Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm thứ Tư đã ban hành lệnh đình chỉ trong thời hạn ban đầu là sáu tháng đối với việc nhập cảnh vào Hoa Kỳ của các công dân nước ngoài có nguyện vọng theo học hoặc tham gia các chương trình trao đổi tại Đại học Harvard, trong bối cảnh tranh chấp giữa Nhà Trắng và trường đại học danh tiếng này ngày càng leo thang.

Tuyên bố của ông Trump viện dẫn lý do lo ngại về an ninh quốc gia để cấm sinh viên quốc tế nhập cảnh vào Mỹ nhằm theo học tại trường đại học đặt tại thành phố Cambridge, bang Massachusetts.

Harvard trong một tuyên bố đã gọi lệnh của ông Trump là “một bước trả đũa bất hợp pháp nữa của Chính quyền, vi phạm quyền tự do ngôn luận theo Tu chính án thứ nhất của Harvard.”

“Harvard sẽ tiếp tục bảo vệ sinh viên quốc tế của mình,” tuyên bố cho biết thêm.

Lệnh đình chỉ có thể được gia hạn sau sáu tháng. Tuyên bố của ông Trump cũng chỉ đạo Bộ Ngoại giao Mỹ xem xét thu hồi thị thực học thuật hoặc thị thực trao đổi của bất kỳ sinh viên nào hiện đang theo học tại Harvard nếu thuộc diện bị ảnh hưởng theo tiêu chí trong lệnh của ông.

Chỉ đạo hôm thứ Tư được ban hành một tuần sau khi một thẩm phán liên bang ở Boston thông báo rằng bà sẽ đưa ra một lệnh cấm tạm thời diện rộng nhằm ngăn chặn chính quyền thu hồi quyền tuyển sinh sinh viên quốc tế của Harvard – những người chiếm khoảng 1/4 tổng số sinh viên của trường.

Chính quyền Trump đã phát động một chiến dịch tấn công trên nhiều mặt trận nhằm vào trường đại học lâu đời và giàu có nhất nước Mỹ này, bao gồm việc đóng băng hàng tỷ đô la tiền tài trợ và các khoản cấp vốn khác, cũng như đề xuất chấm dứt tình trạng miễn thuế của trường – từ đó dẫn đến hàng loạt vụ kiện tụng.

Harvard lập luận rằng chính quyền đang trả đũa trường vì Harvard từ chối nhượng bộ trước các yêu cầu kiểm soát hoạt động quản trị, chương trình giảng dạy và hệ tư tưởng của giảng viên lẫn sinh viên từ phía Nhà Trắng.

Harvard đã đệ đơn kiện sau khi Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem hôm 22 tháng 5 tuyên bố cơ quan của bà sẽ ngay lập tức thu hồi chứng nhận Chương trình Sinh viên và Khách trao đổi (SEVP) của Harvard – chương trình cho phép trường tuyển sinh sinh viên quốc tế.

Hành động này gần như ngay lập tức bị Thẩm phán Liên bang Allison Burroughs chặn lại tạm thời. Trước phiên điều trần tuần trước, phía Bộ đã đổi hướng và cho biết sẽ thách thức chứng nhận của Harvard thông qua một quy trình hành chính kéo dài hơn.

Tuy vậy, Thẩm phán Burroughs cho biết bà vẫn dự định sẽ đưa ra lệnh cấm sơ bộ lâu dài hơn theo đề nghị của Harvard, nói rằng điều đó là cần thiết để bảo vệ phần nào quyền lợi của sinh viên quốc tế tại trường.

Trong một bức điện nội bộ mà Reuters có được – được ban hành một ngày sau phiên điều trần, Bộ Ngoại giao đã chỉ thị cho tất cả các cơ quan lãnh sự Mỹ ở nước ngoài phải tiến hành sàng lọc bổ sung đối với các đương đơn xin visa có ý định đến Harvard với bất kỳ mục đích nào.

Chỉ đạo ban hành hôm thứ Tư cho rằng Harvard đã “thể hiện lịch sử có các mối liên hệ nước ngoài và xu hướng cực đoan đáng lo ngại” và có “sự đan xen sâu rộng với các đối thủ nước ngoài,” bao gồm Trung Quốc.

Tuyên bố dẫn lời FBI rằng “các đối thủ nước ngoài từ lâu đã lợi dụng khả năng tiếp cận dễ dàng với hệ thống giáo dục đại học của Mỹ để đánh cắp thông tin, khai thác hoạt động nghiên cứu và phát triển, cũng như lan truyền thông tin sai lệch.”

Tuyên bố cũng nêu rằng Harvard đã chứng kiến “sự gia tăng tội phạm nghiêm trọng trong những năm gần đây trong khi không xử lý kỷ luật đối với ít nhất một số dạng vi phạm quy tắc trong khuôn viên,” và không cung cấp đầy đủ thông tin cho Bộ An ninh Nội địa về các “hoạt động bất hợp pháp hoặc nguy hiểm đã biết” của sinh viên quốc tế.

Biển hiệu Đại học Harvard tại khuôn viên trường ở Boston, bang Massachusetts, chụp ngày 27 tháng 5 năm 2025. Ảnh: AFP

Một người đi ngang qua trụ sở Bộ Giáo dục Hoa Kỳ ngày 20 tháng 3 năm 2025 tại Washington, DC. Tổng thống Mỹ Donald Trump đang tìm cách giải thể Bộ Giáo dục. Ảnh: Getty Images