Nông dân trên khắp nước Mỹ đang phát đi những lời cảnh báo ngày càng khẩn cấp rằng họ sẽ phải đối mặt với hậu quả nghiệt ngã nếu không được hỗ trợ tiêu thụ nông sản trong vụ mùa bội thu năm nay, vốn đã bắt đầu kỳ thu hoạch.
Những thỏa thuận thương mại mà nhiều người hy vọng sẽ nhanh chóng đạt được sau khi Tổng thống Donald Trump áp thuế đối với một số khách hàng nông sản lớn nhất của Mỹ vẫn chưa thành hiện thực. Một gói cứu trợ nông nghiệp ở Quốc hội cũng chưa chắc chắn. Và nông dân — trong đó có nhiều người từng bỏ phiếu cho Trump — cho biết thời gian không còn nhiều.
“Có vẻ như mọi thứ đã đình trệ suốt cả mùa hè,” Brian Warpup, chủ trang trại gần 1.600 hecta trồng bắp và đậu nành ở đông bắc Indiana, nói. “Chúng tôi luôn hy vọng các cuộc đàm phán sẽ tiến triển, nhưng nay mùa thu hoạch đã tới, sự kiên nhẫn có thể đang cạn dần.”
Trên khắp nước Mỹ, nông dân mô tả tình cảnh ngày càng khốn khó bắt nguồn từ nhiều yếu tố cộng hưởng — chiến tranh thương mại, siết chặt nhập cư của Trump, lạm phát và lãi suất cao.
Dù thách thức khác nhau ở mỗi vùng, một số nông dân, đặc biệt ở Bờ Tây, gặp khó trong việc tìm lao động thu hoạch. Những người khác, đặc biệt ở Trung Tây, lại nói rằng họ không thể bán nông sản đã thu hoạch. Nhiều người phải xoay xở tìm chỗ chứa.
Điều này gợi lại áp lực giống như thời kỳ chiến tranh thương mại trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, khi chính phủ liên bang phải chi hàng tỷ USD để cứu trợ nông dân.
Nước nhập khẩu đậu nành lớn nhất thế giới là Trung Quốc cho đến nay vẫn từ chối nhập khẩu đậu nành Mỹ — mặt hàng xuất khẩu thiết yếu mà Bộ Nông nghiệp Mỹ cho biết trị giá gần 25 tỷ USD vào năm ngoái — thay vào đó chuyển sang mua của Brazil để đáp trả mức thuế mà Trump áp lên hàng hóa Trung Quốc từ tháng 2.
Sự bế tắc này càng làm trầm trọng thêm khó khăn lâu nay liên quan đến việc giá nông sản thấp hơn so với mức đỉnh năm 2022, trong khi chi phí phân bón, giống và thiết bị lại tăng cao. Lãi suất cao càng siết chặt tài chính.
Đậu nành không bán được phải đem cất trữ — và nhiều người nói rằng họ thiếu thùng chứa ngũ cốc. Warpup cho biết ông đang gấp rút bán bắp vốn thường được cất đến mùa xuân để nhường chỗ cho đậu nành. Những người khác có thể còn tốn kém hơn vì phải trả tiền thuê kho chứa.
Ryan Frieders, một nông dân trồng bắp và đậu nành ở Illinois, nói rằng mối lo ngại về chỗ chứa chẳng khác nào “một đợt sóng thần khổng lồ vấn đề đang ập đến Illinois.”
Số vụ phá sản nông trại có thể tăng. Năm ngoái, chúng đã tăng 55%, theo Liên đoàn Nông nghiệp Mỹ. Ryan Loy, một nhà kinh tế nông nghiệp thuộc Đại học Arkansas, cho biết vào tháng 7 rằng số vụ phá sản nông trại lại tăng trong quý I/2025.
“Điều đó có nghĩa sẽ có những nông dân rơi vào bước đường cùng, không thể trả nổi các nghĩa vụ tài chính,” Caleb Ragland, một nông dân trồng đậu nành ở Kentucky và là Chủ tịch Hiệp hội Đậu nành Mỹ, người từng bỏ phiếu cho Trump trong mọi cuộc bầu cử tổng thống từ năm 2016, cho biết.
‘Chúng tôi gọi đó là farmageddon’
Nhiều nông dân đang hướng về Washington — và về Trump, người mà họ đã ủng hộ áp đảo trong cuộc bầu cử năm ngoái — để tìm giải pháp.
Các quan chức trong chính quyền Trump, dẫn đầu bởi Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, tuần này đã gặp một phái đoàn Trung Quốc tại Madrid, Tây Ban Nha, để đàm phán thương mại, nhưng chưa rõ liệu hai bên có tiến gần đến thỏa thuận nào có thể mở đường cho việc Trung Quốc mua đậu nành Mỹ hay không. Trump dường như đã thừa nhận vấn đề trong một bài đăng trên Truth Social tháng trước, khi ông nói hy vọng Trung Quốc sẽ “nhanh chóng tăng gấp bốn lần đơn hàng đậu nành.”
