Các nhà đàm phán cấp cao của Mỹ và Trung Quốc sẽ gặp nhau tại Stockholm vào thứ Hai, 28/7, để giải quyết các tranh chấp kinh tế lâu dài – vốn là trung tâm của cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới – với mục tiêu kéo dài thỏa thuận đình chiến hiện tại nhằm đình hoãn mức thuế cao hơn nhiều.
Trung Quốc đang đối mặt với hạn chót ngày 12 tháng 8 để đạt được một thỏa thuận thuế quan bền vững với chính quyền Tổng thống Donald Trump, sau khi Bắc Kinh và Washington đạt được một thỏa thuận sơ bộ hồi tháng 6 nhằm chấm dứt nhiều tuần căng thẳng leo thang với các biện pháp trả đũa thuế quan qua lại (tit-for-tat tariffs).
Nếu không đạt được thỏa thuận, chuỗi cung ứng toàn cầu có thể lại rơi vào hỗn loạn do các mức thuế vượt quá 100%.
Cuộc đàm phán tại Stockholm, do Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent và Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong (He Lifeng) chủ trì, diễn ra ngay sau khi ông Trump đạt được thỏa thuận thương mại lớn nhất cho đến nay với Liên minh châu Âu. Theo đó, EU chấp nhận mức thuế 15% đối với hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ và cam kết mua lượng lớn năng lượng cũng như thiết bị quân sự từ Mỹ.
Thỏa thuận với Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen được ký hôm Chủ nhật tại Scotland còn bao gồm khoản đầu tư trị giá 600 tỷ USD từ EU vào Mỹ, theo lời ông Trump với các phóng viên.
Không kỳ vọng có đột phá tương tự trong đàm phán Mỹ-Trung, song các chuyên gia thương mại nhận định rằng khả năng cao hai bên sẽ gia hạn thêm 90 ngày cho thỏa thuận đình chiến thuế quan và kiểm soát xuất khẩu đã đạt được từ giữa tháng Năm.
Gia hạn ở mức đó sẽ giúp ngăn leo thang căng thẳng, đồng thời tạo điều kiện cho một cuộc gặp tiềm năng giữa ông Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào cuối tháng 10 hoặc đầu tháng 11.
Người phát ngôn Nhà Trắng và Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ chưa phản hồi yêu cầu bình luận về một bài báo trên South China Morning Post, dẫn nguồn ẩn danh cho biết hai bên sẽ kiềm chế không áp thêm thuế mới hoặc thực hiện các bước leo thang căng thẳng thương mại trong vòng 90 ngày tới.
Chính quyền ông Trump cũng đang chuẩn bị áp đặt loạt thuế quan theo ngành đối với Trung Quốc, bao gồm lĩnh vực bán dẫn, dược phẩm, cần cẩu bốc dỡ hàng hóa và các sản phẩm khác.
Thông báo được đưa ra trong bối cảnh hai bên liên tục cáo buộc lẫn nhau.
“Chúng tôi rất gần đạt được thỏa thuận với Trung Quốc. Thực ra, chúng tôi đã gần như có một thỏa thuận rồi, nhưng hãy chờ xem mọi việc diễn biến thế nào,” ông Trump nói với báo giới trước cuộc gặp với bà von der Leyen, song không cung cấp thêm chi tiết.
VẤN ĐỀ SÂU XA HƠN
Các vòng đàm phán trước đây giữa Mỹ và Trung Quốc tại Geneva và London vào tháng Năm và Sáu chủ yếu nhằm giảm các mức thuế trả đũa đang ở ngưỡng ba con số (triple-digit levels), cũng như khôi phục dòng chảy các mặt hàng bị đình trệ, như khoáng sản đất hiếm từ Trung Quốc và chip H20 AI của Nvidia cùng các sản phẩm bị phía Mỹ cấm xuất khẩu.
Tuy nhiên, đàm phán vẫn chưa chạm tới các vấn đề kinh tế sâu xa hơn, bao gồm khiếu nại của Mỹ rằng mô hình kinh tế do nhà nước dẫn dắt và định hướng xuất khẩu của Trung Quốc đang làm ngập thị trường thế giới với hàng giá rẻ, cũng như cáo buộc từ Bắc Kinh rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu công nghệ của Mỹ là nhằm cản trở tăng trưởng của Trung Quốc.
