạ cánh chính xác xuống Vịnh Mexico 4 phút sau đó.
“Xin chúc mừng toàn đội SpaceX,” Berkowitz nói sau khi tầng đẩy khổng lồ chạm mặt nước. “Thật tuyệt vời!”
Ship triển khai tám tải trọng trong vòng sáu phút, bắt đầu khoảng 19 phút sau khi phóng, khi phương tiện ở độ cao 192 km. Nó cũng kích hoạt lại động cơ Raptor gần 38 phút sau khi cất cánh — hoàn hảo như kế hoạch.
Sau đó, Ship tái nhập khí quyển Trái đất, chịu đựng nhiệt độ cực cao dù đã bị tháo bớt gạch chắn nhiệt. Phương tiện thực hiện tốt thao tác đổi hướng, rồi rơi chính xác xuống Ấn Độ Dương hơn 66 phút sau khi phóng.
Lần hạ cánh này được ghi hình rõ nét nhờ camera gắn trên phao quan trắc mà SpaceX bố trí sẵn, ghi lại khoảnh khắc chia tay đầy ấn tượng của Starship V2, trước khi “người kế nhiệm khổng lồ hơn” của nó bước lên sân khấu.
“Chúng tôi đã hứa mang lại sự phấn khích tột độ,” Berkowitz nói. “Và Starship đã thực sự làm được!”
Tên lửa hướng tới Mặt trăng và Sao Hỏa
SpaceX đang phát triển Starship với mục tiêu giúp loài người định cư trên Sao Hỏa – giấc mơ mà người sáng lập kiêm CEO Elon Musk theo đuổi từ lâu. Musk, người giàu nhất thế giới, từng nói rằng ông thành lập SpaceX năm 2002 chủ yếu để giúp nhân loại “mở cửa hàng” trên Hành tinh Đỏ.
Mặt trăng cũng nằm trong tầm ngắm của Starship: NASA đã chọn phương tiện này làm tàu đổ bộ có người lái đầu tiên cho chương trình Artemis, nhằm đưa con người trở lại Mặt trăng lần đầu tiên kể từ thời Apollo. Nếu mọi việc suôn sẻ, Starship sẽ đưa các phi hành gia hạ cánh gần cực nam Mặt trăng trong sứ mệnh Artemis 3, dự kiến phóng vào năm 2027.
Musk đã có mặt trực tiếp vào tối thứ Hai để theo dõi vụ phóng Starship Flight 11, nhưng không phải từ phòng điều khiển.
“Đây thực sự là lần đầu tiên tôi ra ngoài xem tên lửa phóng,” Musk chia sẻ ngắn trong buổi livestream. “Cảm giác này sẽ sống động hơn nhiều.”
Điểm đặc biệt của Starship nằm ở khả năng mang tải trọng khổng lồ với tần suất dày đặc. Phương tiện này có thể chở tới 165 tấn vào không gian, và cả hai tầng – tầng đẩy Super Heavy và tầng trên Starship (Ship) – đều được thiết kế để tái sử dụng hoàn toàn và nhanh chóng.
SpaceX dự định đưa cả Super Heavy lẫn Ship trở lại bệ phóng sau mỗi chuyến bay và “bắt” chúng bằng cặp tay robot “chopstick” của tháp phóng. Chiến lược này – mà SpaceX đã ba lần thử nghiệm thành công với Super Heavy (dù chưa với Ship) – cho phép kiểm tra và tái phóng cực nhanh, mở ra khả năng Starship có thể phóng nhiều lần mỗi ngày từ cùng một địa điểm, theo lời Musk.
Thật trùng hợp, vụ phóng hôm nay diễn ra đúng tròn một năm sau khi SpaceX lần đầu bắt thành công tầng đẩy Super Heavy trong chuyến bay thử Starship Flight 5.
Phiên bản hiện tại, gọi là Version 2, cao khoảng 123 mét khi lắp đầy đủ. Tuy nhiên, các thế hệ sau còn lớn hơn: Version 3 sẽ cao khoảng 124,4 mét, và một mẫu “Future Starship” mà Musk hé lộ hồi tháng 5/2025 sẽ cao tới 142 mét.
“Future Starship” nhiều khả năng là Version 4, mà Musk cho biết sẽ ra mắt vào năm 2027. Phiên bản này sẽ có 42 động cơ Raptor – nhiều hơn ba động cơ so với các phiên bản V2 và V3, trong đó tầng trên sẽ có tổng cộng 9 động cơ.
Những thất bại thử nghiệm – và sự trở lại mạnh mẽ
Đây là những kế hoạch cực kỳ tham vọng, và trong mùa hè vừa qua, chúng từng bị đặt dấu hỏi. Trong ba vụ phóng thử liên tiếp – Flight 7 vào tháng 1, Flight 8 vào tháng 3 và Flight 9 vào tháng 5 – SpaceX đều mất tầng Ship sớm hơn dự kiến.
Ở các chuyến Flight 7 và 8, tầng trên phát nổ chưa đầy 10 phút sau khi rời bệ phóng, khiến mảnh vỡ rơi xuống một phần vùng biển Caribe. Còn ở Flight 9, Ship vỡ nát khi tái nhập khí quyển Trái đất.
SpaceX mất thêm một tàu Ship vào tháng 6, lần này ngay tại Starbase: phương tiện đang được chuẩn bị cho chuyến bay thứ 10 đã phát nổ trên bệ thử, buộc công ty phải điều một tàu Ship khác thay thế.