Đạo luật Hoành tráng Đẹp đẽ (One Big Beautiful Bill) của Trump bao gồm khoản tăng chi tiêu 59 tỷ USD trong thập kỷ tới cho các biện pháp bảo hiểm nông nghiệp, cũng như giảm thuế cho thiết bị. Nhưng các khoản trợ cấp này sẽ chưa có hiệu lực cho đến vụ mùa năm sau — và nhiều nông dân nói rằng họ cần sự hỗ trợ ngay bây giờ.
“Đây không phải là một cuộc khủng hoảng nông nghiệp thông thường. Chúng tôi gọi đó là ‘farmageddon’ (farmageddon ghép từ 2 chữ farm tức trang trại và armageddon tức ngày tận thế), và đây thực sự là thời điểm rất khó khăn,” Joe Jennings, giám đốc điều hành công ty công nghệ nông nghiệp và phần mềm Daitaas Holdings tại Memphis, Tennessee, nói.
Tại Quốc hội, các trợ lý cho biết đang có thảo luận giữa các nghị sĩ và quan chức chính quyền Trump về việc hỗ trợ nông dân. Đạo luật Nông trại 2018, vốn đã được gia hạn hai lần, sẽ hết hạn vào ngày 30/9, nhưng phiên bản mới có vẻ còn lâu mới hoàn tất.
Chủ tịch Ủy ban Nông nghiệp Thượng viện John Boozman cho biết “mọi giải pháp đều được đưa ra xem xét” để giải quyết vấn đề. “Những nỗ lực không ngừng của chúng tôi trong việc thu thập phản hồi từ nông dân luôn tỏ ra vô cùng hữu ích khi chúng tôi nhấn mạnh với chính quyền và các đồng nghiệp trong Quốc hội rằng tình hình ở nông thôn nước Mỹ nghiêm trọng đến mức nào,” nghị sĩ Cộng hòa bang Arkansas nói trong tuyên bố gửi CNN.
Biến thuế quan thành gói cứu trợ
Các nhà lập pháp cũng đã đưa ra một số ý tưởng ngoài khuôn khổ thông thường. Chủ tịch Ủy ban Nông nghiệp Hạ viện Glenn “GT” Thompson gần đây gợi ý trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí thương mại Agri-Pulse rằng có thể có những cách khác để chính phủ can thiệp, chẳng hạn như dùng nguồn thu từ thuế quan để hỗ trợ nông dân.
Nhưng các trợ lý của phe Dân chủ tại Quốc hội cho biết chưa rõ kế hoạch này sẽ vận hành thế nào, và nhiều khả năng vẫn cần sự phê chuẩn của Quốc hội. Một con đường khác để hỗ trợ nông dân gặp khó khăn tài chính là thông qua Tập đoàn Tín dụng Hàng hóa (Commodity Credit Corporation) của USDA, một chương trình cho phép chính phủ bù đắp thua lỗ cho nông dân. Vấn đề, theo các trợ lý, là việc đi theo hướng này đồng nghĩa với việc chính quyền phải thừa nhận chính sách thương mại của mình đang gây hại cho nông dân.
Các nghị sĩ Dân chủ tại Quốc hội lập luận rằng con đường nhanh nhất để giúp nông dân là ông Trump phải chấm dứt cuộc chiến thương mại với Trung Quốc.
“Người nông dân của chúng ta đã dành nhiều thế hệ để xây dựng những thị trường xuất khẩu này, vậy mà lại bị đóng cửa bởi những mức thuế quan tùy tiện,” Thượng nghị sĩ Amy Klobuchar, thành viên cấp cao của phe Dân chủ trong Ủy ban Nông nghiệp Thượng viện, nói với CNN trong một tuyên bố. “Chúng ta đã học được từ cuộc chiến thương mại trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống rằng những thị trường này không thể quay trở lại trong một sớm một chiều.”
Các nghị sĩ Cộng hòa tại Quốc hội nhìn chung tránh chỉ trích cuộc chiến thương mại của Trump với Trung Quốc, và Hạ viện tuần qua đã thông qua một điều khoản hạn chế quyền của Quốc hội trong việc thách thức các mức thuế quan của Trump cho đến tháng Ba năm sau.
Tuy nhiên, vấn đề đã trở nên quá lớn không thể phớt lờ.
