Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc do BYD dẫn đầu đã vượt mặt Tesla trong cuộc đua sản xuất xe điện giá rẻ. Giờ đây, chính những đối thủ cạnh tranh mạnh mẽ này lại tiếp tục vượt lên trong cuộc đua toàn cầu sản xuất xe tự lái.
Đầu năm nay, BYD đã làm rung chuyển ngành xe điện thông minh tại Trung Quốc khi cung cấp gói hỗ trợ lái “Mắt Thần” (God’s Eye) hoàn toàn miễn phí – trong khi Tesla bán công nghệ tương tự ở Trung Quốc với giá gần 9.000 USD.
“Với Mắt Thần, chiến lược của Tesla bắt đầu rạn nứt,” theo nhà đầu tư Taylor Ogan ở Thâm Quyến – một người Mỹ từng sở hữu nhiều xe Tesla và đã lái thử xe BYD có tích hợp công nghệ này. Ogan cho rằng Mắt Thần còn vượt trội hơn cả hệ thống “Tự lái hoàn toàn” (FSD) của Tesla.
Nhưng không chỉ có BYD. Nhiều hãng ô tô và công nghệ Trung Quốc khác cũng đang cung cấp xe điện giá rẻ tích hợp công nghệ tương tự FSD với chi phí cực thấp. Ví dụ, Leapmotor và Xpeng đều có các hệ thống hỗ trợ lái trên đường cao tốc và trong đô thị trên những chiếc xe chỉ khoảng 20.000 USD. Hàng loạt công ty Trung Quốc đang theo đuổi công nghệ này, với sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ chính phủ Trung Quốc.
Theo các phân tích bởi các công ty chuyên tháo rời và đánh giá xe cho ngành công nghiệp, chi phí phần cứng hỗ trợ lái của BYD thấp hơn nhiều so với Tesla. Dù hệ thống của BYD tích hợp cả radar và lidar (cảm biến laser), nhưng tổng chi phí lại chỉ gần tương đương với Tesla FSD, vốn không sử dụng các cảm biến này. Điều này làm suy yếu cách tiếp cận công nghệ khác thường của Tesla – vốn cắt giảm chi phí bằng cách chỉ dùng camera và AI, không dùng cảm biến.
Cạnh tranh khốc liệt từ các hãng xe điện thông minh Trung Quốc đang là một trong những thách thức lớn nhất đối với CEO Elon Musk của Tesla – đặc biệt sau thời gian đầy sóng gió khi ông làm cố vấn cho chính quyền Trump và đang cố gắng tập trung trở lại vào đế chế kinh doanh của mình, trong bối cảnh doanh số xe Tesla sụt giảm toàn cầu.
Thách thức càng lớn hơn khi Tesla chuẩn bị một cuộc thử nghiệm robotaxi (xe taxi tự lái) với khoảng 10–20 chiếc tại Austin, Texas, quê nhà của hãng – một cột mốc quan trọng sau hơn một thập kỷ Musk đưa ra nhưng chưa hiện thực hóa lời hứa về xe tự lái.
Tesla đã không phản hồi khi Reuters liên hệ để hỏi về các đối thủ Trung Quốc. Trước đây, Musk từng mô tả các hãng xe Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh khốc liệt nhất thế giới.
Chính sự cạnh tranh từ Trung Quốc là một trong những lý do khiến Tesla bỏ kế hoạch sản xuất dòng xe điện phổ thông giá 25.000 USD vào năm ngoái. Thay vào đó, Musk đặt cược tương lai của Tesla vào robotaxi, vốn hiện là yếu tố chính định giá thị trường chứng khoán của hãng (khoảng 1 nghìn tỷ USD).
Giờ đây, Tesla lại tiếp tục đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt về công nghệ tự lái từ chính các hãng xe Trung Quốc đã từng đánh bại họ trong mảng xe điện giá rẻ. Thách thức này còn được khuếch đại bởi sự tham gia của các công ty công nghệ như Huawei – “gã khổng lồ smartphone” Trung Quốc – hiện đang cung cấp công nghệ lái tự động cho nhiều nhà sản xuất ô tô lớn trong nước.
Ngay cả khi chưa đạt đến tự lái hoàn toàn, các hệ thống hỗ trợ lái hiện nay cũng đã trở thành lợi thế cạnh tranh then chốt tại thị trường ô tô lớn nhất thế giới – Trung Quốc, nơi Tesla đang gặp khó vì cuộc chiến giá kéo dài giữa hàng chục thương hiệu xe điện nội địa.
