Với việc Tổng thống Donald Trump chuẩn bị triển khai các đợt tăng thuế mới, những tác động của chính sách này bắt đầu hiện rõ đối với lĩnh vực sản xuất trong nước – vốn phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu – và một phân tích mới cho thấy chi phí tại các nhà máy có thể tăng khoảng từ 2% đến 4,5%.
“Rất nhiều công ty sẽ phải đối mặt với tình trạng thiếu tiền mặt,” nhà nghiên cứu Chris Bangert-Drowns từ Trung tâm Tăng trưởng Công bằng Washington, người thực hiện phân tích, cho biết. Những thay đổi tưởng chừng nhỏ như vậy tại các nhà máy vốn có biên lợi nhuận thấp, theo Bangert-Drowns, “có thể dẫn đến tình trạng đình trệ tiền lương, thậm chí là sa thải và đóng cửa nhà máy” nếu chi phí vượt quá khả năng chịu đựng.
Bản phân tích công bố hôm thứ Ba cho thấy những thách thức mà ông Trump có thể phải đối mặt khi cố gắng thuyết phục công chúng rằng thuế quan không chỉ là bằng chứng cho phong cách đàm phán quyết đoán của ông khiến các quốc gia khác phải nhượng bộ, mà còn là một thắng lợi về kinh tế và chính trị.
Thành công của chính sách thuế quan phụ thuộc vào việc liệu người dân Mỹ có trở nên giàu hơn và các thị trấn công nghiệp có phục hồi hay không – một mục tiêu mà các chuyên gia kinh tế bên ngoài cho rằng chính quyền Đảng Cộng hòa khó đạt được chỉ nhờ thuế quan.
Ông Trump đã công bố các khuôn khổ thương mại mới với Liên minh châu Âu, Nhật Bản, Philippines, Indonesia và Anh, theo đó mỗi bên sẽ chịu thuế nhập khẩu cao hơn khi đưa hàng vào Mỹ. Bắt đầu từ thứ Sáu, ông sẵn sàng áp thuế lên hàng hóa từ hàng chục quốc gia khác, với mức thuế nằm trong khoảng từ 15% đến 50%.
“Chúng tôi đã xoá sổ lạm phát,” ông Trump tuyên bố hôm thứ Sáu trước khi lên trực thăng Marine One trên đường tới Scotland.
Tuy nhiên, khả năng cao sẽ có phản ứng ngược dưới hình thức giá cả leo thang và tăng trưởng chậm lại khi các đợt thuế quan lan rộng hơn trong nền kinh tế toàn cầu.
Một cuộc khảo sát hồi tháng Sáu của Cục Dự trữ Liên bang Atlanta cho thấy các công ty dự kiến sẽ chuyển trung bình một nửa chi phí thuế quan sang người tiêu dùng Mỹ thông qua việc tăng giá. Dữ liệu từ Bộ Lao động Mỹ cho thấy đất nước đã mất 14.000 việc làm trong lĩnh vực sản xuất sau khi Trump triển khai thuế quan hồi tháng Tư.
Các nhà máy sẽ phải gánh thêm chi phí
Phân tích của Trung tâm Tăng trưởng Công bằng Washington cho thấy sự quyết tâm của Trump với thuế quan có thể gây ra những tổn thất về mặt kinh tế và chính trị cho chương trình nghị sự của ông.
Ngành trí tuệ nhân tạo – lĩnh vực mà Trump mới đây ca ngợi là tương lai của nền kinh tế – cũng phụ thuộc vào nhập khẩu. Hơn 20% nguyên vật liệu đầu vào cho sản xuất máy tính và thiết bị điện tử là hàng nhập khẩu, vì vậy thuế quan có thể khiến chi phí hàng nghìn tỷ đô la để xây dựng ngành công nghệ này tại Mỹ ngày càng phình to.
Nhà Trắng cho rằng các doanh nghiệp Mỹ sẽ tiếp cận được những thị trường mới nhờ các khuôn khổ thương mại, và nói rằng các công ty cuối cùng sẽ được hưởng lợi từ đó.
“Thương hiệu ‘Made in USA’ sẽ sớm lấy lại vị thế thống trị toàn cầu dưới thời Tổng thống Trump,” người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai tuyên bố.
Kinh tế thế giới phải gánh thêm tổn thất mới
Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent tuần trước nói trong một cuộc phỏng vấn trên chương trình “Kudlow” của Fox Business Network rằng các quốc gia về cơ bản chấp nhận các mức thuế này để giữ quyền tiếp cận thị trường Mỹ. “Ai cũng sẵn sàng trả phí,” ông nói.
