Thế giới đang cần khẩn cấp một cách tiếp cận toàn cầu trong việc điều chỉnh trí tuệ nhân tạo (AI), người đứng đầu lĩnh vực công nghệ của Liên Hợp Quốc cảnh báo, đồng thời nhấn mạnh rằng sự quản lý phân mảnh có thể làm trầm trọng thêm các rủi ro và bất bình đẳng.
Bà Doreen Bogdan-Martin, Tổng thư ký Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) thuộc Liên Hợp Quốc, nói với AFP rằng bà hy vọng AI “có thể thực sự mang lại lợi ích cho nhân loại”. Tuy nhiên, trong bối cảnh ngày càng có nhiều lo ngại về các rủi ro do công nghệ phát triển nhanh này gây ra – bao gồm nguy cơ mất việc hàng loạt, sự lan truyền của deepfake và thông tin sai lệch, cũng như sự rạn nứt của xã hội – bà khẳng định rằng việc xây dựng quy định là điều then chốt.
“Chúng ta cần gấp một khuôn khổ phù hợp,” bà nói, nhấn mạnh sự cần thiết của “một cách tiếp cận toàn cầu”.
Nhận định của bà được đưa ra sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuần trước công bố chiến lược mạnh mẽ với mức quy định thấp, nhằm bảo đảm Hoa Kỳ giữ vững vị thế dẫn đầu trước Trung Quốc về AI.
Trong hơn 90 đề xuất, kế hoạch của ông Trump kêu gọi nới lỏng các quy định rộng khắp, với cam kết từ chính quyền là “gỡ bỏ rào cản và các quy định phiền hà” có thể cản trở sự phát triển AI từ khu vực tư nhân.
Khi được hỏi liệu bà có lo ngại về cách tiếp cận theo hướng giảm, chứ không phải tăng cường, quy định đối với AI hay không, bà Bogdan-Martin từ chối bình luận và cho biết bà vẫn đang “cố gắng tiêu hóa” kế hoạch của Mỹ.
“Tôi nghĩ có nhiều cách tiếp cận khác nhau,” bà nói.
“Chúng ta có cách tiếp cận của EU, cách tiếp cận của Trung Quốc. Giờ chúng ta đang thấy cách tiếp cận của Mỹ. Điều cần thiết là những cách tiếp cận đó cần đối thoại với nhau.”
Bà cũng lưu ý rằng “85% quốc gia hiện vẫn chưa có chính sách hay chiến lược về AI”.
Một điểm chung trong các chiến lược hiện có là tập trung vào đổi mới, xây dựng năng lực và đầu tư hạ tầng, theo bà Bogdan-Martin.
“Nhưng điều mà tôi nghĩ thế giới vẫn cần thảo luận là nên có bao nhiêu quy định – nhiều hay ít – đối với AI,” bà nói thêm.
Bà Bogdan-Martin, người lớn lên ở bang New Jersey (Mỹ) và đã dành phần lớn hơn 30 năm sự nghiệp tại ITU, khẳng định rằng cơ quan viễn thông có trụ sở tại Geneva – nơi đặt ra các tiêu chuẩn cho công nghệ mới – đang ở vị trí tốt để hỗ trợ cho cuộc đối thoại rất cần thiết về vấn đề này.
“Sự cần thiết của một cách tiếp cận toàn cầu là vô cùng quan trọng,” bà nói, cảnh báo rằng “những cách tiếp cận rời rạc sẽ không giúp ích cho tất cả mọi người”.
Trong khi các quốc gia và doanh nghiệp đang chạy đua để củng cố vị thế trong lĩnh vực AI đang bùng nổ, có lo ngại rằng các biện pháp an toàn có thể bị bỏ qua – và những ai thua cuộc hoặc không có năng lực tham gia sẽ bị bỏ lại phía sau.
Lãnh đạo ITU ca ngợi những tiến bộ “gây choáng ngợp” của trí tuệ nhân tạo, với tiềm năng cải thiện mọi thứ, từ giáo dục đến nông nghiệp và chăm sóc sức khỏe – nhưng nhấn mạnh rằng lợi ích này phải được chia sẻ.
Nếu không có nỗ lực chung, từ viết tắt AI có nguy cơ trở thành viết tắt của “gia tăng bất bình đẳng” (advancing inequalities), bà cảnh báo, đồng thời lo ngại về việc làm trầm trọng thêm khoảng cách số vốn đã rất nghiêm trọng trên toàn cầu.
“Chúng ta có 2,6 tỷ người không có truy cập internet, đồng nghĩa họ cũng không thể tiếp cận với AI,” bà Bogdan-Martin chỉ ra.
“Chúng ta phải giải quyết những khoảng cách đó nếu muốn AI thực sự mang lại lợi ích cho toàn thể nhân loại.”
Bà Bogdan-Martin – người phụ nữ đầu tiên giữ chức Tổng thư ký ITU trong suốt gần 160 năm lịch sử của tổ chức này – cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải thu hút thêm nhiều phụ nữ vào lĩnh vực công nghệ số.
“Chúng ta đang có một khoảng cách rất lớn,” bà nói. “Chúng ta rõ ràng không có đủ phụ nữ… trong lĩnh vực AI.”
Người phụ nữ 59 tuổi, mẹ của bốn đứa con, cho biết việc trở thành nữ lãnh đạo đầu tiên của ITU là “một vinh dự lớn”, là người “phá vỡ rào cản vô hình (glass ceiling) và mở đường cho các thế hệ tương lai”.
Tuy nhiên, bà cũng thừa nhận rằng áp lực là rất lớn, “không chỉ là phải đạt thành tích, mà gần như phải vượt trội”.
Bà Bogdan-Martin – người đang được chính quyền Trump hậu thuẫn tái tranh cử khi nhiệm kỳ bốn năm hiện tại kết thúc vào năm sau – cho biết bà mong muốn tiếp tục đảm nhiệm thêm một nhiệm kỳ nữa. “Còn rất nhiều việc phải làm.”
Một kỹ sư đang làm việc với các thiết bị điện tử của Jules, một robot hình người do Hanson Robotics phát triển sử dụng trí tuệ nhân tạo, tại Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu “AI vì Mục tiêu tốt đẹp” của ITU tổ chức gần đây tại Geneva. Ảnh: AFP
