Nhà Trắng hồi đầu tháng này đã chỉ đạo Bộ Quốc phòng và NASA thu thập thông tin chi tiết về hàng tỷ USD trong các hợp đồng mà SpaceX đang nắm giữ, sau khi mâu thuẫn giữa Tổng thống Donald Trump và tỷ phú Elon Musk bùng nổ công khai.
Cuộc rà soát được khởi động sau khi chính quyền yêu cầu các cơ quan liên bang rà soát kỹ các hợp đồng với Musk, nhằm chuẩn bị cho khả năng trả đũa đối với doanh nhân này và các công ty của ông, các nguồn tin cho biết. Các quan chức Lầu Năm Góc cũng đang cân nhắc việc giảm vai trò của SpaceX trong hệ thống phòng thủ tên lửa Vòm Vàng đầy tham vọng mới của Mỹ.
Reuters chưa thể xác định liệu Nhà Trắng có ý định hủy bỏ bất kỳ hợp đồng nào trong số khoảng 22 tỷ USD hợp đồng liên bang hiện có của SpaceX hay không. Tuy nhiên, cuộc rà soát này cho thấy chính quyền đang thực hiện lời đe dọa của Trump trong cuộc tranh cãi với Musk tuần trước rằng ông có thể cắt hợp tác và trợ cấp cho các dự án của Musk. “Chúng tôi sẽ xem xét tất cả mọi thứ,” Trump nói với báo giới trên chuyên cơ Air Force One hôm thứ Sáu tuần trước.
Trong một email gửi Reuters, người phát ngôn Nhà Trắng không trả lời cụ thể về các hoạt động kinh doanh của Musk, mà chỉ nói rằng “chính quyền Trump cam kết áp dụng quy trình rà soát nghiêm ngặt cho tất cả các hồ sơ dự thầu và hợp đồng.” Trong một tuyên bố riêng, người phát ngôn NASA cho biết cơ quan này “sẽ tiếp tục hợp tác với các đối tác trong ngành để bảo đảm các mục tiêu không gian của tổng thống được thực hiện.”
SpaceX và Bộ Quốc phòng chưa phản hồi yêu cầu bình luận.
Các nguồn thạo tin cho biết việc rà soát các hợp đồng là để Nhà Trắng có thể hành động nhanh chóng nếu Trump quyết định trừng phạt Musk – người từng là cố vấn cao cấp cho tổng thống và là lãnh đạo của Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE). Một nguồn tin nói rằng cuộc rà soát có mục tiêu “vũ khí chính trị.”
Việc chính phủ Mỹ có thể hủy bỏ các hợp đồng hiện tại hay không vẫn chưa rõ. Tuy nhiên, khả năng đó làm dấy lên lo ngại từ giới chuyên gia rằng chính trị và thù oán cá nhân có thể ảnh hưởng không đúng đắn đến các quyết định liên quan đến ngân sách, an ninh quốc gia và lợi ích công.
“Thật trớ trêu khi các hợp đồng của Musk đang chịu sự giám sát chính trị chủ quan tương tự như những gì ông và DOGE đã áp đặt lên hàng ngàn hợp đồng khác,” ông Scott Amey, chuyên gia đấu thầu và cố vấn pháp lý tại Tổ chức Giám sát Chính phủ ở Washington, bình luận. “Mọi quyết định nên dựa trên lợi ích công cộng và an ninh quốc gia, chứ không phải cái tôi của hai người đàn ông.”
SpaceX trong những năm gần đây đã trở thành đối tác quan trọng của chính phủ Mỹ trong nhiều chương trình hàng không vũ trụ và quốc phòng – từ phóng vệ tinh, hàng hóa không gian, đến việc có thể điều hành một thành phần quan trọng của lá chắn tên lửa “Vòm Vàng” do Trump đề xuất.
Dù Musk gần đây cố gắng giảm nhẹ một số lời chỉ trích tổng thống – chẳng hạn như kêu gọi luận tội Trump tuần trước và liên hệ ông với một tội phạm tình dục bị kết án – nhưng những phát ngôn đó đã làm nổi bật mức độ phụ thuộc của chính phủ vào SpaceX.
Trước khi đổi ý, Musk từng đe dọa sẽ ngừng vận hành tàu vũ trụ Dragon của công ty. Dragon là tàu duy nhất hiện nay của Mỹ có thể đưa phi hành gia đến và đi từ Trạm Vũ trụ Quốc tế, theo hợp đồng trị giá khoảng 5 tỷ USD với NASA.
SpaceX cũng đang xây dựng một mạng lưới gồm hàng trăm vệ tinh do thám theo hợp đồng tuyệt mật với Văn phòng Trinh sát Quốc gia, một cơ quan tình báo Mỹ. Hợp đồng này là một bước ngoặt quan trọng, giúp SpaceX thắt chặt mối quan hệ với các cơ quan quốc phòng và tình báo Hoa Kỳ.
Quang cảnh cơ sở Starbase của SpaceX ở Texas, Hoa Kỳ, chụp ngày 5-6-2025, khi mâu thuẫn giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Elon Musk leo thang. Ảnh: Reuters
