Trái đất đang khô hạn nhanh đến mức khiến đất liền – chứ không phải băng tan – trở thành nguyên nhân chính góp phần làm mực nước biển dâng, theo một nghiên cứu mới.
Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng lượng nước bị mất từ đất, hồ và tầng chứa nước ngầm đang thúc đẩy tốc độ dâng của mực nước biển – và xu hướng khô hạn này đang lan rộng với tốc độ đáng báo động.
Các vùng khô hạn trên thế giới đang mở rộng nhanh đến mức bắt đầu kết nối lại thành những “siêu vùng khô hạn”. Một khu vực như vậy hiện trải dài từ bờ tây nam nước Mỹ xuống Mexico.
Trước đây, việc một số khu vực bị khô hạn thường được cân bằng bởi các khu vực khác trở nên ẩm ướt hơn. Nhưng hiện nay, vùng khô hạn đang lan rộng nhanh hơn vùng ẩm – mỗi năm tăng thêm diện tích gấp đôi bang California.
Hiện có 101 quốc gia đang liên tục mất đi nguồn nước ngọt, đe dọa khoảng 75% dân số thế giới – tương đương gần 6 tỷ người – với nguy cơ thiếu nước.
“Nhiều nơi đang khai thác cạn kiệt nước ngầm sẽ không thể phục hồi lại nguồn nước này trong khung thời gian của đời người,” nghiên cứu được công bố gần đây trên tạp chí Science Advances cho biết. “Việc bảo vệ nguồn nước ngầm toàn cầu là điều tối quan trọng trong một thế giới đang ấm lên và trên các lục địa mà giờ chúng ta biết là đang khô cạn.”
Sử dụng dữ liệu từ vệ tinh thu thập từ năm 2002 đến 2024, nghiên cứu theo dõi lượng nước lưu trữ trên bề mặt đất – trong hồ, sông, tuyết, đất, tầng ngậm nước ngầm và cả bên trong thực vật.
Trong khi biến đổi khí hậu là nguyên nhân chính, nghiên cứu cũng cho thấy các hoạt động của con người đang làm tình hình tồi tệ hơn. Khi cảnh quan khô hạn, con người càng khai thác nhiều nước từ các nguồn như tầng chứa nước ngầm.
Các nguồn dự trữ này không được tái tạo với tốc độ tương đương, khiến các vùng khô hạn mở rộng nhanh hơn và cuối cùng liên kết lại với nhau.
Ví dụ, nghiên cứu phát hiện sự suy giảm nước ngầm ở Thung lũng Trung tâm của California và lưu vực sông Colorado đã khiến những vùng khô này hợp nhất với các khu vực khô hạn ở Trung Mỹ, mở rộng thành một siêu vùng khô cạn.
“Việc khai thác nước ngầm quá mức – đặc biệt là ở những nơi như California, nơi tốc độ khai thác ngày càng tăng thay vì giảm hoặc duy trì ở mức bền vững – đang làm suy yếu an ninh nguồn nước và lương thực cả ở cấp khu vực lẫn toàn cầu, theo những cách mà thế giới vẫn chưa hoàn toàn nhận thức,” nghiên cứu cảnh báo.
Nghiên cứu cũng nhấn mạnh rằng những quyết định quan trọng ở cả cấp quốc gia và quốc tế cần được đưa ra khẩn cấp để “giúp gìn giữ nguồn tài nguyên quý giá này cho các thế hệ tương lai.”
Cầu Riaño nằm ở tỉnh León, vùng Castilla y León, Tây Ban Nha, bắc qua hồ chứa nước Embalse de Riaño. Trong ảnh, mực nước hồ đã cạn kiệt nghiêm trọng, để lộ lòng hồ nứt nẻ. Ảnh: Getty Images