Tesla còn gặp bất lợi khi bị giới hạn bởi quy định của Trung Quốc, không cho phép hãng sử dụng dữ liệu thu thập từ các xe Tesla tại nước này để huấn luyện AI cho hệ thống FSD. Tesla đã nhiều lần đàm phán với chính quyền Trung Quốc nhưng vẫn chưa được phép chuyển dữ liệu về Mỹ để phân tích.
Các đối thủ của Tesla tại Trung Quốc lại được hưởng lợi từ trợ cấp và chính sách hỗ trợ của Bắc Kinh cho công nghệ hỗ trợ lái tiên tiến. Lợi thế của họ cũng xuất phát từ môi trường cạnh tranh cực kỳ khốc liệt suốt thập kỷ qua trong ngành xe điện thông minh – tạo nên hiệu ứng kinh tế quy mô lớn, và xu hướng hy sinh lợi nhuận để phổ cập công nghệ mới nhanh chóng, dẫn tới chi phí sản xuất ngày càng thấp.
Các con đường ở Thâm Quyến
Nhà đầu tư BYD, ông Taylor Ogan từ công ty Snow Bull Capital có trụ sở tại Thâm Quyến, đang theo dõi sát sao cuộc chiến công nghệ tự lái ở Trung Quốc. Ông cho biết gần đây đã lái thử một số mẫu xe của BYD được trang bị hệ thống “Mắt Thần” và không cần can thiệp vào việc lái xe khi di chuyển trên các con đường đông đúc ở Thâm Quyến.
Một cái tên đáng chú ý khác trong lĩnh vực xe điện thông minh ở Trung Quốc là Huawei, theo đánh giá của các chuyên gia. Huawei cung cấp công nghệ và thương hiệu cho nhiều hãng xe, bao gồm các “ông lớn” như Chery, SAIC và Changan.
Các phóng viên Reuters đã có mặt trên chiếc Aito M9 — một SUV điện hạng sang của hãng Seres sử dụng công nghệ hỗ trợ lái của Huawei — khi xe di chuyển trên đường phố Thâm Quyến vào tháng Tư. Khi tài xế bỏ tay khỏi vô lăng, chiếc xe rời đường cao tốc một cách mượt mà để vào khu đô thị đông đúc, di chuyển thận trọng và giảm tốc độ khi thấy một công nhân xây dựng có dấu hiệu sẽ bước ra đường. Có lúc xe rẽ phải và từ từ lách sang trái để tránh hai người đàn ông đang dỡ hàng từ một chiếc xe tải đỗ bên đường. Cuối cùng, xe tự động đỗ song song tại trụ sở Huawei ở Thâm Quyến.
Huawei là một trong nhiều công ty Trung Quốc — bao gồm các hãng xe Zeekr, Changan và Xpeng — đã giới thiệu tiến bộ trong công nghệ xe tự lái tại Triển lãm ô tô Thượng Hải tháng Tư, ngay cả khi Bắc Kinh siết chặt việc quảng bá các khái niệm như “lái thông minh” và “trí tuệ nhân tạo” sau vụ tai nạn chết người liên quan đến công nghệ hỗ trợ lái trên xe của Xiaomi.
Huawei cho biết họ sẵn sàng tham gia quy trình kiểm định mới do các cơ quan quản lý Trung Quốc phát triển để chứng nhận các hệ thống lái cấp độ 3 — tức đủ tiên tiến để người lái không cần nhìn đường, trừ khi được hệ thống cảnh báo phải can thiệp. Zeekr, thương hiệu xe sang thuộc tập đoàn Geely, cũng có kế hoạch sớm tung ra xe có hệ thống cấp độ 3.
Trong khi đó, Tesla vẫn chưa thể ra mắt phiên bản “không cần giám sát” của FSD vì công nghệ này cần được huấn luyện thêm để có thể hoạt động mà người lái không cần đặt tay trên vô lăng và dõi mắt trên đường.
‘Mắt Thần’ giá rẻ
Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đang phát triển nhanh chóng các hệ thống hỗ trợ lái trong một thị trường mà người tiêu dùng đòi hỏi công nghệ này với tốc độ cao hơn nhiều khu vực khác. Khả năng cung cấp các công nghệ này với chi phí thấp hơn chính là mối đe dọa lớn nhất đối với mô hình kinh doanh mới của Tesla dựa trên xe tự lái.