“Có tới 60% đậu tương của Nam Dakota được xuất khẩu và phần lớn là sang Trung Quốc, mà nay thị trường đó đã bị đóng cửa,” Lãnh đạo phe đa số Thượng viện John Thune nói trong một cuộc phỏng vấn tuần trước với Punchbowl News. “Vì vậy, chúng ta sẽ đối mặt với một số vấn đề thực sự nghiêm trọng tại các vùng nông thôn liên quan đến thương mại và thị trường nói chung.”
Nông dân Mỹ cũng từng trải qua sự chao đảo từ các cuộc chiến thương mại của Mỹ trong nhiệm kỳ đầu của Trump.
Năm 2018 và 2019, chính quyền Trump đã chi hàng tỷ USD cho nông dân bị ảnh hưởng bởi các cuộc chiến thương mại do tổng thống khởi xướng. Đó là “tiền bịt miệng để giữ họ yên lặng,” theo lời Chris Gibbs, một nông dân Ohio, trước đây là Chủ tịch Đảng Cộng hòa hạt Shelby và từng bỏ phiếu cho Trump năm 2016, nhưng nay đã chuyển sang Đảng Dân chủ và hiện là chủ tịch hạt.
Tuy nhiên, trong cuộc bầu cử 2024, nông dân vẫn ủng hộ Trump áp đảo. Ông giành được cử tri nông thôn với cách biệt 40 điểm phần trăm, theo khảo sát của Trung tâm Nghiên cứu Pew.
Gibbs dẫn lại những lời hứa lặp đi lặp lại của Bộ trưởng Nông nghiệp Brooke Rollins rằng “thời kỳ hoàng kim của nông nghiệp Mỹ” đang đến.
“Nhưng nông dân không thể chờ thêm nữa,” ông nói. “Họ đang bị kẹt về dòng tiền. Họ gặp khó khăn trong việc gia hạn các khoản vay — vay hàng hóa. Chúng ta đang ở trong tình cảnh rối ren — một cuộc khủng hoảng dòng tiền. Và nông dân sẽ không thể trả các hóa đơn. Vì vậy, chính quyền cần tìm ra giải pháp.”
Ông cho rằng việc để nông dân phải ngửa tay xin cứu trợ đi ngược lại bản chất của một ngành vốn là cốt lõi trong bản sắc nước Mỹ.
Nông dân, theo Gibbs, “là những con người độc lập. Họ là những người tự hào. Và điều tệ hại nhất đối với họ là phải tìm đến chính phủ để xin cứu trợ. Thế nhưng giờ chúng ta lại đang ở trong tình cảnh đó một lần nữa.”
Chỉ số Purdue University-CME Group Ag Economy Barometer, một khảo sát hàng tháng đo lường tâm lý nông dân, cho thấy tháng trước nông dân Mỹ — tháng thứ ba liên tiếp — cảm thấy kém lạc quan hơn về tương lai của nền kinh tế nông nghiệp, sau khi khảo sát này ghi nhận mức lạc quan cao nhất trong 4 năm vào tháng Năm. Mức cao đó một phần nhờ kỳ vọng rằng xuất khẩu nông sản Mỹ sẽ tăng trong những năm tới.
Khảo sát tháng Tám cho thấy sự khác biệt giữa ngành chăn nuôi, vốn không chứng kiến sự sụt giảm giá mạnh và tình trạng đóng cửa thị trường, và ngành trồng trọt.
Eric Euken, một nông dân ở miền tây Iowa với những trang tại ngô và đậu tương, cho biết đàn lợn và bò đã bù đắp phần nào những gì ông mất đi từ ngô và đậu tương năm nay. Nhưng Euken nói: “Chúng tôi không biết chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo, từ ngày này qua ngày khác.”
Euken, người cho biết đã bỏ phiếu cho Trump thay vì cựu Phó Tổng thống Kamala Harris năm 2024, nhưng không bỏ phiếu cho Trump năm 2020, nói rằng dù ông biết thuế quan sẽ đến, ông “không ngờ mọi chuyện lại tệ đến mức này.”
“Đây là một tình cảnh khó khăn hiện tại khi chúng tôi không có thị trường để tiêu thụ nông sản,” Euken nói. “Và chính phủ đã đặt chúng tôi vào tình cảnh này. Vì vậy tôi không muốn đổ gánh nặng này lên người nộp thuế Mỹ, nhưng nếu họ muốn chúng tôi tồn tại, chúng tôi sẽ cần được hỗ trợ.”
Đậu nành Brazil được dỡ xuống từ một con tàu tại cảng Yantai ở tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc, ngày 17/6. Ảnh: Getty Images
Dân biểu Glenn Thompson (thứ hai từ phải sang) theo dõi Bộ trưởng Nông nghiệp Brooke Rollins (phía trước) phát biểu trong một cuộc họp báo về kế hoạch bảo vệ nông nghiệp Mỹ bên ngoài tòa nhà Whitten của USDA ngày 8/7. Ảnh: Getty Images