Tuy nhiên, điều mà ông Bessent không đề cập là các nhà sản xuất Hoa Kỳ cũng đang phải gánh phần lớn chi phí đó.
“Chúng tôi bị ép từ mọi phía,” ông Justin Johnson, Chủ tịch Công ty Jordan Manufacturing ở Belding, bang Michigan, chia sẻ.
Công ty này sản xuất linh kiện được sử dụng trong các kho hàng của Amazon, các hãng ô tô và công ty hàng không vũ trụ. Năm nay, giá của một nguyên liệu đầu vào chủ chốt – thép cuộn – đã tăng từ 5% đến 10%.
Ông Trump đã áp thuế 50% đối với thép và nhôm nhập khẩu. Jordan Manufacturing không mua thép nước ngoài. Nhưng khi cạnh tranh từ nước ngoài bị đánh gục, các nhà sản xuất thép nội địa Hoa Kỳ đã tận dụng cơ hội để tăng giá.
Ông Johnson không trách họ. “Không một nhà tư bản chân chính nào mà không tăng giá trong hoàn cảnh như vậy,” ông nói.
Doanh nghiệp chứng kiến giá cả tăng
Chính quyền ông Trump khẳng định lạm phát không xuất hiện trong nền kinh tế. Trong tháng này, Hội đồng Cố vấn Kinh tế (CEA) của Nhà Trắng đã công bố một báo cáo cho rằng giá hàng hóa nhập khẩu đã giảm từ tháng 12 năm ngoái đến tháng 5 năm nay. “Những phát hiện này mâu thuẫn với các tuyên bố cho rằng thuế quan hoặc lo ngại về thuế quan sẽ dẫn đến lạm phát tăng tốc,” báo cáo kết luận.
Tuy nhiên, ông Ernie Tedeschi – Giám đốc kinh tế tại Budget Lab thuộc Đại học Yale – cho rằng phép đo chính xác hơn là so sánh xu hướng giá nhập khẩu với chính nó trong quá khứ. Ông lưu ý rằng các con số của chính CEA cho thấy “giá hàng nhập khẩu đã tăng nhanh hơn trong những tháng gần đây.”
Ước tính mới nhất từ Budget Lab cho thấy thuế quan có thể khiến mỗi hộ gia đình Hoa Kỳ mất đi 2.400 USD so với mức họ có thể có được nếu không có thuế.
Ông Josh Smith – người sáng lập kiêm Chủ tịch Montana Knife Co. – tự nhận là người ủng hộ ông Trump, nhưng cho rằng thuế quan áp lên thép và hàng hóa nước ngoài đang đe dọa đến công việc kinh doanh của mình.
Ví dụ, ông Smith vừa đặt mua một máy mài lưỡi dao trị giá 515.000 USD từ Đức. Theo khuôn khổ thương mại mà ông Trump công bố hôm Chủ nhật, mức thuế đối với hàng hóa từ EU sẽ tăng từ 10% lên 15%. Như vậy, thuế áp lên chiếc máy này là 77.250 USD – đủ để ông Smith thuê một công nhân mới vào vị trí đầu vào.
Ông Smith rất sẵn lòng mua máy mài từ nhà cung cấp Mỹ. Nhưng không có công ty nào. “Chỉ có hai công ty trên thế giới sản xuất loại máy này, và cả hai đều ở Đức,” ông nói.
Rồi còn vấn đề về thép nhập khẩu – đang bị đánh thuế 50%. Ông Smith đã tránh được thuế quan trong năm nay bằng cách mua dự trữ đủ thép cho cả năm. Nhưng bắt đầu từ năm 2026, loại thép đặc chủng ông nhập từ Thụy Điển sẽ phải chịu mức thuế 50%.
“Người Mỹ bình thường không ngồi ở vị trí của tôi, không nhìn vào những con số mà tôi đang phải cân nhắc mỗi ngày, kiểu như: ‘Chúng ta không thể thuê thêm vài người vì có thể phải trả thuế cho loại thép này hoặc thuế cho cái máy mài kia,’” ông nói. “Tôi muốn đầu tư thêm thiết bị và thuê thêm người. Đó là điều tôi muốn làm.”
Trump thăm một nhà máy của Tập đoàn thép Hoa Kỳ. Ảnh: AP
