Những lỗ hổng trong nỗ lực của Mỹ và các đồng minh nhằm hạn chế khả năng sản xuất chip điện toán tiên tiến của Trung Quốc đã cho phép nước này mua gần 40 tỷ USD thiết bị sản xuất chip tinh vi, theo một cuộc điều tra của các nhà lập pháp Mỹ.
Trong nhiều năm qua, cả chính quyền Dân chủ và Cộng hòa của Mỹ đều tìm cách hạn chế khả năng sản xuất vi mạch của Trung Quốc, coi đây là ngành công nghiệp mang ý nghĩa then chốt đối với an ninh quốc gia.
Tuy nhiên, sự không nhất quán trong quy định giữa Mỹ, Nhật Bản và Hà Lan đã khiến các nhà sản xuất thiết bị ngoài Mỹ vẫn có thể bán hàng cho một số công ty Trung Quốc mà doanh nghiệp Mỹ bị cấm, theo báo cáo của Ủy ban Đặc biệt về Trung Quốc thuộc Hạ viện Mỹ.
Ủy ban này kêu gọi các đồng minh mở rộng phạm vi cấm bán thiết bị sản xuất chip cho Trung Quốc, thay vì chỉ tập trung vào một số nhà sản xuất chip cụ thể.
Theo báo cáo, các công ty Trung Quốc năm ngoái đã mua 38 tỷ USD thiết bị từ năm nhà cung cấp thiết bị sản xuất bán dẫn hàng đầu mà không vi phạm luật pháp — tăng 66% so với năm 2022, thời điểm nhiều biện pháp hạn chế xuất khẩu được ban hành. Con số này chiếm gần 39% tổng doanh thu của các tập đoàn Applied Materials, Lam Research, KLA, ASML và Tokyo Electron.
Washington, viện dẫn lý do an ninh quốc gia, đang tìm cách kiềm chế năng lực sản xuất chip tiên tiến của Trung Quốc vì đây là yếu tố then chốt trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo (AI) và hiện đại hóa quân đội. Hai siêu cường kinh tế này cũng đang cạnh tranh quyết liệt trong việc cung cấp công nghệ tiên tiến — chẳng hạn trung tâm dữ liệu AI — cho các quốc gia khác.
Báo cáo của Ủy ban cho biết: “Chính những giao dịch này đã giúp Trung Quốc ngày càng trở nên cạnh tranh hơn trong sản xuất nhiều loại vi mạch.”
Trong cuộc phỏng vấn với Reuters, Mark Dougherty, Chủ tịch chi nhánh Mỹ của Tokyo Electron, cho biết doanh số bán hàng cho Trung Quốc của ngành công nghiệp thiết bị chip đã bắt đầu giảm trong năm nay, một phần do các quy định mới, và ông hoan nghênh sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa chính phủ Mỹ và Nhật Bản.
“Từ góc nhìn của Mỹ, có thể thấy rõ kết quả mà họ mong muốn vẫn chưa đạt được,” Dougherty nói.
Các công ty Applied Materials và Lam Research từ chối bình luận. ASML và KLA cho biết họ chưa thể phản hồi cho đến khi xem toàn bộ báo cáo. Ủy ban khẳng định các nhà sản xuất thiết bị đã hợp tác và được thông báo về kết luận của cuộc điều tra.
Ba công ty Trung Quốc — SwaySure Technology Co, Shenzhen Pengxinxu Technology Co và SiEn (Qingdao) Integrated Circuits Co — được xác định là những khách hàng lớn của các nhà cung cấp thiết bị, cũng là mối lo ngại đặc biệt về an ninh. Năm ngoái, Chủ tịch Ủy ban John Moolenaar và thành viên Dân chủ cao cấp Raja Krishnamoorthi đã gửi thư cho Bộ Thương mại Mỹ cáo buộc ba công ty này có liên hệ với mạng lưới bí mật hỗ trợ Huawei Technologies, khiến giới chức Mỹ cấm xuất khẩu hàng hóa cho họ vào tháng 12.
Báo cáo kêu gọi tăng cường phối hợp giữa các đồng minh và mở rộng hạn chế xuất khẩu, bao gồm cả các linh kiện mà Trung Quốc có thể sử dụng để tự chế tạo thiết bị sản xuất chip.
“Trung Quốc đang tìm cách viết lại toàn bộ chuỗi cung ứng,” ông Craig Singleton, chuyên gia cao cấp tại Quỹ Bảo vệ Các Nền dân chủ (FDD), nhận định. “Những lĩnh vực vốn được xem là ngách kỹ thuật giờ đã trở thành mặt trận chiến lược.”
Ảnh minh họa cờ Trung Quốc và Mỹ hiển thị trên bảng mạch in với các chip bán dẫn. Ảnh: Reuters
