Elon Musk đã hứa từ năm 2019 rằng những chiếc “robotaxi” không người lái của Tesla sẽ lăn bánh “vào năm sau”, nhưng điều đó không xảy ra. Một năm sau, ông lại hứa sẽ triển khai trong năm kế tiếp — và rồi vẫn không xảy ra.
Bất chấp những lời hứa trống rỗng, cam kết vẫn tiếp tục được đưa ra. Vào tháng 1 năm ngoái, Musk tuyên bố: “Chắc chắn năm sau chúng ta sẽ có hơn một triệu robotaxi.”
Nếu không có hơn một triệu robotaxi, mà chỉ còn 10 hay 12 chiếc, bạn có chấp nhận không?
Musk dường như sắp biến tầm nhìn về taxi tự lái (robotaxi) thành hiện thực, với kế hoạch chạy thử một nhóm nhỏ xe taxi tự lái ở Austin, Texas, bắt đầu từ Chủ nhật. Tuy nhiên, để đạt đến con số một triệu chiếc có thể sẽ mất một năm hoặc lâu hơn, dù vị tỷ phú này có thể mở rộng dịch vụ trong năm nay nếu đợt trình diễn tại Austin thành công.
Mức độ quan trọng của dự án này là cực kỳ cao — và thách thức cũng không hề nhỏ.
Trong khi Musk liên tục hứa hẹn “năm sau”, đối thủ Waymo đã âm thầm triển khai taxi tự lái tại Los Angeles, San Diego, Austin và nhiều thành phố khác, nhờ sử dụng công nghệ khác cho phép họ đưa xe ra thị trường nhanh hơn. Waymo vừa hoàn thành chuyến đi trả phí thứ 10 triệu.
Việc Musk thể hiện quan điểm chính trị đã khiến Tesla bị tẩy chay, kéo theo doanh số sụt giảm. Các nhà sản xuất xe điện đối thủ với những mẫu xe cạnh tranh hơn cũng đã chiếm thị phần. Nhà đầu tư thì lo lắng sau khi cổ phiếu Tesla bốc hơi 150 tỷ USD do Musk khẩu chiến với Tổng thống Mỹ — người đang giám sát các cơ quan quản lý ô tô liên bang, có thể gây khó khăn cho việc triển khai robotaxi. Cổ phiếu Tesla sau đó phục hồi phần nào khi Musk nói rằng ông hối tiếc vì một số phát ngôn của mình.
Tuy vậy, các cổ đông Tesla vẫn ủng hộ Musk suốt nhiều năm qua vì ông đã làm nên điều tưởng chừng không thể: xây dựng một hãng xe điện độc lập thành công — bỏ qua những hứa hẹn về xe tự lái — và mang lại lợi nhuận lớn cho họ. Mười năm trước, cổ phiếu Tesla chỉ khoảng 18 USD. Hôm thứ Sáu vừa qua, giá đóng cửa là 322 USD.
Musk cho biết giai đoạn thử nghiệm ở Austin sẽ bắt đầu một cách khiêm tốn, chỉ với 10 hoặc 12 xe đón khách trong một khu vực hạn chế. Nhưng ông dự kiến sẽ nhanh chóng mở rộng, lan rộng sang các thành phố khác, và cuối cùng đạt hàng trăm nghìn — nếu không muốn nói là một triệu xe — vào năm sau.
Một số chuyên gia Phố Wall vẫn tỏ ra hoài nghi.
“Ông ấy có thể mở rộng đội xe nhanh đến mức nào?” Garrett Nelson, nhà phân tích tại CFRA đặt câu hỏi. “Chúng ta đang nói về một vài chiếc xe ban đầu. Quy mô rất nhỏ.”
Seth Goldstein từ Morningstar nhận định đây là phong cách đặc trưng của Musk: hứa hẹn quá nhiều, quá nhanh.
“Khi bất kỳ ai ở Austin cũng có thể tải ứng dụng và gọi robotaxi, đó mới là thành công,” ông nói. “Nhưng tôi không nghĩ điều đó sẽ xảy ra trước năm 2028. Việc thử nghiệm sẽ mất nhiều thời gian.”
Các nhà đầu tư đều biết rõ xu hướng của Musk: đẩy giá cổ phiếu tăng cao bằng một chút cường điệu.
