Khi “Phù thủy xứ Oz tại Sphere” (The Wizard of Oz at Sphere) khai màn bên ngoài Đại lộ Las Vegas Strip vào ngày 28/8, khán giả sẽ được trải nghiệm kiệt tác điện ảnh năm 1939 theo cách mà có lẽ các nhà làm phim khi xưa chưa từng tưởng tượng.

Gần 18.000 người sẽ thấy mình ở ngay tâm của cơn lốc xoáy, cuốn căn nhà gỗ của Dorothy ở Kansas lên không trung và ném xuống xứ Munchkinland. Bộ phim được tái hiện trên bức tường LED rộng gần 15.000 mét vuông, bao trọn khán giả và cao 22 tầng, trong khi những chiếc quạt 750 mã lực thổi tung gió và mảnh vỡ để tái tạo cơn lốc.

Màn trình diễn với giá vé từ 104 USD trở lên không chỉ đơn thuần là một suất chiếu. “Phù thủy xứ Oz” đánh dấu một trong những dự án hợp tác quan trọng nhất giữa một hãng phim và công ty công nghệ để ứng dụng trí tuệ nhân tạo, tạo nên một trải nghiệm truyền thông mới.

Reuters đã phỏng vấn chín người, gồm những nhân vật trực tiếp tham gia dự án và các chuyên gia cấp cao trong ngành giải trí, nghe họ kể lại câu chuyện đằng sau dự án mà một số người trong nghề coi là bước ngoặt tiềm năng trong việc Hollywood sử dụng công cụ AI.

“Đây chắc chắn là một cột mốc có ý nghĩa lớn trong sự hợp tác sáng tạo giữa AI và con người,” Thao Nguyen, đại diện mảng nghệ thuật nhập vai và công nghệ mới tại CAA, nhận định. “Tôi nghĩ nó sẽ tạo tiền lệ cho cách chúng ta tái hình dung lại những tác phẩm có giá trị văn hóa.”

Đưa Dorothy và Mụ phù thủy độc ác lên sân khấu khổng lồ Sphere – một không gian giải trí hình cầu với công nghệ tiên tiến – mất hai năm thực hiện và quy tụ đội ngũ sáng tạo, các lãnh đạo Warner Bros Discovery, các nhà nghiên cứu DeepMind của Google, giới học thuật, nghệ sĩ hiệu ứng hình ảnh – hơn 2.000 người tất cả.

Dự án được triển khai giữa lúc Hollywood lo ngại sâu sắc về tác động của AI đến việc làm và mong muốn bảo vệ tính sáng tạo của con người. Một số công ty hiệu ứng hình ảnh được mời tham gia ban đầu đã từ chối, vì khi đó họ chưa được phép dùng AI.

“Chạm vào là tiêu!”

Để đến được giai đoạn này cần có sự đồng ý của CEO Warner Bros Discovery David Zaslav, ban lãnh đạo hãng phim và các luật sư, những người đã thiết lập hướng dẫn cho việc sử dụng AI. “Wizard of Oz at Sphere” dựa trên nhiều tư liệu lưu trữ của bộ phim – bao gồm bản vẽ bối cảnh, danh sách cảnh quay, ảnh quảng bá và hiện vật – cũng như khoảng 60 nghiên cứu học thuật, giúp tái tạo bộ phim với độ phân giải cao gấp mười lần so với các nỗ lực trước đây.

“Chúng tôi phải tái tưởng tượng lại quay phim, tái tưởng tượng lại dựng phim, và phải làm tất cả mà không được thay đổi trải nghiệm,” Ben Grossmann – nhà làm hiệu ứng hình ảnh đoạt Oscar, người phụ trách dự án – cho biết. “Bởi nếu đụng chạm gì đến tác phẩm điện ảnh thiêng liêng này, là coi như tiêu!”

Thay vì tận dụng AI để cắt giảm nhân sự, họ muốn dùng nó để thổi luồng sinh khí mới vào một câu chuyện kinh điển và tạo trải nghiệm mới dựa trên tài sản trí tuệ đã có.

