Tận dụng dòng hải lưu để tăng hiệu suất nhiên liệu cho tàu, hay theo dõi cá voi bằng dữ liệu cảm biến và trí tuệ nhân tạo (AI) – đó là những công nghệ mới nhất hướng đến mục tiêu bảo vệ môi trường đang được các startup giới thiệu tại hội chợ công nghệ Vivatech ở Paris.
Các chương trình AI mới được phát triển gần đây có khả năng học hỏi từ các tập dữ liệu khổng lồ đã thúc đẩy việc hình thành những dự án nhắm đến việc hiểu và dự đoán các hiện tượng thực tế, theo chia sẻ của nhiều nhà sáng lập với AFP.
“Chúng ta phải dùng AI bởi vì trong thế giới tự nhiên có quá nhiều biến số để xử lý thủ công,” Emily Charry Tissier, nhà sinh học và là người sáng lập startup Whale Seeker (Canada), công ty đang phát triển công nghệ theo dõi động vật biển, cho biết.
Được vận hành bởi các hệ thống “mạng nơ-ron” mô phỏng cách thức hoạt động của não người, các hệ thống học máy đằng sau những mô hình AI hiện đại “có thể tính toán dự báo thời tiết nhanh gấp 1.000 lần so với mô hình kỹ thuật số tiêu chuẩn đang chạy trên siêu máy tính,” theo nhà hải dương học Alexandre Stegner.
Ông giới thiệu một mô hình AI do công ty Amphitrite của ông phát triển, có khả năng dự đoán dòng hải lưu bằng cách phân tích “nhiều lớp dữ liệu vệ tinh tương ứng với các biến số vật lý khác nhau.”
Mô hình này có thể dự báo dòng chảy trước tới 10 ngày, ông nói, mang lại cho thuyền trưởng “một cách đơn giản để tiết kiệm nhiên liệu” bằng việc thay đổi lộ trình một chút và tận dụng dòng chảy để tăng tốc độ thêm tới bốn hải lý.
Điều này có thể giúp các đơn vị vận hành tiết kiệm chi phí nhiên liệu, giảm phát thải carbon từ ngành vận tải biển, và tránh được giải pháp kinh điển là yêu cầu thuyền trưởng giảm tốc độ.
Các công nghệ như vậy đang được trưng bày tại hội chợ Vivatech, trong khi Hội nghị Đại dương của Liên Hợp Quốc (UNOC) cũng vừa kết thúc cách đó hàng trăm kilomet ở thành phố Nice bên bờ Địa Trung Hải của Pháp.
Hội nghị này đã tiến thêm một bước trong việc thúc đẩy một hiệp ước bảo vệ 60% diện tích đại dương toàn cầu trở thành luật, với 55 chữ ký – chỉ còn thiếu 5 chữ ký nữa để có hiệu lực.
Công nghệ mới có thể là “một điều rất tích cực” cho đại dương, ông Andre Abreu – Giám đốc Quan hệ Quốc tế của Quỹ Tara Ocean (có trụ sở tại Paris) – nhận định.
Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng đổi mới không nên bị khai thác để đánh bắt cá nhiều hơn. “Như thế chẳng khác nào chúng ta tự bắn vào chân mình,” ông nói, trong bối cảnh các mục tiêu như bảo tồn đa dạng sinh học biển đang bị đe dọa.
Sự mập mờ này có thể được thấy rõ qua công nghệ của OceanEyes – một startup Nhật Bản đang dùng AI để phân tích dữ liệu vệ tinh nhằm dự đoán điều kiện biển. Công ty này kỳ vọng sẽ rút ngắn thời gian tàu đánh cá phải lang thang tìm kiếm con mồi.
“Một vấn đề lớn ở Nhật Bản là hiệu quả hoạt động của ngành thủy sản. Nhiều ngư dân mất rất nhiều thời gian để tìm cá ngoài biển,” ông Yusuke Tanaka, giám đốc công ty, cho biết.
Với việc giảm lượng nhiên liệu tiêu thụ, đơn vị vận hành sẽ tiết kiệm chi phí và giảm phát thải khí nhà kính.
Lường trước lo ngại về việc đánh bắt quá mức, OceanEyes cho biết họ cũng hướng đến việc giúp các tàu tuân thủ quy định mới được cập nhật tại Nhật Bản, yêu cầu ngư dân “bảo đảm việc khai thác tài nguyên biển một cách bền vững.”
Charry Tissier từ Whale Seeker cho rằng công nghệ có thể được sử dụng một cách có suy xét để tìm ra giải pháp bền vững.
“Tôi muốn thị trường tự nhận thức được giới hạn của nó – không phải giới hạn của những gì chúng ta có thể làm, mà là những gì chúng ta nên làm,” bà chia sẻ với AFP.
Chính tư duy đó đã khiến bà từ chối làm việc với một công ty muốn dùng công nghệ phát hiện cá voi để xác định các đàn cá gần đó nhằm đánh bắt.
Tuy vậy, các startup không thể phát triển nếu thiếu nguồn vốn, và trong bối cảnh liên quan đến đại dương, các khoản đầu tư nhiều khả năng sẽ đến từ các doanh nghiệp lớn muốn cắt giảm chi phí – từ các công ty quản lý tàu cá và vận tải cho đến các tập đoàn hậu cần và logistics.
Nhà hải dương học Stegner kêu gọi cần có “quy định buộc ngành hàng hải phải giảm phát thải carbon.”
Nhưng Charry Tissier lại cho rằng doanh nghiệp có thể chủ động thực hiện điều đó. “Công nghệ đang phát triển nhanh hơn cả các quy định… Điều tôi mong muốn là các công ty lớn tự quyết định hành xử có trách nhiệm,” bà nói.
Các chuyên gia cảnh báo không nên sử dụng đổi mới công nghệ để tăng sản lượng đánh bắt cá.
Ảnh: AFP
