Ba nhà sản xuất máy đào bitcoin bán chạy nhất thế giới – đều có nguồn gốc từ Trung Quốc – đang thiết lập cơ sở sản xuất tại Hoa Kỳ khi cuộc chiến thuế quan của Tổng thống Donald Trump đang định hình lại chuỗi cung ứng tiền mã hóa.
Bitmain, Canaan và MicroBT sản xuất hơn 90% tổng số máy đào toàn cầu – tức là các máy tính chuyên dùng để xử lý các phép tính phức tạp tạo ra bitcoin. Việc xây dựng cơ sở tại Mỹ có thể giúp họ tránh bị đánh thuế, nhưng đồng thời cũng làm dấy lên lo ngại về an ninh quốc gia của Mỹ liên quan tới Trung Quốc, trong các lĩnh vực như sản xuất chip và an ninh năng lượng.
“Chiến tranh thương mại Mỹ – Trung đang gây ra những thay đổi có tính cấu trúc, chứ không phải bề mặt, trong chuỗi cung ứng bitcoin,” ông Guang Yang, Giám đốc công nghệ tại nhà cung cấp công nghệ blockchain Conflux Network, nhận định.
Đối với các công ty Mỹ, “vấn đề không chỉ là thuế quan. Đây là sự chuyển hướng chiến lược sang các nguồn phần cứng ‘được chấp nhận về mặt chính trị,’” ông nói.
Bitmain, công ty lớn nhất trong ba hãng, đã bắt đầu sản xuất máy đào tại Mỹ vào tháng 12-2024 như một “bước đi chiến lược” sau khi ông Trump thắng cử tổng thống vào tháng trước đó.
Canaan cũng đã bắt đầu sản xuất thử nghiệm tại Mỹ nhằm tránh thuế sau khi ông Trump công bố các mức thuế quan gọi là “Ngày Giải phóng” vào ngày 24, lãnh đạo cấp cao Leo Wang nói với Reuters. Ông cho biết đây là sáng kiến mang tính thử nghiệm vì tình hình thuế quan biến động khiến họ chưa thể đầu tư lớn.
MicroBT, công ty đứng thứ ba, tuyên bố rằng họ đang “tích cực triển khai chiến lược bản địa hóa tại Mỹ” để “tránh tác động của thuế.”
Bộ ba này thống trị một lĩnh vực được các nhà phân tích định giá sẽ lên tới 12 tỷ USD vào năm 2028. Họ đứng đầu chuỗi giá trị liên quan đến quá trình khai thác bitcoin tốn nhiều năng lượng, hạ tầng CNTT hỗ trợ, và các nền tảng giao dịch.
Đối thủ Mỹ Auradine – được hậu thuẫn bởi công ty đào bitcoin lớn nhất theo giá trị thị trường là MARA Holdings – đã vận động hành lang nhằm hạn chế nguồn cung từ Trung Quốc để thúc đẩy cạnh tranh trong ngành phần cứng.
“Dù hơn 30% hoạt động đào bitcoin toàn cầu diễn ra tại Bắc Mỹ, hơn 90% phần cứng lại đến từ Trung Quốc – điều này tạo ra sự mất cân bằng nghiêm trọng giữa cung và cầu theo địa lý,” ông Sanjay Gupta, Giám đốc chiến lược của Auradine, nói.
Theo hãng tư vấn Frost & Sullivan, ba công ty hàng đầu nắm giữ 95,4% thị phần phần cứng theo công suất tính toán được bán ra tính đến tháng 12-2023.
Khi nói đến máy đào của Trung Quốc, “hàng trăm ngàn thiết bị được kết nối vào lưới điện Mỹ” chính là một rủi ro an ninh, ông Gupta cảnh báo.
Ông Wang của Canaan phản bác rằng các máy đào không đe dọa an ninh vì chúng “vô dụng nếu không dùng để đào bitcoin,” nhưng cũng thừa nhận các nhà sản xuất có thể chịu “thiệt hại gián tiếp” từ các hạn chế của Mỹ trong việc bán công nghệ cao cho công ty Trung Quốc.
