Robot VIPER của NASA, tên đầy đủ là Volatiles Investigating Polar Explorer Rover (Robot Thám hiểm Cực để Khảo sát Chất bay hơi), sẽ được đưa lên bề mặt Mặt Trăng bằng tàu đổ bộ của Blue Origin vào cuối năm 2027, NASA thông báo hôm thứ Sáu, 19/9.
“NASA đang dẫn đầu thế giới trong việc khám phá Mặt Trăng, và chuyến vận chuyển này chỉ là một trong nhiều cách chúng tôi tận dụng ngành công nghiệp Mỹ để hỗ trợ sự hiện diện lâu dài của Hoa Kỳ tại đây,” quyền Giám đốc NASA Sean Duffy cho biết trong thông cáo báo chí.
Sứ mệnh VIPER là một phần quan trọng trong chương trình Artemis, nhằm xây dựng sự hiện diện bền vững của con người trên và quanh Mặt Trăng vào khoảng năm 2030. Trọng tâm của sự hiện diện đó sẽ là cực nam Mặt Trăng, nơi được cho là giàu băng nước. VIPER được thiết kế để khảo sát trữ lượng và tiềm năng khai thác nguồn tài nguyên này — có thể dùng cho sự sống cũng như tách thành hydro và oxy để sản xuất nhiên liệu tên lửa.
Ban đầu, VIPER dự kiến hạ cánh xuống Mặt Trăng vào cuối năm 2023 bằng tàu Griffin do công ty Astrobotic (trụ sở tại Pittsburgh) chế tạo, theo hợp đồng thuộc chương trình Commercial Lunar Payload Services (CLPS). Tuy nhiên, sự chậm trễ từ cả Griffin lẫn VIPER khiến thời hạn bị dời nhiều lần. Đến tháng 7/2024, NASA tuyên bố hủy bỏ sứ mệnh đã vượt ngân sách này, dù chiếc robot cỡ ô tô đã hoàn tất lắp ráp. Quyết định đó giúp tiết kiệm khoảng 84 triệu USD, sau khi cơ quan đã chi khoảng 450 triệu USD cho dự án.
NASA khi đó cho biết sẽ tìm kiếm các công ty tư nhân hợp tác đưa VIPER lên Mặt Trăng, nhằm chia sẻ chi phí. Nếu không thành công, các kỹ sư sẽ tháo rời VIPER và tận dụng những thiết bị quan trọng của nó cho các robot Mặt Trăng khác. Tuy vậy, vào tháng 5 vừa qua, NASA bất ngờ ngừng tìm kiếm đối tác, nói rằng sẽ “công bố một chiến lược mới cho VIPER trong tương lai”.
Chiến lược mới vừa được tiết lộ hôm thứ Sáu: một thỏa thuận CLPS với Blue Origin trị giá khoảng 190 triệu USD. Công ty này sẽ thực hiện nhiệm vụ bằng tàu đổ bộ Blue Moon Mark 1, vốn cũng được lên kế hoạch ra mắt trong năm nay cho một sứ mệnh CLPS khác của NASA tới cực nam Mặt Trăng.
“NASA cam kết nghiên cứu và khám phá Mặt Trăng, bao gồm tìm hiểu thêm về nước trên bề mặt để xác định cách khai thác nguồn tài nguyên tại chỗ cho các chuyến thám hiểm có người trong tương lai,” Nicky Fox, Phó giám đốc Ban Khoa học tại Trụ sở NASA ở Washington, cho biết.
“Chúng tôi luôn tìm kiếm những giải pháp sáng tạo và tiết kiệm để đạt được mục tiêu khám phá,” bà nói thêm. “Khả năng hạ cánh do khu vực tư nhân phát triển giúp hiện thực hóa chuyến vận chuyển này, đồng thời định hướng lại nguồn đầu tư của chúng tôi — vừa củng cố vai trò dẫn đầu của Mỹ trong không gian, vừa đảm bảo hoạt động thám hiểm lâu dài với chi phí hợp lý.”
Theo kế hoạch, VIPER sẽ hạ cánh gần cực nam Mặt Trăng và hoạt động trong khoảng 100 ngày Trái Đất để tìm kiếm băng nước. NASA phụ trách các hoạt động khoa học, trong khi Blue Origin chịu trách nhiệm thiết kế nhiệm vụ hạ cánh, tích hợp VIPER vào tàu Blue Moon và triển khai robot xuống bề mặt. Hợp đồng CLPS này không bao gồm chi phí phóng tàu.
Hình minh họa thể hiện tàu đổ bộ Blue Moon Mark 1 của Blue Origin và robot tự hành VIPER của NASA trên bề mặt Mặt Trăng. Ảnh: Blue Origin
