Các quan chức Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) hôm thứ Năm đã công bố một bản tóm lược sơ bộ về thỏa thuận thương mại, trong đó áp thuế nhập khẩu 15% đối với 70% hàng hóa châu Âu xuất khẩu sang Mỹ, nhưng để trống nhiều lĩnh vực then chốt như rượu vang, rượu mạnh cũng như thép, đồng thời cho biết các cuộc đàm phán sẽ tiếp tục về những lĩnh vực này cùng nhiều ngành quan trọng khác.
Hai bên nói rằng văn bản này chỉ là “bước đầu tiên trong một tiến trình có thể được mở rộng thêm để bao phủ nhiều lĩnh vực khác.” Họ đang xử lý khối lượng khổng lồ hàng hóa trao đổi giữa hai nền kinh tế trong mối quan hệ thương mại song phương lớn nhất thế giới, với tổng kim ngạch thương mại xuyên Đại Tây Dương hàng năm lên tới 2 nghìn tỷ USD.
Bản thỏa thuận dài 3 trang rưỡi chỉ mang tính cam kết chính trị và không có giá trị ràng buộc pháp lý, trái ngược với các hiệp định thương mại thông thường vốn có thể dài hàng trăm trang và có hiệu lực pháp lý.
Các điều khoản chính bao gồm: thuế quan 15% đối với hầu hết hàng hóa EU; mức thuế 0% đối với ô tô và một số hàng công nghiệp khác của Mỹ xuất khẩu sang EU; và một loạt ngoại lệ cho hàng không và linh kiện máy bay, dược phẩm gốc và nguyên liệu dược phẩm. Các lĩnh vực khác quan trọng đối với nền kinh tế hai bên có thể sẽ được bổ sung sau, với mức thuế thấp hơn mức áp dụng từ khi Tổng thống Donald Trump bắt đầu tăng thuế hàng loạt.
“EU đã đồng ý mở cửa thị trường trị giá 20 nghìn tỷ USD của mình,” Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick viết trên X. “Đây là thị trường lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Hoa Kỳ.”
Ông nói thỏa thuận này là “một chiến thắng lớn cho người lao động Mỹ, các ngành công nghiệp Mỹ và an ninh quốc gia. Thuế quan nên là một trong những từ yêu thích của nước Mỹ.”
Các quan chức châu Âu phải bảo vệ thỏa thuận này trước sự lo lắng từ doanh nghiệp và các chính phủ thành viên về mức thuế cao hơn, cũng như những lời chỉ trích rằng EU đã nhượng bộ quá nhiều.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen quảng bá thỏa thuận như một cách để nhanh chóng giảm bớt mức thuế 27,5% mà Mỹ đang áp lên ô tô EU, đồng thời mở đường cho các cuộc đàm phán tiếp theo nhằm loại trừ thêm nhiều mặt hàng khỏi mức thuế 15%.
“Trước tình huống đầy thách thức, chúng tôi đã mang lại kết quả cho các quốc gia thành viên và ngành công nghiệp, đồng thời khôi phục sự rõ ràng và nhất quán cho thương mại xuyên Đại Tây Dương,” bà von der Leyen nói. “Đây chưa phải là kết thúc của tiến trình.”
Trưởng đoàn đàm phán thương mại EU, ông Maros Sefcovic, cũng có quan điểm tương tự: “Lựa chọn thay thế (khác đi) sẽ là một cuộc chiến thương mại với mức thuế khổng lồ… Thỏa thuận này tạo dựng niềm tin. Nó mang lại sự ổn định.”
Các nhà kinh tế cho rằng thuế cao sẽ làm chậm tăng trưởng kinh tế và dẫn đến giá tiêu dùng cao hơn.
Một nhóm hàng không được loại trừ khỏi mức thuế đối với EU là rượu vang và rượu mạnh, vốn đã được miễn thuế từ cả hai phía kể từ thỏa thuận thương mại năm 1997. Ông Sefcovic cho biết EU chưa đạt được miễn trừ “ở thời điểm này” nhưng hy vọng sẽ đạt được trong các cuộc đàm phán tương lai, nhấn mạnh rằng “cánh cửa chưa bao giờ đóng lại.”
Điều này có nghĩa là các nhà chưng cất rượu Mỹ tạm thời vẫn được miễn thuế ở châu Âu, nhưng có nguy cơ đối mặt với biện pháp trả đũa từ EU trong tương lai, ông Chris Swonger, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Hiệp hội Rượu chưng cất Mỹ, cho biết. “Nếu không có việc khôi phục vĩnh viễn chính sách thuế 0% cho rượu mạnh của cả hai bên, các nhà chưng cất Mỹ sẽ không thể yên tâm lên kế hoạch cho xuất khẩu và việc làm trong tương lai mà không lo ngại về thuế quan trả đũa,” Swonger nói trong một tuyên bố.
EU đã đình chỉ thuế trả đũa đối với hàng hóa Mỹ, bao gồm cả rượu vang và rượu mạnh, cho đến ngày 5/2/2026.
Đề xuất miễn trừ một lượng thép nhất định của EU (gọi là hạn ngạch thuế quan) vẫn chưa được giải quyết và sẽ cần thêm các cuộc đàm phán.
Mức thuế 15% cao hơn nhiều so với mức thuế trung bình một con số được áp dụng trước khi ông Trump khởi động chính sách tăng thuế. Thuế được nộp ở phía Mỹ, hoặc do doanh nghiệp nhập khẩu Mỹ gánh chịu, hoặc được chuyển sang cho người tiêu dùng Mỹ khiến cho giá cả cao hơn.
Thỏa thuận cũng bao gồm các cam kết không ràng buộc của EU về việc mua 750 tỷ USD năng lượng của Mỹ và đầu tư 600 tỷ USD vào Mỹ. Cả hai khoản tiền này đều đến từ khu vực tư nhân, dựa trên đánh giá của Ủy ban châu Âu về kế hoạch chi tiêu của các doanh nghiệp.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen trao đổi về thỏa thuận thương mại với Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: AP