“Hollywood luôn đón nhận công nghệ mới, và ai cũng muốn sử dụng nó sớm nhất,” Buzz Hays, nhà sản xuất kỳ cựu hiện đứng đầu nhóm giải pháp ngành giải trí của Google Cloud, nói. “Điều mà ‘Phù thủy xứ Oz’ đang mang lại cho chúng ta là cơ hội đầu tiên để mọi người thốt lên: ‘Trời ơi, đây hoàn toàn không phải những gì tôi nghĩ AI sẽ đem lại.’”

Dự án khởi động năm 2023 khi lãnh đạo Sphere bàn bạc nên chọn tác phẩm nào để đẩy giới hạn công nghệ của địa điểm vốn đã là nơi tổ chức các buổi diễn của U2 và “Postcard from Earth” của Darren Aronofsky.

“Phù thủy xứ Oz” nhanh chóng đứng đầu danh sách, vì vừa là bộ phim quen thuộc, được yêu mến, lại phù hợp với phông nền khổng lồ của Sphere, Carolyn Blackwood – Giám đốc Sphere Studios – cho biết. Đây là cơ hội để giới thiệu lại kiệt tác với một thế hệ mới, bằng cách đặt họ trực tiếp vào bên trong thế giới của L. Frank Baum.

Về mặt biểu tượng, nhóm sáng tạo đã chọn một bộ phim kinh điển vốn cũng là kỳ tích kỹ thuật thời đó. Dù không phải là phim đầu tiên dùng Technicolor, nhưng sự chuyển đổi ngoạn mục từ tông màu nâu đỏ sang sắc màu rực rỡ của “Phù thủy xứ Oz” đã đánh dấu một cột mốc điện ảnh.

CEO James Dolan của Sphere Entertainment và cộng sự sáng tạo Jane Rosenthal – nhà sản xuất phim nổi tiếng, đồng sáng lập Liên hoan phim Tribeca – đã hình dung một dự án tham vọng hơn nhiều so với việc đơn thuần làm lại kỹ thuật số một tác phẩm kinh điển. Rosenthal đã mời Hays để đưa Google vào vai trò đối tác công nghệ.

“Vùng cách ly” của AI

Dolan đã tiếp cận David Zaslav, CEO của Warner Bros Discovery – đồng thời là bạn và đối tác kinh doanh từ những ngày đầu truyền hình cáp – để đề xuất đưa “Oz” lên Sphere. “Tôi vừa đến Sphere cùng một người bạn và thực sự bị choáng ngợp,” Zaslav nói, đồng thời cho biết thêm Dolan và Rosenthal cũng đã thuyết phục được các lãnh đạo hãng phim của ông, “những người rất thích ý tưởng này. Đây là một ví dụ điển hình về tài sản trí tuệ tuyệt vời mà chúng tôi sở hữu tại Warner Bros.”

Trước khi bàn giao một trong những tài sản giải trí quan trọng nhất thế giới, Warner Bros đã đặt ra những nguyên tắc nghiêm ngặt. Google có thể huấn luyện các mô hình AI tạo sinh dựa trên từng diễn viên chính để tái hiện màn trình diễn của họ, nhưng dữ liệu sẽ vẫn thuộc sở hữu của hãng phim. Không có dữ liệu huấn luyện nào từ “Oz” được tích hợp vào các mô hình AI công khai của Google.

“Một trong những yếu tố then chốt để khởi động dự án là tạo ra một nơi an toàn cho việc thử nghiệm,” Grossmann cho biết. “Warner Brothers, Google và Sphere đã cùng nhau tạo ra một môi trường mà ở đó họ nói: ‘Chúng ta chưa chắc biết kết quả cuối cùng sẽ thế nào, nhưng chúng ta sẽ tạo ra một vùng cách ly nhỏ ở đây.’”

Đội ngũ hiệu ứng hình ảnh ban đầu thử phóng to hình ảnh bằng công nghệ máy tính (computer-generated imagery – CGI), có thể tạo ra phiên bản nhân vật hoạt hình quang thực (photorealistic). Tuy nhiên, cách tiếp cận này bị loại bỏ vì sẽ làm sai lệch tính nguyên bản của các màn trình diễn.

“AI thực ra là lựa chọn cuối cùng, bởi vì chúng tôi không thể thực hiện theo bất kỳ cách nào khác,” Grossmann cho biết. Studio Magnopus ở Los Angeles của ông từng tham gia các bộ phim hoạt hình vi tính quang thực như “The Lion King” của Disney.

