Tăng trưởng việc làm tại Mỹ đã suy yếu rõ rệt trong tháng 8, và tỷ lệ thất nghiệp tăng lên 4,3%, mức cao nhất trong gần 4 năm qua, cho thấy điều kiện thị trường lao động đang yếu đi và củng cố khả năng Cục Dự trữ Liên bang (Fed) sẽ cắt giảm lãi suất trong tháng này.
Báo cáo việc làm được Bộ Lao động công bố hôm thứ Sáu cũng cho thấy nền kinh tế đã mất việc làm trong tháng 6 – lần đầu tiên sau bốn năm rưỡi – làm dấy lên lo ngại về sự đình trệ kinh tế. Tăng trưởng việc làm đã chậm lại từ tháng 4, khi các nhà kinh tế đổ lỗi cho chính sách của Tổng thống Donald Trump, chủ yếu là thuế quan đánh vào hàng nhập khẩu, siết chặt nhập cư và sa thải hàng loạt công chức.
“Nền kinh tế đang đi sát bờ vực suy thoái nhất có thể,” Christopher Rupkey, kinh tế trưởng tại FWDBONDS, nhận định. “Các công ty rõ ràng đang co cụm lại và từ chối tuyển dụng, và nguyên nhân có thể truy ngược về chương trình kinh tế của Washington. Liều thuốc duy nhất có thể giúp là Fed phải cắt giảm lãi suất.”
Bộ phận Thống kê Lao động (BLS) cho biết, mảng phi nông nghiệp chỉ tăng thêm 22.000 việc làm trong tháng 8, sau khi tăng 79.000 việc làm trong tháng 7 (đã được điều chỉnh tăng).
Các điều chỉnh dữ liệu cũng cho thấy tháng 6 giảm 13.000 việc làm, thay vì tăng 14.000 như báo cáo trước, đánh dấu lần sụt giảm đầu tiên kể từ tháng 12/2020.
Những điều chỉnh này xác nhận xu hướng yếu đã được cảnh báo bởi các đợt hạ mạnh số liệu trong báo cáo tháng 7 – nguyên nhân dẫn tới việc ông Trump sa thải Giám đốc BLS, bà Erika McEntarfer, với cáo buộc vô căn cứ rằng bà thao túng dữ liệu việc làm.
Các nhà kinh tế cho rằng việc điều chỉnh này bắt nguồn từ mô hình “birth-and-death” – một phương pháp BLS sử dụng để ước tính số việc làm tăng hay giảm do doanh nghiệp mới thành lập hoặc đóng cửa trong tháng.
Mặc dù ông Trump hôm thứ Sáu không trực tiếp bình luận về báo cáo việc làm, nhưng ông lặp lại lời chỉ trích lâu nay đối với Chủ tịch Fed Jerome Powell về lãi suất.
“Jerome Powell ‘Quá Muộn’ lẽ ra đã phải hạ lãi suất từ lâu. Như thường lệ, ông ấy luôn ‘Quá Muộn!’” – Trump viết trên mạng xã hội Truth Social.
E.J. Antoni – người được Trump chọn lãnh đạo BLS – từng viết nhiều bài chỉ trích cơ quan này, thậm chí còn đề xuất đình chỉ báo cáo việc làm hàng tháng. Các nhà kinh tế từ nhiều trường phái đều coi Antoni là thiếu năng lực.
Thuế nhập khẩu của Trump đã đẩy mức thuế trung bình của Mỹ lên cao nhất kể từ năm 1934 và làm dấy lên lo ngại lạm phát, khiến Fed phải tạm ngưng chu kỳ cắt giảm lãi suất.
Ngay khi sự bất ổn thương mại bắt đầu dịu lại vì hầu hết thuế quan đã được áp, một tòa phúc thẩm Mỹ tuần trước lại phán quyết nhiều loại thuế là bất hợp pháp, khiến doanh nghiệp tiếp tục nằm trong tình trạng bất ổn.
