Tổng thống Donald Trump hôm thứ Năm cho biết ông sẽ áp thuế nhập khẩu 100% đối với dược phẩm, 50% đối với tủ bếp và tủ lavabo phòng tắm, 30% đối với nội thất bọc nệm và 25% đối với xe tải hạng nặng, bắt đầu từ ngày 1/10.
Các bài đăng trên mạng xã hội của ông cho thấy niềm tin vững chắc của Trump vào thuế quan, tiếp nối loạt thỏa thuận thương mại và thuế nhập khẩu được ban hành hồi tháng 8. Ông khẳng định rằng thuế sẽ giúp giảm thâm hụt ngân sách đồng thời thúc đẩy sản xuất trong nước.
Dù Trump không đưa ra cơ sở pháp lý cho chính sách mới, ông vẫn viện dẫn “lý do an ninh quốc gia và các lý do khác” để biện minh cho thuế áp lên tủ bếp và sofa nhập khẩu, điều này bị cho là vượt quá “thẩm quyền tổng tư lệnh”.
Theo Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962, chính quyền Mỹ đã mở một cuộc điều tra theo Mục 232 hồi tháng 4 về ảnh hưởng đối với an ninh quốc gia từ nhập khẩu dược phẩm và xe tải. Bộ Thương mại cũng tiến hành điều tra theo Mục 232 về gỗ và gỗ xẻ hồi tháng 3, nhưng chưa rõ liệu thuế đối với nội thất có liên quan đến gỗ hay không.
Động thái này làm gia tăng bất ổn cho kinh tế Mỹ, vốn đang có thị trường chứng khoán vững mạnh nhưng triển vọng việc làm suy yếu và lạm phát cao. Thuế mới có thể đẩy giá hàng hóa nhập khẩu lên, chuyển gánh nặng sang người tiêu dùng và kìm hãm tuyển dụng — một xu hướng mà số liệu kinh tế cho thấy đã bắt đầu diễn ra.
“Chúng ta đã bắt đầu thấy giá hàng hóa góp phần làm tăng lạm phát,” Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell cảnh báo trong một cuộc họp báo gần đây, nói rằng chi phí hàng hóa cao hơn chiếm “phần lớn” hoặc thậm chí “toàn bộ” mức tăng lạm phát năm nay.
Trump đã nhiều lần gây áp lực buộc Powell từ chức, cho rằng Fed nên hạ lãi suất mạnh tay hơn vì lạm phát “không còn là mối lo ngại.” Tuy nhiên, các quan chức Fed vẫn thận trọng do những bất ổn do thuế quan tạo ra.
Trump nói trên Truth Social rằng thuế đối với dược phẩm sẽ không áp dụng cho các công ty đang xây dựng nhà máy sản xuất tại Mỹ, mà ông định nghĩa là đã “khởi công” hoặc “đang thi công.” Chưa rõ các công ty đã có nhà máy tại Mỹ sẽ bị xử lý thế nào.
Theo Cục Thống kê Dân số Mỹ, năm 2024 Mỹ nhập khẩu gần 233 tỷ USD dược phẩm và sản phẩm y tế. Viễn cảnh giá thuốc tăng gấp đôi có thể gây chấn động với cử tri, khi chi phí y tế cùng chi phí hai chương trình bảo hiểm y tế công của Hoa Kỳ Medicare và Medicaid có thể tăng mạnh.
Thông báo gây bất ngờ, bởi trước đây Trump từng nói thuế sẽ được áp dần để các công ty có thời gian xây nhà máy và chuyển sản xuất. Trên CNBC hồi tháng 8, ông cho biết sẽ bắt đầu với “mức thuế nhỏ” cho dược phẩm và nâng dần lên 150% hoặc thậm chí 250%.
Theo Nhà Trắng, mối đe dọa thuế hồi đầu năm đã góp phần khiến nhiều hãng dược lớn như Johnson & Johnson, AstraZeneca, Roche, Bristol Myers Squibb và Eli Lilly công bố kế hoạch đầu tư sản xuất tại Mỹ.
Pascal Chan, Phó Chủ tịch phụ trách chính sách chiến lược và chuỗi cung ứng tại Phòng Thương mại Canada, cảnh báo rằng thuế có thể gây hại cho sức khỏe người dân Mỹ với “việc tăng giá ngay lập tức, hệ thống bảo hiểm y tế quá tải, bệnh viện thiếu thuốc và nguy cơ thực sự về việc bệnh nhân hạn chế hoặc bỏ qua thuốc thiết yếu.”
Thuế mới với tủ bếp có thể tiếp tục đẩy chi phí xây dựng nhà ở lên cao trong bối cảnh nhiều người mua nhà bị loại khỏi thị trường vì thiếu nguồn cung và lãi suất thế chấp cao.
Trump cho rằng xe tải hạng nặng và phụ tùng nhập khẩu đang gây tổn hại cho các nhà sản xuất nội địa đang cần được bảo vệ.
“Các hãng sản xuất xe tải lớn như Peterbilt, Kenworth, Freightliner, Mack Trucks và những hãng khác sẽ được bảo vệ trước sự tấn công từ hàng ngoại,” Trump đăng tải.
Từ lâu, Trump vẫn khẳng định thuế quan là chìa khóa buộc các công ty đầu tư nhiều hơn vào sản xuất trong nước. Ông bác bỏ lo ngại rằng nhà nhập khẩu sẽ đẩy gánh nặng thuế sang người tiêu dùng và doanh nghiệp bằng giá cao hơn.
Các mức thuế mà ông áp dụng theo từng quốc gia trước đây được căn cứ vào việc tuyên bố tình trạng khẩn cấp kinh tế theo luật năm 1977, một biện pháp tăng thuế mà hai tòa án liên bang cho rằng vượt quá thẩm quyền của tổng thống. Tòa Tối cao dự kiến sẽ xem xét vụ việc vào tháng 11.
Trump tiếp tục khẳng định rằng lạm phát không còn là vấn đề của kinh tế Mỹ, bất chấp dữ liệu cho thấy ngược lại. Chỉ số giá tiêu dùng đã tăng 2,9% trong 12 tháng qua, cao hơn mức 2,3% vào tháng 4 khi ông lần đầu công bố loạt thuế nhập khẩu.
Ngoài ra, chưa có bằng chứng cho thấy thuế quan tạo ra việc làm trong nhà máy hoặc thúc đẩy xây dựng cơ sở sản xuất. Kể từ tháng 4, Cục Thống kê Lao động báo cáo rằng ngành sản xuất đã cắt giảm 42.000 việc làm, còn ngành xây dựng giảm 8.000.
“Không có lạm phát,” Trump nói với phóng viên hôm thứ Năm. “Chúng ta đang thành công ngoài sức tưởng tượng.”
Tuy vậy, ông cũng thừa nhận rằng thuế áp lên Trung Quốc trước đây đã gây thiệt hại cho nông dân Mỹ, những người mất thị trường xuất khẩu đậu nành. Hôm thứ Năm, ông cam kết sẽ dùng nguồn thu từ thuế để hỗ trợ nông dân, giống như từng làm trong nhiệm kỳ đầu giai đoạn 2018–2019 khi Trung Quốc trả đũa bằng cách đánh thuế nông sản Mỹ.
Các container hàng hóa xếp chồng lên nhau tại một kho hàng ở Frankfurt, Đức. Ảnh: AP
