Trong một động thái hiếm hoi nhưng có thể là tín hiệu cho những bước đi kế tiếp, Cơ quan Vũ trụ Quốc gia Trung Quốc (CNSA) ngày 30/9 đã liên lạc với NASA về nguy cơ va chạm trên quỹ đạo. Thông điệp từ CNSA viết: “Chúng tôi đề nghị các bạn giữ nguyên vị trí, chúng tôi sẽ thực hiện cơ động tránh.”
Alvin Drew, Giám đốc phụ trách bền vững không gian của NASA và cũng là cựu phi hành gia, cho biết ngày 2/10 tại một phiên thảo luận về bền vững không gian trong khuôn khổ Đại hội Hàng không Vũ trụ Quốc tế (IAC). “Đây là lần đầu tiên điều này xảy ra.”
Sau nhiều thập kỷ vận hành vệ tinh song song nhưng hầu như không trao đổi thông tin, Trung Quốc – một trong những quốc gia phóng vệ tinh nhiều nhất thế giới – đang bắt đầu chia sẻ dữ liệu với các cường quốc không gian phương Tây.
Drew nói với SpaceNews: “CNSA chỉ gửi một email đơn giản, nhưng ý nghĩa của nó rất lớn. Đây là lần đầu tiên chúng ta thực sự có trao đổi hai chiều giữa hai cơ quan vũ trụ công của Trung Quốc và Mỹ.”
Phối hợp thương mại
Không chỉ các cơ quan nhà nước, những thông điệp tương tự cũng đang được chia sẻ giữa các nhà khai thác vệ tinh thương mại của Trung Quốc và phương Tây.
“Tôi biết chắc rằng OneWeb đã được nhà điều hành một chòm sao vệ tinh của Trung Quốc liên hệ để bàn về kế hoạch quỹ đạo,” Darren McKnight, chuyên gia cao cấp của công ty giám sát không gian LeoLabs, cho biết tại một phiên kỹ thuật hôm 29/9 về bền vững không gian. “SpaceX cũng đã được một chòm sao Trung Quốc liên hệ.”
Drew nhận định: “Việc CNSA và các công ty vệ tinh thương mại của Trung Quốc trao đổi về điều chỉnh quỹ đạo cho thấy có một tín hiệu phối hợp từ phía Trung Quốc. Ai đó đã nói: ‘Vâng, bạn có thể trao đổi với họ. Vâng, bạn có thể phối hợp với họ.’”
Các chòm sao vệ tinh khổng lồ
Những liên hệ này diễn ra vào thời điểm quan trọng đối với ngành vệ tinh. Trung Quốc có kế hoạch triển khai chòm sao Guowang gồm 13.000 vệ tinh Internet vạn vật (IoT) và chòm sao Qianfan (Nghìn Cánh Buồm) với 15.000 vệ tinh băng thông rộng. Trong khi đó, chòm sao Starlink của SpaceX có thể lên tới 42.000 vệ tinh, và Amazon cũng dự kiến phóng 3.236 vệ tinh băng thông rộng cho Dự án Kuiper.
Sự gia tăng số lượng “siêu chòm sao” ở quỹ đạo Trái Đất thấp sẽ đòi hỏi “việc chia sẻ thông tin theo thời gian thực giữa tất cả các cơ quan,” Drew nhấn mạnh. “Chúng ta đang chứng kiến những bước đi đầu tiên.”
Cách thức chia sẻ dữ liệu vẫn chưa rõ ràng, nhưng các tổ chức như Liên đoàn Hàng không Vũ trụ Quốc tế (IAF) và Viện Hàn lâm Hàng không Vũ trụ Quốc tế (IAA) có thể đóng vai trò cầu nối, theo McKnight, thành viên Ủy ban Mảnh vỡ Vũ trụ của IAA.
Ông nói: “Tôi từng tham gia nhiều công việc liên quan đến cái gọi là ‘ngoại giao kênh hai,’ hợp tác cùng IAA và IAF để đưa ra ý tưởng có thể dần dần trở thành giải pháp mà chính phủ sử dụng trong tương lai.”
Một lần suýt va chạm
Trong quá khứ, việc liên lạc giữa CNSA và NASA rất hạn chế, một phần vì Tu chính án Wolf cấm NASA tài trợ hợp tác với Trung Quốc nếu không có sự phê duyệt của Quốc hội và FBI.
Drew kể: “Dù giờ đây đã có tiến triển, nhưng trong nhiều năm, khả năng liên lạc với Cơ quan Vũ trụ Trung Quốc cực kỳ sơ sài. Khi có nguy cơ va chạm, chúng tôi sẽ gửi một thông báo cho phía Trung Quốc: ‘Chúng tôi nghĩ là sắp đâm vào các bạn. Hãy giữ nguyên vị trí, chúng tôi sẽ né tránh.’”
Thường thì không có phản hồi, thậm chí không rõ liệu thông điệp có đến nơi hay không.
“Có lần cả hai bên cùng cơ động né tránh cùng lúc, và may mắn là tránh được,” Drew nói. “Chúng ta đã tiến được một chặng đường dài.”
Tên lửa Trường Chinh 8 rời bệ phóng từ cảng vũ trụ thương mại Hải Nam ngày 11/3/2025, mang theo 18 vệ tinh Qianfan (Nghìn Cánh Buồm). Ảnh: CASC