Tuy nhiên, tầng trên thay thế đó đã hoạt động tốt, cũng như tầng đẩy Super Heavy đi cùng: Chuyến bay số 10, được phóng ngày 26/8, thành công hoàn toàn. Tầng đẩy quay lại Trái đất đúng kế hoạch, rơi xuống Vịnh Mexico sau khoảng 6,5 phút kể từ khi rời bệ phóng, còn tàu Ship cũng hạ cánh tương tự xuống Ấn Độ Dương một giờ sau đó.
Ship thậm chí còn tái kích hoạt một động cơ Raptor trong không gian, chứng minh năng lực quan trọng cho các sứ mệnh tương lai tới Mặt trăng và Sao Hỏa. Phương tiện này cũng thả một số tải trọng thử nghiệm — tám mô hình giả của vệ tinh Starlink, được triển khai theo cùng đường bay cận quỹ đạo của Ship.
Chuyến bay số 11 hôm nay đã lặp lại những thành công đó.
Chuyến bay cuối cùng của Starship V2
Mục tiêu chính của Flight 11 giống như Flight 10 — đưa Super Heavy hạ cánh xuống Vịnh Mexico và Ship xuống vùng biển ngoài khơi Tây Úc, sau khi hoàn tất quá trình tái kích hoạt động cơ Raptor trong không gian và triển khai thêm tám vệ tinh Starlink giả.
Tuy nhiên, chuyến bay này có một vài điểm mới. Chẳng hạn, SpaceX thử nghiệm chiến lược đốt động cơ mới khi hạ cánh cho Super Heavy, với cấu hình sẽ được áp dụng cho phiên bản thế hệ tiếp theo của tầng đẩy.
“Super Heavy sẽ kích hoạt 13 động cơ ở đầu giai đoạn hạ cánh và sau đó chuyển sang cấu hình mới với 5 động cơ trong giai đoạn điều hướng,” SpaceX viết trong mô tả sứ mệnh Flight 11. “Trước đây chỉ dùng ba động cơ, nhưng phiên bản V3 sẽ sử dụng năm động cơ ở phần này để tinh chỉnh quỹ đạo và tăng khả năng dự phòng khi có sự cố tắt máy đột ngột.”
Flight 11 cũng đánh dấu lần tái sử dụng tầng đẩy Super Heavy thứ hai trong lịch sử: chính tầng đẩy này từng được dùng trong Flight 8, khi nó hạ cánh về Starbase và được cặp “đũa thần” bắt lại thành công. Trước chuyến bay hôm nay, SpaceX chỉ thay 9 trong số 33 động cơ Raptor, nghĩa là 24 động cơ còn lại đã qua bay thử.
SpaceX cũng điều chỉnh thiết kế tầng Ship để thu thập dữ liệu phục vụ cho các chuyến quay lại Trái đất trong tương lai — chẳng hạn, gỡ bỏ một số tấm chắn nhiệt nhằm kiểm tra độ bền của các khu vực “dễ tổn thương”.
Ngoài ra, “để mô phỏng quỹ đạo trở về Starbase trong các chuyến bay tương lai, giai đoạn cuối của Flight 11 bao gồm một thao tác đổi hướng phức tạp và thử nghiệm thuật toán điều hướng cận âm trước khi hạ cánh xuống Ấn Độ Dương,” SpaceX cho biết.
Tất cả các mục tiêu này đều diễn ra suôn sẻ trong Flight 11, khởi động lúc 7:23 tối giờ miền Đông (6:23 sáng thứ Ba giờ Việt Nam) từ Starbase. Đây là lần phóng cuối cùng từ bệ phóng quỹ đạo đầu tiên của khu căn cứ, trước khi bệ này được nâng cấp phục vụ Starship V3.
“Chúng tôi sẽ lắp một bệ phóng quỹ đạo mới, hệ thống rãnh lửa (flame trench) và nâng cấp cánh tay chopsticks để bắt các tầng đẩy trong tương lai,” kỹ sư trưởng bộ phận động lực SpaceX Jake Berkowitz nói trong buổi truyền hình trực tiếp. “Trong thời gian xây dựng đó, các vụ phóng sẽ được thực hiện từ Bệ số 2, sắp hoàn thiện trong thời gian tới.”
Tên lửa khổng lồ Starship của SpaceX trong chuyến bay thử nghiệm lần thứ 11, được phóng từ Starbase, Texas, ngày 13/10/2025. Ảnh: SpaceX
Tầng đẩy Super Heavy của chuyến bay Starship 11 tách khỏi tầng trên Ship 38 sau một cú tách nóng (“hot-fire” separation). Ảnh: SpaceX
Góc nhìn từ tầng đẩy Super Heavy của Starship Flight 11 ngay trước khi hạ cánh xuống biển. Ảnh: SpaceX
Góc nhìn bên trong khoang chứa hàng của Starship Flight 11 – Ship 38, cho thấy 8 mô hình mô phỏng vệ tinh Starlink. Ảnh: SpaceX
Hình ảnh này cho thấy các mô hình vệ tinh Starlink dạng phẳng được phóng ra ngoài không gian trong chuyến bay Flight 11, nhìn nghiêng theo phương ngang. Ảnh: SpaceX
Góc nhìn từ tàu Ship 38 của SpaceX trong giai đoạn tái nhập khí quyển của Starship Flight 11. Ảnh: SpaceX
Hình ảnh này cho thấy sáu động cơ của tàu Ship 38 thuộc Starship Flight 11 trong giai đoạn tái nhập khí quyển. (Ảnh: SpaceX)
Khung hình chia đôi này ghi lại quá trình hạ cánh của Starship Flight 11 — bên trái là góc nhìn từ tàu Ship 38, còn bên phải là cảnh hạ cánh xuống Ấn Độ Dương được ghi lại từ một phao nổi. Ảnh: SpaceX
