Tổng thống Donald Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp khác hôm thứ Năm, hoãn lệnh cấm TikTok thêm 90 ngày, bất chấp sự phản đối ngày càng tăng từ các thượng nghị sĩ Cộng hòa – những người xem nền tảng mạng xã hội phổ biến này là mối đe dọa an ninh quốc gia.
Việc gia hạn này sẽ cho chính quyền thêm 90 ngày để “đảm bảo hoàn tất thỏa thuận nhằm giúp người dân Mỹ tiếp tục sử dụng TikTok với sự đảm bảo rằng dữ liệu của họ được an toàn và bảo mật.”
Đây là lần thứ ba ông Trump trì hoãn thực thi luật bán hoặc cấm TikTok kể từ khi nhậm chức vào tháng 1, cho thấy mức độ phức tạp về địa chính trị xung quanh nền tảng do Trung Quốc sở hữu, hiện đang được 170 triệu người Mỹ sử dụng.
Các thượng nghị sĩ Cộng hòa bày tỏ sự bất mãn
Quyết định này đã vấp phải chỉ trích từ các nhà lập pháp Cộng hòa, những người đã thúc đẩy đạo luật lưỡng đảng buộc công ty mẹ ByteDance (Trung Quốc) phải thoái vốn khỏi TikTok hoặc đối mặt với lệnh cấm tại Hoa Kỳ.
“Không phải tôi vui vẻ gì,” Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Roger Wicker nói với báo chí. “Tôi không nghĩ đó là ý tưởng hay.”
Thượng nghị sĩ Josh Hawley cũng bày tỏ lo ngại, nói với Axios: “Tôi không thích điều đó. Tôi không phản đối việc cố gắng bán, nhưng đến một lúc nào đó chúng ta phải thực thi luật này.”
Thượng nghị sĩ John Cornyn thẳng thắn hơn: “Tôi muốn thấy luật này có hiệu lực.”
Sự phản đối này phản ánh lo ngại rộng hơn của phe Cộng hòa về việc Trung Quốc có thể sử dụng TikTok cho hoạt động gián điệp và tuyên truyền.
“Trung Quốc đã dùng TikTok cho mục tiêu gián điệp và tuyên truyền,” Thượng nghị sĩ Ted Cruz nói. “Đó là lý do tại sao Quốc hội đã thông qua luật buộc Trung Quốc phải thoái vốn, và tôi hy vọng điều đó sẽ xảy ra.”
Các lần gia hạn và đàm phán thất bại
Luật bán hoặc cấm TikTok chính thức có hiệu lực vào ngày 19 tháng 1 năm 2025 sau khi được cựu Tổng thống Joe Biden ký. Tuy nhiên, thay vì tuân thủ, TikTok vẫn tiếp tục hiện diện tại Mỹ như không có chuyện gì.
TikTok từng tạm ngừng hoạt động, gây phản ứng dữ dội từ người dùng, nhưng nhanh chóng trở lại sau khi ông Trump ký sắc lệnh đầu tiên gia hạn thi hành lệnh cấm thêm 75 ngày – một trong những hành động đầu tiên của ông sau khi nhậm chức.
Vào tháng 4, một thỏa thuận gần như hoàn tất để chuyển quyền kiểm soát phần lớn hoạt động của TikTok tại Mỹ cho các nhà đầu tư Mỹ. Thỏa thuận dự kiến bao gồm một nhóm các quỹ đầu tư mạo hiểm, công ty cổ phần tư nhân, và các tập đoàn công nghệ đầu tư vào công ty mới để kiểm soát hoạt động của TikTok tại Mỹ, trong khi ByteDance vẫn giữ lại 20% cổ phần.
Tuy nhiên, thỏa thuận đổ vỡ sau khi ông Trump tuyên bố áp thêm thuế quan lên Trung Quốc. “Vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết. Mọi thỏa thuận sẽ phải được phê duyệt theo luật Trung Quốc,” ByteDance cho biết sau khi chính sách thuế mới của Trump làm đình trệ tiến trình.
Nhiều bên mua tiềm năng đã bày tỏ quan tâm, bao gồm nhóm do tỷ phú Frank McCourt và nhà đầu tư chương trình “Shark Tank” Kevin O’Leary dẫn đầu, Amazon, công ty AI Perplexity, và một nhóm khác có cả YouTuber nổi tiếng Jimmy Donaldson (MrBeast).