Nhấn mạnh mức độ rủi ro, công ty con AI của Bitmain là Sophgo đã bị chính phủ Mỹ đưa vào danh sách đen vì lý do an ninh.
Những người đi trước
Trước đây, Trung Quốc thống trị toàn bộ chuỗi giá trị bitcoin – từ sản xuất máy, khai thác đến giao dịch – cho đến khi chính phủ nước này cấm các hoạt động tiền mã hóa trong nước năm 2021 với lý do gây rủi ro cho ổn định tài chính.
Các thợ đào, nhà giao dịch và sàn giao dịch đã chuyển hoạt động ra nước ngoài. Tuy nhiên, với vai trò là nhà sản xuất công nghệ, Bitmain, Canaan và MicroBT vẫn giữ vị trí thống lĩnh trong lĩnh vực phần cứng. Họ vượt qua các đối thủ phương Tây một phần nhờ lợi thế người tiên phong trong việc phát triển chip hiệu suất cao dành riêng cho khai thác bitcoin.
Canaan hiện đã chuyển trụ sở chính từ Trung Quốc sang Singapore – dù vẫn còn hoạt động tại Trung Quốc – và thiết lập một dây chuyền sản xuất thử nghiệm tại Mỹ, nơi đã đóng góp 40% doanh thu năm ngoái.
“Mục tiêu là giảm chi phí cho cả chúng tôi lẫn khách hàng,” ông Wang, Phó Chủ tịch phụ trách phát triển doanh nghiệp và thị trường vốn của Canaan, chia sẻ. Viễn cảnh bị áp thuế khiến “chúng tôi phải cân nhắc mọi lựa chọn.”
Mỹ hiện áp thuế cơ bản 10% đối với hàng nhập khẩu từ nhiều quốc gia, cộng thêm 20% đối với hàng nhập từ Trung Quốc. Nước này cũng tuyên bố có thể tăng thuế đối với các quốc gia Đông Nam Á – nơi các hãng Trung Quốc đã đặt nhà máy lắp ráp.
Điểm nghẽn
Ông Trump đã cam kết sẽ trở thành “tổng thống tiền mã hóa” và phổ cập việc sử dụng tiền mã hóa tại Mỹ. Con trai ông, Eric Trump, cùng công ty năng lượng và công nghệ Hut 8, đã ra mắt dự án American Bitcoin nhằm xây dựng kho dự trữ bitcoin chiến lược.
Tuy nhiên, chính sách thân thiện với tiền mã hóa của ông Trump cũng làm nổi bật vai trò quá lớn của Trung Quốc trong hạ tầng bitcoin, có thể khiến các nhà sản xuất máy đào trở thành mục tiêu bị giám sát.
Sự thống trị phần cứng của Trung Quốc “tạo ra điểm nghẽn cho các thợ đào tại Mỹ,” ông John Deaton, luật sư chuyên về tiền mã hóa tại Mỹ, nói.
“Nếu Trung Quốc hạn chế xuất khẩu hoặc kiểm soát nguồn cung… điều đó có thể làm gián đoạn sự ổn định của mạng lưới bitcoin và ảnh hưởng đến người dùng cũng như nhà đầu tư tại Mỹ,” ông Deaton cảnh báo.
Các công ty đào bitcoin lớn nhất theo giá trị thị trường như MARA, Core Scientific, CleanSpark và Riot Platforms đều đặt trụ sở tại Mỹ, nên sự phụ thuộc quá mức vào phần cứng Trung Quốc “có thể là vấn đề,” theo ông Ryan M. Yonk, nhà kinh tế tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Hoa Kỳ.
Dù các nhà sản xuất Trung Quốc có thể đang xây nhà máy tại Mỹ, nhưng trong ngắn hạn, các thợ đào Mỹ vẫn sẽ phải mua máy từ Trung Quốc và chịu chi phí nhập khẩu cao hơn, ông Kadan Stadlemann, Giám đốc công nghệ của nền tảng tiền mã hóa Komodo, cho biết.
Ảnh chụp từ drone cho thấy đội máy đào bitcoin của Canaan được vận hành bởi Luna Squares tại bang Texas, Mỹ, năm 2023. Ảnh: Reuters
