Bắc Kinh đã khuyến nghị các doanh nghiệp trong nước hạn chế sử dụng bộ xử lý H20 của Nvidia Corp., đặc biệt trong các hoạt động liên quan đến cơ quan nhà nước, gây khó cho nỗ lực của hãng chip Mỹ trong việc giành lại thị trường Trung Quốc, sau khi chính quyền Trump đảo ngược lệnh cấm bán sản phẩm này.
Trong vài tuần qua, các cơ quan chức năng Trung Quốc đã gửi thông báo cho nhiều công ty, khuyên không nên dùng dòng chip H20 – loại chip bị đánh giá là kém tiên tiến hơn – theo các nguồn tin am hiểu. Khuyến nghị nhấn mạnh không sử dụng H20 cho công việc liên quan đến chính phủ hoặc an ninh quốc gia, dù là ở doanh nghiệp nhà nước hay tư nhân.
Tuy nhiên, đây không phải là lệnh cấm tuyệt đối. Giới phân tích nhận định H20 vẫn được các công ty Trung Quốc coi trọng vì đáp ứng tốt một số nhu cầu AI quan trọng. Tổng thống Donald Trump hôm thứ Hai nói bộ xử lý này – mà ông gọi là “lỗi thời” – “vẫn có thị trường” ở Trung Quốc.
Gần đây, Nvidia và Advanced Micro Devices Inc. (AMD) đều được Washington cho phép bán lại các chip AI ở phân khúc thấp hơn sang Trung Quốc, với điều kiện phải chia 15% doanh thu liên quan cho chính phủ Mỹ.
Dù vậy, cả hai vẫn chịu áp lực từ Bắc Kinh nhằm buộc khách hàng chuyển sang dùng chip “nội địa”. Động thái này cũng tác động đến các bộ tăng tốc AI của AMD, dù chưa rõ khuyến nghị có nêu đích danh chip MI308 hay không.
Các nhà quan sát cho rằng lập trường của Bắc Kinh có thể hạn chế khả năng chính quyền Trump biến giấy phép xuất khẩu dành cho Nvidia và AMD thành nguồn thu lớn cho ngân sách.
Dù vậy, doanh nghiệp Trung Quốc có thể chưa sẵn sàng thay thế hoàn toàn bằng chip nội. “Chip sản xuất trong nước đang cải thiện đáng kể về chất lượng, nhưng chưa thật sự đa năng cho một số loại công việc AI,” ông Homin Lee – chiến lược gia vĩ mô cấp cao tại Lombard Odier (Singapore) – nhận xét, đồng thời dự đoán vẫn sẽ có nhu cầu lớn đối với các chip mà Mỹ cho phép bán.
Khuyến nghị của Bắc Kinh xuất hiện gần thời điểm truyền thông nhà nước đăng loạt bài nghi ngờ độ an toàn và độ tin cậy của H20. Cơ quan quản lý Trung Quốc đã trực tiếp nêu lo ngại này với Nvidia, nhưng hãng nhiều lần bác bỏ sản phẩm có lỗ hổng bảo mật.
Hiện tại, hướng dẫn nghiêm ngặt nhất chỉ áp dụng cho các lĩnh vực nhạy cảm, tương tự cách Trung Quốc từng hạn chế xe Tesla và iPhone tại một số cơ quan vì lý do an ninh. Trước đó, chính phủ cũng từng cấm chip Micron Technology Inc. trong hạ tầng trọng yếu.
Bắc Kinh có thể mở rộng hạn chế với Nvidia và AMD sang nhiều ngành khác, dù các cuộc thảo luận mới ở giai đoạn đầu.
AMD từ chối bình luận, còn Nvidia khẳng định “H20 không phải là sản phẩm quân sự hay phục vụ hạ tầng chính phủ” và nói thêm rằng Trung Quốc có đủ nguồn cung chip nội, “chưa bao giờ phụ thuộc vào chip Mỹ cho hoạt động của chính phủ.”
Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc, Cơ quan Quản lý Không gian mạng Trung Quốc và Nhà Trắng đều không phản hồi yêu cầu bình luận.
Động thái này của Trung Quốc khiến nhiều người đặt câu hỏi về lý do chính quyền Trump cho phép xuất khẩu trở lại chỉ vài tháng sau khi gần như cấm hoàn toàn. Một số quan chức Mỹ nói đây là kết quả của đàm phán thương mại, nhưng Bắc Kinh phủ nhận việc nối lại lô hàng H20 là một phần thỏa thuận song phương.
Trung Quốc lo ngại hai vấn đề: thứ nhất, chip Nvidia có thể bị nghi tích hợp chức năng định vị và vô hiệu hóa từ xa – điều hãng phủ nhận. Chính quyền Trump đang xem xét liệu tính năng định vị có thể giúp ngăn buôn lậu linh kiện vào Trung Quốc hay không. Ngoài ra, các nghị sĩ Mỹ muốn yêu cầu xác minh vị trí với chip AI tiên tiến.
Thứ hai, Trung Quốc muốn tăng tốc phát triển ngành chip nội địa và ưu tiên dùng sản phẩm trong nước. Chính quyền từng khuyến khích thay H20 bằng chip nội và đặt ra tiêu chuẩn hiệu suất – tiêu chuẩn mà H20 không đạt.
H20 được Nvidia thiết kế riêng cho thị trường Trung Quốc để đáp ứng hạn chế của Mỹ về bán phần cứng tiên tiến, nhằm ngăn Bắc Kinh tiếp cận AI phục vụ quân sự. Chip này có sức mạnh tính toán thấp hơn nhưng băng thông bộ nhớ lớn, phù hợp cho giai đoạn suy luận AI.
Điều này khiến sản phẩm được các hãng như Alibaba và Tencent ưa chuộng, trong khi Huawei gặp khó khăn về nguồn cung chip tiên tiến. Theo ước tính của quan chức Mỹ, mất quyền tiếp cận H20 có thể khiến chi phí vận hành AI ở Trung Quốc tăng gấp 3–6 lần.
“Bắc Kinh dường như đang dùng sự mập mờ về quy định để tạo thị trường đủ lớn cho Huawei, nhưng vẫn cho phép mua H20 khi cần,” ông Lennart Heim – nhà nghiên cứu tại RAND – nói.
Ông Trump cho rằng Huawei đã có chip tương đương H20, đồng thời lặp lại quan điểm của một số quan chức rằng nên duy trì sự phụ thuộc của AI Trung Quốc vào công nghệ Mỹ kém tiên tiến càng lâu càng tốt. Một số quan chức khác lại phản đối, cho rằng việc bán H20 chỉ giúp các công ty Trung Quốc mạnh lên.
Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick và một số quan chức khác còn cho biết việc cho phép bán H20 là một phần thỏa thuận để Mỹ tiếp cận khoáng sản đất hiếm của Trung Quốc – dù trước đó phủ nhận. “Khi Trung Quốc giao nam châm, H20 sẽ được xuất,” Lutnick nói hồi tháng trước. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cũng nói cuối tháng 7 rằng vấn đề nam châm đã được “giải quyết.”
Chỉ hơn một tuần sau, Nvidia và AMD đã nhận giấy phép bán H20 và MI308, sau khi CEO Nvidia Jensen Huang gặp Tổng thống Trump và cả hai công ty đồng ý chia doanh thu từ Trung Quốc cho chính phủ Mỹ.
Ảnh minh họa chip AI H20 và khuyến nghị của Trung Quốc đối với loại chip này.