Người mua xe BYD có thể nhận được phiên bản “Mắt Thần” tương đương với FSD như một tính năng tiêu chuẩn trên các xe có giá khoảng 30.000 USD. Trong khi đó, mẫu Tesla có FSD rẻ nhất ở Trung Quốc là Model 3, có giá khoảng 41.500 USD.
Theo phân tích của A2MAC1, một công ty có trụ sở tại Paris chuyên “mổ xẻ” xe để so sánh linh kiện, bộ linh kiện God’s Eye tầm trung — tương đương nhất với FSD của Tesla — sử dụng chip Nvidia, thu thập dữ liệu từ 12 camera, 5 radar, 12 cảm biến siêu âm và 1 cảm biến lidar, với tổng chi phí 2.105 USD. Trong khi đó, FSD của Tesla (không có cảm biến) lại có giá tới 2.360 USD.
A2MAC1 ước tính rằng camera, radar và cảm biến siêu âm tại Trung Quốc rẻ hơn khoảng 40% so với thiết bị tương đương ở châu Âu và Mỹ. Cảm biến lidar cũng rẻ hơn khoảng 20%. Chi phí cảm biến giảm do sự bùng nổ xe điện tại Trung Quốc tạo ra quy mô sản xuất lớn, theo kỹ sư Elena Zhelondz của A2MAC1. Cuộc cạnh tranh khốc liệt cũng khiến các nhà sản xuất xe và nhà cung cấp chấp nhận biên lợi nhuận thấp hơn trên thiết bị hỗ trợ lái, bà cho biết.
Dù biên lợi nhuận gộp 22% của BYD có thể giảm khi tặng miễn phí God’s Eye, nhưng hãng sẽ hưởng lợi từ việc bán được nhiều xe hơn, theo ông Chris McNally, trưởng bộ phận nghiên cứu ô tô và di động toàn cầu tại công ty tư vấn Evercore.
Thêm xe, thêm dữ liệu, AI tốt hơn
Việc tụt lại phía sau các thương hiệu Trung Quốc trong công nghệ hỗ trợ lái sẽ làm trầm trọng thêm thách thức của Tesla tại Trung Quốc — nơi hãng đã mất dần thị phần vào tay các đối thủ như BYD, hãng bán cả xe điện cơ bản với giá dưới 10.000 USD. Quy mô ngày càng lớn của BYD và các hãng khác cũng có thể mang lại lợi thế công nghệ: việc di chuyển nhiều hơn trên các tuyến đường Trung Quốc giúp huấn luyện công nghệ AI cần thiết để hoàn thiện hệ thống lái tự động.
BYD có “lợi thế rõ ràng và đang mở rộng” về thu thập dữ liệu hành trình thực tế để cải tiến Mắt Thần so với Tesla, ông McNally của Evercore nói, và cho biết lợi thế này có thể sẽ còn tăng thêm khi việc tặng miễn phí Mắt Thần giúp BYD bán được nhiều xe hơn.
Quy mô của BYD cũng giúp hãng giảm chi phí bằng cách tạo sức ép lên nhà cung cấp. Vào tháng 11 năm ngoái, một giám đốc điều hành phụ trách mảng xe du lịch của BYD đã viết thư cho các nhà cung cấp, thông báo rằng hãng đã bán được 4,2 triệu xe trong năm (hơn gấp đôi doanh số của Tesla) nhờ “đổi mới kỹ thuật, quy mô sản xuất lớn và chuỗi cung ứng chi phí thấp”.
Vị giám đốc này cho biết năm mới sẽ tiếp tục mang tới tăng trưởng, nhưng cũng sẽ đối mặt với cạnh tranh gay gắt hơn. Dù không nhắc trực tiếp đến Mắt Thần, ông kết thư bằng cách đề nghị các nhà cung cấp giảm đồng loạt 10% giá của tất cả linh kiện và hệ thống bắt đầu từ ngày 1 tháng 1, gọi năm mới là vòng “hạ gục” cuối cùng cho các đối thủ. Và đối thủ lớn không ai khác chính là Tesla.
Một nhân viên lao công đang lau sàn bên cạnh các xe BYD trưng bày tại đại lý BYD ở Sandton, Nam Phi, ngày 5 tháng 6 năm 2025. Ảnh: Reuters