Xu hướng yếu trong tháng 8
Số việc làm tháng 8 có thể sẽ được điều chỉnh tăng, vì số liệu ban đầu thường thấp hơn thực tế do yếu tố mùa vụ. Tuy nhiên, tăng trưởng việc làm nhìn chung đã giảm mạnh, trung bình chỉ còn 29.000 việc/tháng trong 3 tháng gần nhất, so với 82.000 cùng kỳ năm 2024.
Đà chậm lại này có thể còn rõ hơn khi BLS công bố ước tính điều chỉnh sơ bộ số việc làm giai đoạn 12 tháng tính đến tháng 3. Dựa trên dữ liệu từ Điều tra Dân số Lao động và Tiền lương Hàng quý, các nhà kinh tế ước tính con số có thể bị điều chỉnh giảm tới 800.000 việc làm.
Trong tháng 8, hầu hết việc làm mới đến từ lĩnh vực chăm sóc sức khỏe (tăng 31.000). Tuy nhiên, con số này vẫn thấp hơn mức trung bình 42.000 trong 12 tháng qua. Việc làm trong ngành trợ giúp xã hội tăng thêm 16.000. Trong khi đó, số liệu mới cho thấy nhu cầu tuyển dụng ở cả hai ngành này đã giảm mạnh liên tiếp trong tháng 7.
Việc làm trong khu vực chính phủ liên bang giảm 15.000, nâng tổng mức giảm từ tháng 1 đến nay lên 97.000, do chính quyền siết chặt chi tiêu. Tháng 10 tới dự kiến còn giảm mạnh hơn, sau khi số nhân viên còn hưởng trợ cấp thôi việc rời khỏi bảng lương vào tháng 9.
Ngành sản xuất tiếp tục mất việc làm tháng thứ tư liên tiếp, cho thấy tác động của thuế quan. Một số lĩnh vực khác cũng ghi nhận sụt giảm như thương mại bán buôn, công nghệ thông tin, tài chính, xây dựng, dịch vụ chuyên môn và kinh doanh.
Thời gian thất nghiệp trung bình tăng lên 24,5 tuần, cao nhất kể từ tháng 4/2022, so với 24,1 tuần tháng trước. Số người mất việc vĩnh viễn cũng tăng.
“Thị trường lao động đã dừng lại,” Nicole Cervi, nhà kinh tế tại Wells Fargo, nhận định.
Dù vậy, lương vẫn là điểm sáng. Thu nhập trung bình theo giờ tăng 0,3% trong tháng 8, tương tự tháng 7. Tính trong 12 tháng, lương tăng 3,7%, thấp hơn mức 3,9% của tháng 7. Tuy nhiên, số giờ làm việc giảm làm dấy lên lo ngại về triển vọng tăng trưởng.
“Tin tức hôm nay đặt ra nhiều câu hỏi hơn về triển vọng tăng trưởng kinh tế so với triển vọng chính sách của Fed,” Michael Feroli, kinh tế trưởng tại J.P. Morgan nhận định. “Với dữ liệu tháng 8, số giờ làm việc trong khu vực tư nhân có vẻ giảm với tốc độ hàng năm khoảng 0,5% trong quý này. Lúc này, chúng tôi có xu hướng thận trọng hơn với triển vọng tăng trưởng quý tới.”
Thị trường tài chính kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm 0,25 điểm phần trăm lãi suất trong cuộc họp ngày 16–17/9, và thêm hai lần nữa trong các cuộc họp còn lại của năm 2025. Ngân hàng trung ương đã giữ mức lãi suất chuẩn trong khoảng 4,25%–4,50% từ tháng 12.
Chứng khoán Phố Wall giao dịch giảm, đồng USD yếu đi so với rổ tiền tệ, còn lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ cũng hạ.
Tấm biển “đang tuyển dụng” được treo bên ngoài cửa hàng Taylor Party and Equipment Rentals tại Somerville, bang Massachusetts, Mỹ. Ảnh: Reuters