“Stockholm sẽ là vòng đàm phán thương mại Mỹ-Trung có ý nghĩa đầu tiên,” ông Bo Zhengyuan, đối tác tại công ty tư vấn Plenum ở Thượng Hải, nhận định.
Ông Trump từng thành công gây sức ép buộc một số đối tác thương mại khác, bao gồm Nhật Bản, Việt Nam và Philippines, chấp nhận mức thuế cao hơn từ Mỹ – trong khoảng 15% đến 20%.
Các chuyên gia đánh giá đàm phán Mỹ-Trung phức tạp hơn nhiều và sẽ cần nhiều thời gian hơn. Trung Quốc đang nắm giữ thị phần lớn trong thị trường toàn cầu về khoáng sản và nam châm đất hiếm – các thành phần quan trọng trong nhiều thiết bị, từ vũ khí quân sự đến mô tơ gạt nước xe hơi – và đây là lợi thế đáng kể với các ngành công nghiệp Mỹ.
CUỘC GẶP TRUMP – TẬP?
Song song với các cuộc đàm phán là những đồn đoán về khả năng diễn ra cuộc gặp giữa ông Trump và ông Tập vào cuối tháng 10.
Ông Trump cho biết sẽ sớm quyết định liệu có sang thăm Trung Quốc trong một chuyến đi mang tính bước ngoặt nhằm giải quyết căng thẳng thương mại và an ninh hay không. Nếu có thêm một đợt áp thuế hoặc kiểm soát xuất khẩu nữa, kế hoạch gặp ông Tập có thể bị hủy bỏ.
“Cuộc gặp ở Stockholm là cơ hội để đặt nền móng (laying the groundwork) cho chuyến thăm Trung Quốc của ông Trump,” bà Wendy Cutler, Phó Chủ tịch Viện Chính sách Xã hội Châu Á, nói.
Ông Bessent đã tuyên bố muốn thương lượng kéo dài thời hạn chót ngày 12/8, nhằm ngăn thuế từ phía Mỹ bật lại mức 145% và Trung Quốc là 125%.
Tuy vậy, Trung Quốc có thể yêu cầu giảm các mức thuế chồng lớp từ Mỹ, hiện tổng cộng lên đến 55% trên phần lớn hàng hóa, đồng thời nới lỏng thêm kiểm soát xuất khẩu công nghệ cao của Mỹ. Bắc Kinh lập luận rằng các đơn hàng như vậy sẽ góp phần giảm thâm hụt thương mại Mỹ-Trung, vốn đạt 295,5 tỷ USD trong năm 2024.
Trung Quốc hiện đang đối mặt với mức thuế 20% liên quan đến khủng hoảng fentanyl tại Mỹ, một mức thuế trả đũa 10%, và thuế 25% đối với phần lớn hàng công nghiệp được áp trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump.
Ông Bessent cũng cho biết sẽ thảo luận với phía Trung Quốc về nhu cầu tái cân bằng nền kinh tế Trung Quốc, chuyển hướng từ xuất khẩu sang nhu cầu tiêu dùng nội địa. Sự chuyển dịch này đòi hỏi Trung Quốc phải giải quyết cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài và tăng cường các chính sách an sinh xã hội để thúc đẩy chi tiêu hộ gia đình.
Ông Michael Froman, cựu Đại diện Thương mại Mỹ dưới thời Tổng thống Barack Obama, cho rằng hướng đi này đã là mục tiêu của các nhà hoạch định chính sách Mỹ suốt hai thập niên qua.
“Liệu chúng ta có thể sử dụng hiệu quả thuế quan để buộc Trung Quốc thay đổi chiến lược kinh tế một cách căn bản không? Điều đó vẫn còn là dấu hỏi,” ông Froman – hiện là Chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại – nhận xét.
Cờ Mỹ và Trung Quốc cùng dòng chữ “thuế quan” xuất hiện trong ảnh minh họa. Ảnh: Reuters
