Anthropic hôm thứ Sáu đã thông báo với một thẩm phán liên bang tại San Francisco rằng công ty này đồng ý chi 1,5 tỷ USD để giải quyết vụ kiện tập thể từ một nhóm tác giả, những người cáo buộc công ty trí tuệ nhân tạo (AI) này đã sử dụng sách của họ để huấn luyện chatbot AI Claude mà không được phép.
Trong một văn bản tòa án, Anthropic và các nguyên đơn đã yêu cầu Thẩm phán Quận Hoa Kỳ William Alsup phê chuẩn thỏa thuận, sau khi công bố sự đồng thuận này vào tháng 8 mà không tiết lộ các điều khoản hay số tiền khi đó.
“Nếu được phê duyệt, thỏa thuận mang tính bước ngoặt này sẽ là khoản bồi thường bản quyền công khai lớn nhất trong lịch sử, vượt qua bất kỳ vụ kiện tập thể về bản quyền nào hoặc bất kỳ vụ kiện bản quyền cá nhân nào được xét xử đến phán quyết cuối cùng,” các nguyên đơn cho biết trong văn bản tòa án.
Thỏa thuận này đánh dấu vụ giải quyết đầu tiên trong chuỗi các vụ kiện nhắm vào các công ty công nghệ, bao gồm OpenAI, Microsoft và Meta Platforms, về việc sử dụng tài liệu có bản quyền để huấn luyện hệ thống AI tạo sinh.
Các tác giả Andrea Bartz, Charles Graeber và Kirk Wallace Johnson đã khởi kiện tập thể chống lại Anthropic vào năm ngoái. Họ cho rằng công ty, được Amazon và Alphabet hậu thuẫn, đã sử dụng bất hợp pháp hàng triệu cuốn sách vi phạm bản quyền để dạy trợ lý AI Claude phản hồi các câu lệnh của con người.
Cho dù đây là một thỏa thần dàn xếp vụ kiện – được gọi là Bartz kiện Anthropic – có giá trị cực lớn, trang tin chuyên về công nghệ TechCrunch cho rằng thỏa thuận 1,5 tỷ USD này chẳng “ngon” gì cho các tác giả
Đây là khoản bồi thường lớn nhất trong lịch sử luật bản quyền Mỹ – khoảng nửa triệu tác giả sẽ đủ điều kiện nhận ít nhất 3.000 USD nhờ thỏa thuận này – nhưng điều này không phải chiến thắng dành cho các tác giả — mà là thêm một chiến thắng nữa cho các công ty công nghệ.
Các “ông lớn” công nghệ đang chạy đua để tích lũy càng nhiều tài liệu viết càng tốt nhằm huấn luyện các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM), vốn là nền tảng cho các sản phẩm AI đột phá như ChatGPT và Claude — những sản phẩm đang đe dọa ngành sáng tạo. Các AI này có thể trở nên tinh vi hơn khi tiếp nhận nhiều dữ liệu hơn, nhưng sau khi “cào” gần như toàn bộ Internet, các công ty này thực sự đang cạn kiệt thông tin mới.
Đó là lý do Anthropic, công ty đứng sau Claude, đã “sao chép” hàng triệu cuốn sách từ các “thư viện bóng tối” và đưa vào AI của mình, tức là đã tải sách bất hợp pháp thay vì mua, theo TechCrunch. Vụ kiện này là một trong hàng chục vụ kiện nhắm vào các công ty như Meta, Google, OpenAI, và Midjourney về tính hợp pháp của việc huấn luyện AI trên tác phẩm có bản quyền.
Vào tháng 6, thẩm phán liên bang William Alsup đứng về phía Anthropic và phán quyết rằng việc huấn luyện AI trên tác phẩm có bản quyền là hợp pháp. Thẩm phán lập luận rằng việc sử dụng này “có tính biến đổi” đủ để được bảo vệ bởi lý thuyết sử dụng công bằng (fair use), một phần ngoại lệ của luật bản quyền chưa được cập nhật kể từ 1976.
“Như bất kỳ độc giả nào muốn trở thành tác giả, các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) của Anthropic được huấn luyện trên các tác phẩm không nhằm sao chép hay thay thế — mà để đi theo một hướng mới và tạo ra điều khác biệt,” thẩm phán nói.
Chính việc vi phạm bản quyền — chứ không phải việc huấn luyện AI — đã khiến Thẩm phán Alsup đưa vụ án ra xét xử, nhưng với thỏa thuận của Anthropic, phiên tòa giờ không còn cần thiết. Nếu không có thỏa thuận này, thì một phiên tòa dự kiến bắt đầu vào tháng 12 để xác định mức bồi thường Anthropic phải trả cho hành vi vi phạm bản quyền, với khả năng mức đền bù thiệt hại lên đến hàng trăm tỷ USD.
“Thỏa thuận hôm nay, nếu được phê duyệt, sẽ giải quyết các khiếu nại còn lại của nguyên đơn,” Aparna Sridhar, phó cố vấn pháp lý tại Anthropic, tuyên bố. “Chúng tôi vẫn cam kết phát triển các hệ thống AI an toàn, giúp con người và tổ chức mở rộng khả năng, thúc đẩy nghiên cứu khoa học và giải quyết các vấn đề phức tạp.”
Vấn đề then chốt về “sử dụng công bằng” vẫn đang được tranh luận trong các vụ kiện bản quyền AI khác. Một thẩm phán khác ở San Francisco, đang xét xử một vụ kiện tương tự chống lại Meta, đã phán quyết ngay sau quyết định của Alsup rằng việc sử dụng tác phẩm có bản quyền mà không được phép để huấn luyện AI sẽ là bất hợp pháp trong “nhiều trường hợp.”
Giám đốc điều hành Anthropic, Dario Amodei, trong một lần xuất hiện tại một phiên điều trần tại Washington, DC. Các tác giả Andrea Bartz, Charles Graeber và Kirk Wallace Johnson đã khởi kiện tập thể chống lại Anthropic vào năm ngoái. Ảnh: Getty Images
