Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm thứ Hai cảnh báo sẽ áp mức thuế cao hơn nhiều đối với Trung Quốc nếu Bắc Kinh hạn chế xuất khẩu nam châm đất hiếm, đe dọa làm đảo lộn thỏa thuận đình chiến thương mại mong manh giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
“Họ phải cung cấp nam châm cho chúng ta. Nếu họ không cung cấp, thì chúng ta buộc phải áp thuế 200% hoặc gì đó tương tự,” ông Trump nói với phóng viên sau cuộc gặp với Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung tại Nhà Trắng hôm thứ Hai.
Ông Trump cũng nhấn mạnh phụ tùng máy bay là đòn bẩy quan trọng mà Washington nắm trong tay để đối phó với sự phụ thuộc vào đất hiếm từ Bắc Kinh: “200 chiếc máy bay của họ đã không thể bay vì chúng ta cố tình không cung cấp phụ tùng Boeing, do họ không đưa cho chúng ta nam châm.”
Bloomberg đưa tin Boeing đang tiến tới một thỏa thuận bán tới 500 máy bay cho Trung Quốc, hai bên hiện đang hoàn tất các chi tiết như mẫu máy bay, chủng loại và lịch bàn giao, cho thấy vai trò then chốt của ngành hàng không trong một thỏa thuận thương mại Mỹ – Trung tiềm năng.
Phát biểu của Trump được đưa ra trong bối cảnh xuất khẩu nam châm đất hiếm của Trung Quốc đã phục hồi về mức trước khi Bắc Kinh áp lệnh hạn chế hồi tháng 4, theo số liệu mới nhất. Lượng nam châm xuất sang Mỹ trong tháng 6 tăng gấp hơn 7 lần so với tháng trước, và tiếp tục tăng 76% trong tháng 7.
Trung Quốc hiện thống trị sản xuất nam châm đất hiếm, chiếm khoảng 90% nguồn cung toàn cầu, đồng thời cũng nắm thế chủ đạo trong khâu tinh chế các khoáng chất để sản xuất loại vật liệu này.
Sự thống trị đó mang lại cho Bắc Kinh đòn bẩy lớn trong đàm phán thương mại với Washington, do Mỹ phụ thuộc nhiều vào nam châm đất hiếm cho các ngành sản xuất chủ chốt, đặc biệt là ô tô, điện tử và năng lượng tái tạo.
Henry Wang, nhà sáng lập kiêm Chủ tịch Trung tâm Toàn cầu hóa & Trung Quốc, một cơ quan nghiên cứu có trụ sở tại Bắc Kinh, cho rằng phát biểu bộc phát của Trump phản ánh mong muốn thúc đẩy hợp tác thương mại với Bắc Kinh và hướng tới một thỏa thuận.
“Ông ấy luôn nói mạnh miệng về thuế quan hay các hình thức trừng phạt tiềm tàng, nhưng chúng ta không nên quá sa đà vào lời lẽ đó,” ông Wang, cựu cố vấn Quốc vụ viện Trung Quốc, nhận định, đồng thời nhấn mạnh thử thách thực sự là ở nỗ lực thực thi thỏa thuận của cả hai bên.
Hồi tháng 6, Washington và Bắc Kinh đã đạt được một khuôn khổ thương mại, bao gồm việc nới lỏng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc cũng như dỡ bỏ một phần hạn chế công nghệ của Mỹ đối với các lô hàng sang Trung Quốc.
Hai nước cũng đồng ý giảm thuế đối với hàng hóa của nhau, xuống khoảng 55% và 32% tương ứng. Tuy nhiên, thỏa thuận đình chiến tạm thời này dự kiến sẽ hết hạn vào giữa tháng 11.
Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ chưa phản hồi yêu cầu bình luận của CNBC.
Theo Wall Street Journal, ông Li Chenggang, trưởng đoàn đàm phán thương mại cấp cao của Trung Quốc, sẽ tới Washington trong tuần này để gặp Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer và các quan chức cấp cao Bộ Tài chính.
Việc thỏa thuận đình chiến có kéo dài qua thời hạn tháng 11 hay không sẽ phụ thuộc vào mức độ duy trì đối thoại song phương, ông Alfredo Montufar-Helu, Giám đốc điều hành công ty tư vấn GreenPoint, nhận định, đồng thời cho rằng các cuộc gặp sắp tới của ông Li có thể đặt nền tảng cho các cuộc đàm phán cấp cao hơn và những giải pháp bền vững nhằm hạ nhiệt căng thẳng.
Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc gặp với Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung (ngoài khung hình) tại Phòng Bầu dục, Nhà Trắng, Washington, DC, Mỹ, ngày 25/8/2025. Ảnh: Bloomberg