Năm 2018, Musk tuyên bố với cổ đông Tesla rằng ông đã “có sẵn nguồn tài chính” để mua lại toàn bộ cổ phiếu với giá cao vượt trội giá trị trường và đưa công ty trở thành tư nhân. Nhưng theo cơ quan quản lý chứng khoán liên bang, ông chưa có bất kỳ cam kết tài chính nào bằng văn bản, cũng chưa thảo luận cụ thể khoản vay hay các điều khoản với nhà đầu tư. Musk bị phạt vì vụ việc này.
Gần đây, Musk nói với CNBC hồi tháng 5 rằng Tesla đang trải qua “một đợt phục hồi lớn” về nhu cầu. Nhưng chỉ một tuần sau, một hiệp hội ô tô tại châu Âu công bố doanh số của Tesla giảm một nửa.
Musk cũng bị chỉ trích vì bị cho là phóng đại khả năng của hệ thống tự lái trên xe Tesla — bắt đầu ngay từ cái tên. “Full Self-Driving” là một cách gọi sai lệch. Hệ thống này vẫn yêu cầu người lái theo dõi đường đi và có thể phải can thiệp bất cứ lúc nào.
Các cơ quan quản lý an toàn giao thông đường cao tốc liên bang đã mở cuộc điều tra vào hệ thống FSD năm ngoái sau nhiều vụ tai nạn, và Bộ Tư pháp Mỹ cũng đã tiến hành điều tra riêng, dù hiện chưa rõ tình trạng của cuộc điều tra này. Tesla cũng đối mặt với một số vụ kiện liên quan đến tính năng này — có vụ dẫn đến dàn xếp, có vụ bị bác bỏ. Trong một trường hợp, thẩm phán bác đơn kiện vì bên nguyên không chứng minh được Musk đã “cố ý” phát ngôn sai sự thật.
Musk khẳng định robotaxi sẽ sử dụng phiên bản cải tiến của hệ thống Full Self-Driving và đảm bảo độ an toàn.
Ông cũng nói rằng dịch vụ này sẽ có thể nhanh chóng mở rộng trên toàn quốc. “Vũ khí bí mật” của ông: hàng triệu chủ xe Tesla hiện nay. Musk cho biết chỉ cần cập nhật phần mềm từ xa, những xe này sẽ có thể trở thành robotaxi và giúp chủ xe kiếm tiền thêm trong khi họ đang làm việc hay đi nghỉ.
“Thay vì để xe nằm yên ở bãi đỗ, xe của bạn có thể kiếm tiền,” Musk phát biểu hồi đầu năm, ví mô hình này như kiểu Airbnb dành cho xe hơi. “Bạn sẽ có thể thêm vào hoặc rút xe ra khỏi đội robotaxi tùy ý.”
Musk nói thêm rằng Tesla có thể nhanh chóng triển khai taxi vì đã chọn phương án chỉ dùng camera để điều hướng di chuyển, không như Waymo – công ty sử dụng thêm laser và radar, khiến chi phí cao hơn.
“Tesla sẽ chiếm, tôi không biết nữa, 99% thị phần hoặc một con số vô lý nào đó,” Musk đùa trong một cuộc gọi với nhà đầu tư. Với lợi thế đi trước của Waymo và sự cạnh tranh tiềm tàng từ Amazon cùng những công ty khác, việc thống trị thị trường xe không người lái đến mức đó có lẽ là điều xa vời.
Tuy nhiên, Dan Ives – nhà phân tích của Wedbush Securities và là người hâm mộ Musk – cho rằng lần này Musk có thể thực hiện được, nhờ vào khả năng mở rộng nhanh của Tesla. Ngay cả những người hoài nghi như Seth Goldstein của Morningstar cũng thừa nhận rằng đôi khi Musk đã làm được những điều đúng — và rất ngoạn mục.
Ông đã làm thay đổi ngành công nghiệp ô tô bằng cách khiến mọi người sẵn sàng chi tiền cho xe điện đắt tiền, đưa dịch vụ internet vệ tinh Starlink đến vùng nông thôn, và gần đây nhất là thực hiện màn trình diễn ngoạn mục: cho tên lửa SpaceX hạ cánh thành công trên một bệ đỡ.
“Có thể thời gian ông ấy đặt ra là phi thực tế,” Goldstein nói, “nhưng ông ấy có thể phát triển những sản phẩm công nghệ của tương lai.”
Giám đốc điều hành Tesla và SpaceX, Elon Musk phát biểu tại Hội nghị và Triển lãm SATELLITE ở Washington năm 2020. Ảnh: AP