AI đã nâng độ phân giải của những khung phim celluloid nhỏ bé năm 1939 thành hình ảnh siêu nét. Nó phục hồi các chi tiết – như tàn nhang trên gương mặt Dorothy hay kết cấu bao tải trên mặt Bù Nhìn Rơm – vốn bị che mờ bởi công nghệ Technicolor.

AI cũng hỗ trợ “vẽ mở rộng” (outpaint) hình ảnh để lấp các khoảng trống do cắt cảnh hoặc khung hình, chẳng hạn khi quay cận cảnh Người Thiếc bổ cửa lâu đài Phù thủy bằng rìu để cứu Dorothy, AI đã hoàn chỉnh toàn bộ hình ảnh của người thợ rừng.

Phải mất nhiều tháng tinh chỉnh liên tục và nhờ vào đội ngũ DeepMind của Google, công cụ AI vốn dành cho người tiêu dùng mới có thể nâng cấp để xuất ra hình ảnh sắc nét ở độ phân giải “siêu” 16K của Sphere.

Các nhạc công đã thu âm lại toàn bộ phần nhạc phim trên chính sân khấu âm nhạc gốc, để tận dụng hệ thống 167.000 loa của địa điểm này. Phần ca hát của Judy Garland và các diễn viên khác vẫn giữ nguyên bản.

Lũ khỉ bay

Dù chú trọng tính xác thực, dự án vẫn bị một số người yêu điện ảnh (cinephiles) chỉ trích vì can thiệp vào bộ phim kinh điển. Nhà báo giải trí Joshua Rivera gọi đây là “một sự xúc phạm đến nghệ thuật và tự nhiên.”

“Những người chỉ trích này chưa ai xem bộ phim hay hiểu chúng tôi đang làm gì,” Rosenthal đáp trả.

Trong một buổi chiếu thử riêng lúc nửa đêm dành cho Reuters, Grossmann đã hé lộ đôi chút về những gì sắp diễn ra.

Một số thay đổi rất tinh tế, chẳng hạn khi bác Henry đứng ở cửa trước trong lúc bà hàng xóm Almira Gulch đến đòi bắt Toto. AI đưa nhân vật vốn thường bị khuất khỏi tầm nhìn trở lại khung hình, ghép nối thành một góc quay rộng hơn để lấp đầy màn hình khổng lồ của Sphere.

Một số thay đổi khác nhằm hiện thực hóa tầm nhìn của các nhà làm phim theo những cách mà 86 năm trước chưa thể thực hiện. Khi Dorothy và các bạn đối diện Phù thủy trong Phòng Ngai Ngọc Lục Bảo, một cái đầu xanh khổng lồ cao 60 mét hiện ra trước khán giả, đôi mắt lồi ra và giọng nói vang dội, tạo hiệu ứng áp đảo hơn hẳn so với hình ảnh gốc – một diễn viên bôi sơn xanh được chiếu lên làn khói.

“Bất cứ khi nào chúng tôi thay đổi, đó là bởi chúng tôi muốn khán giả trải nghiệm trực tiếp những gì Dorothy đang trải qua,” Grossmann giải thích. “Chúng tôi hoàn thành điều mà các nhà làm phim thời 1939 từng mong muốn nhưng bị giới hạn bởi công cụ lúc bấy giờ.”

Các hiệu ứng vật lý phối hợp bổ sung thêm một chiều kích mới. Lũ khỉ bay sẽ lao vào Sphere dưới dạng những con khỉ dài gần 5 mét bơm đầy helium, được điều khiển bởi các phi công drone – một trong nhiều hiệu ứng 4D.

Kết quả là sự kết hợp giữa điện ảnh, trình diễn trực tiếp và thực tế ảo nhập vai. “Tôi nghĩ điều này sẽ thay đổi cách con người nhìn nhận về giải trí và trải nghiệm,” Grossmann nói.

Đôi chân dài 15 mét và đôi giày hồng ngọc cao 6,5 mét – mô hình quảng bá cho bộ phim “Wizard of Oz at Sphere” sắp ra mắt – tại Las Vegas, Nevada, Mỹ. Ảnh: Reuters