Thuật toán làm phức tạp đàm phán
Chính phủ Trung Quốc hầu như không cho thấy dấu hiệu sẵn sàng phê duyệt bất kỳ thương vụ nào, ngoài việc khẳng định rằng “thuật toán” của TikTok – được xem là lợi thế cạnh tranh then chốt – không thể là một phần của thỏa thuận.
Ông Trump thừa nhận vấn đề này hôm thứ Ba, nói với báo chí rằng một thỏa thuận với TikTok “có lẽ” sẽ cần sự chấp thuận của chính phủ Trung Quốc. “Tôi nghĩ Chủ tịch Tập cuối cùng sẽ đồng ý, vâng,” ông nói.
Việc không có thuật toán đặt ra thách thức lớn, vì chưa rõ các nhà đầu tư Mỹ có còn mặn mà với TikTok nếu không có hệ thống gợi ý nội dung tinh vi này.
Việc gia hạn TikTok mới nhất diễn ra trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc đạt được một khuôn khổ giảm kiểm soát xuất khẩu – động thái được kỳ vọng sẽ hạ nhiệt căng thẳng song phương. Dù chưa rõ TikTok có nằm trong khuôn khổ này hay không, nhưng hợp tác gia tăng có thể giúp thương vụ được chấp thuận.
Lãnh đạo phe đa số Thượng viện John Thune nói với Axios rằng ông “hy vọng các cuộc đàm phán với bên mua đang có tiến triển,” nhưng thừa nhận “Tôi không nghĩ họ đã đạt được điều đó.”
Tiếp theo là gì?
Lần gia hạn hiện tại sẽ hết hiệu lực vào giữa tháng 9, thiết lập thêm một thời hạn mới cho chính quyền Trump. Tuy nhiên, mô hình trì hoãn liên tiếp cho thấy Tổng thống có thể tiếp tục ưu tiên tính linh hoạt ngoại giao hơn là cưỡng chế thi hành luật.
Thượng nghị sĩ Mike Rounds cho rằng vấn đề này “có lẽ ít ưu tiên hơn nhiều chuyện khác đang xảy ra trên thế giới,” nhưng nhấn mạnh rằng “rồi đến lúc nào đó” TikTok sẽ phải bị loại bỏ khỏi thị trường Mỹ – thông qua bán hoặc cấm.
Sự trì hoãn kéo dài phản ánh lập trường thay đổi của ông Trump đối với TikTok.
Trong nhiệm kỳ trước, ông từng tìm cách cấm TikTok, nhưng sau đó nói rằng ông đã “thay đổi ý kiến” sau khi “được dùng thử.” Sự thay đổi này được thể hiện một cách biểu tượng khi CEO TikTok Shou Chew tham dự lễ nhậm chức của ông Trump, ngồi cùng các bộ trưởng và lãnh đạo công nghệ khác.
Khi thời hạn tháng 9 đến gần, mâu thuẫn cốt lõi vẫn chưa được giải quyết: đó là cân bằng giữa các lo ngại an ninh quốc gia mang tính chính trị với lượng người dùng khổng lồ của nền tảng, trong khi phải điều hướng mối quan hệ Mỹ – Trung đầy phức tạp. TikTok đã trở thành con bài mặc cả trong các cuộc đàm phán thương mại rộng hơn.
Nhưng có lẽ câu hỏi thú vị nhất là liệu ông Trump có đang bị chính lời hứa của mình ràng buộc. Sau khi cam kết công khai sẽ “giữ TikTok tồn tại” và tranh thủ sự ủng hộ của cộng đồng người dùng đông đảo trong chiến dịch tranh cử, Tổng thống giờ đây có thể đang ở thế quá sa lầy chính trị để quay lại và thực thi lệnh cấm như đảng của ông yêu cầu.
Mỗi lần gia hạn chỉ khiến tình thế thêm phức tạp, khiến việc rút lui khỏi nền tảng mà ông từng cổ vũ ngày càng khó thực hiện mà không bị xem là thay đổi lập trường về một vấn đề mang tính biểu tượng.
Hình ảnh cờ Mỹ và TikTok
