Các quan chức trong chính quyền Tổng thống Donald Trump đã thảo luận về việc mua cổ phần trong công ty Critical Metals Corp, một động thái sẽ giúp Washington có quyền lợi trực tiếp trong dự án khai thác đất hiếm lớn nhất tại Greenland ở Bắc Cực.
Nếu được hoàn tất, thương vụ này sẽ đánh dấu một bước ngoặt chính trị mới cho mỏ đất hiếm Tanbreez, vốn từng được cựu Tổng thống Joe Biden vận động thành công để bán cho Critical Metals (trụ sở tại New York) với giá thấp hơn đáng kể so với mức mà một công ty Trung Quốc từng chào mua.
Gần đây, Washington đã nắm được cổ phần trong Lithium Americas và MP Materials, cho thấy mong muốn của ông Trump nhằm giúp Mỹ hưởng lợi từ sản lượng ngày càng tăng của các khoáng sản thiết yếu cho nền kinh tế toàn cầu.
Chi tiết về việc Washington quan tâm đến việc mua cổ phần trong Critical Metals trước đây chưa từng được công bố. Các nguồn tin đều từ chối nêu tên vì tính nhạy cảm của các cuộc đàm phán.
“Mỗi ngày có hàng trăm công ty tiếp cận chúng tôi để tìm kiếm đầu tư của chính phủ vào các dự án khoáng sản thiết yếu của họ,” một quan chức cấp cao trong chính quyền Trump nói với Reuters khi được hỏi. “Hiện tại, chưa có điều gì tiến triển cụ thể với công ty này.”
Critical Metals chưa phản hồi các yêu cầu bình luận qua email và điện thoại. Greenland là vùng lãnh thổ tự trị thuộc Đan Mạch, và Đại sứ quán Đan Mạch tại Washington cũng chưa phản hồi yêu cầu bình luận.
Các nguyên tố đất hiếm có từ tính mạnh, đóng vai trò then chốt trong nhiều ngành công nghệ cao, từ xe điện cho đến hệ thống tên lửa. Tầm quan trọng của chúng đã thúc đẩy các quốc gia phương Tây tìm kiếm nguồn cung mới nhằm giảm phụ thuộc vào Trung Quốc, quốc gia gần như kiểm soát toàn bộ việc khai thác và chế biến các khoáng sản này.
Critical Metals đã đồng ý mua lại mỏ Tanbreez ở Greenland năm ngoái với giá 5 triệu USD tiền mặt và 211 triệu USD cổ phiếu, và hồi tháng 6 đã nộp đơn xin khoản tài trợ 50 triệu USD theo Đạo luật Sản xuất Quốc phòng — một đạo luật thời Chiến tranh Lạnh nhằm thúc đẩy sản xuất các mặt hàng phục vụ an ninh quốc gia.
Trong sáu tuần qua, chính quyền Trump đã bắt đầu thảo luận với công ty về việc chuyển đổi các khoản tài trợ này thành cổ phần, các nguồn tin cho biết.
Nếu thương vụ thành công, việc chuyển đổi 50 triệu USD sẽ tương đương khoảng 8% cổ phần trong công ty, dù quy mô cuối cùng có thể lớn hơn hoặc thương vụ có thể bị hủy bỏ.
Các quan chức chính quyền cũng đang xem xét chuyển 2 tỷ USD từ Đạo luật CHIPS để tài trợ cho các dự án khoáng sản thiết yếu, Reuters đưa tin hồi tháng 8. Đạo luật này, được cựu Tổng thống Joe Biden ký ban hành năm 2022, nhằm thu hút sản xuất chip từ châu Á sang Mỹ.
Các cuộc thảo luận về đầu tư vào Critical Metals đã bị trì hoãn do chính quyền đang đàm phán mua 5% cổ phần trong Lithium Americas, hai nguồn tin cho biết.
Việc chính phủ Mỹ tạm thời đóng cửa được cho là sẽ không ảnh hưởng đến quá trình đàm phán, vì các nhân viên cấp cao tham gia được xem là nhân sự thiết yếu.
Một phần của cuộc thảo luận xoay quanh việc phát hành chứng quyền (warrant) để trao cổ phần cho Washington — chứng quyền cho phép người nắm giữ mua cổ phiếu với mức giá cố định.
Khoản đầu tư cổ phần này sẽ tách biệt với khoản vay 120 triệu USD mà Ngân hàng Xuất Nhập khẩu Mỹ (EXIM) đang xem xét cấp cho công ty để phát triển mỏ Tanbreez, theo hai nguồn tin. EXIM chưa bình luận về thông tin này.
Sức hút của Greenland
Ngay cả trước khi ông Trump bày tỏ ý định mua lại Greenland, Washington đã có những lợi ích kinh tế lâu dài tại vùng lãnh thổ thuộc Đan Mạch này.
Các quan chức trong chính quyền Biden đã đến thăm thủ phủ Nuuk của Greenland hồi tháng 11 năm ngoái để kêu gọi thêm đầu tư tư nhân vào lĩnh vực khai khoáng của hòn đảo. Ông Trump cũng đã cử Phó Tổng thống JD Vance đến thăm đảo hồi tháng 3. Một trong những căn cứ không quân lớn nhất của Mỹ nằm ở miền bắc Greenland.
Theo công ty, dự án Tanbreez dự kiến cần 290 triệu USD để đưa vào khai thác thương mại.
Khoản vay từ EXIM sẽ được dùng để tài trợ công tác kỹ thuật và đưa mỏ vào giai đoạn sản xuất ban đầu vào năm 2026. Khi vận hành đủ công suất, mỏ này dự kiến sản xuất 85.000 tấn tinh quặng đất hiếm mỗi năm. Khu vực này cũng chứa gallium — nguyên tố mà Trung Quốc đã hạn chế xuất khẩu năm ngoái — và tantalum.
Ngành khai khoáng của Greenland phát triển chậm trong những năm gần đây do thiếu nhà đầu tư, thủ tục hành chính phức tạp và lo ngại về môi trường. Hiện chỉ có hai mỏ nhỏ đang hoạt động.
Vị trí xa xôi, lạnh giá của Tanbreez được cho là một thách thức lớn cho quá trình phát triển, dù mỏ nằm gần một tuyến đường thủy chính.
Quang cảnh chung của cảng Nuuk ở Greenland. Ảnh: Reuters
