Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chính thức tăng gần như toàn bộ thuế nhập khẩu thép và nhôm lên mức khắc nghiệt 50% vào ngày thứ Tư, 4-6-2025, trong một động thái được dự báo sẽ gây ảnh hưởng nặng nề đến các doanh nghiệp từ ngành sản xuất ô tô cho đến xây dựng nhà ở, và có khả năng đẩy giá tiêu dùng lên cao hơn nữa.
Các nhà kinh tế cảnh báo rằng mức thuế cao như vậy có thể gây sức ép lớn lên tài chính của cả doanh nghiệp lẫn người tiêu dùng. Tuy nhiên, ông Trump lập luận rằng mức thuế mới này là cần thiết để bảo vệ các ngành công nghiệp của Mỹ.
Mức thuế 50% chính thức có hiệu lực ngay sau nửa đêm thứ Tư. Trước đó, kể từ giữa tháng 3, hai loại kim loại này đã phải chịu mức thuế 25% trên toàn cầu, khi lệnh của ông Trump về việc loại bỏ các miễn trừ thuế đối với thép và tăng thuế nhôm từ mức ông đã áp năm 2018 bắt đầu có hiệu lực.
Ngoại lệ duy nhất là thép và nhôm từ Vương quốc Anh. Theo một tuyên bố của ông Trump vào chiều thứ Ba, hàng nhập khẩu từ Anh vẫn chịu mức thuế 25%, do hai nước đã đạt được một thỏa thuận thương mại gần đây.
Vì sao ông Trump tăng thuế?
Ông Trump cho biết việc tăng thuế là để bảo vệ các ngành công nghiệp của Mỹ. Ông nhắc lại lập luận này vào thứ Sáu tuần trước khi tuyên bố mức thuế 50% đối với thép nhập khẩu trong chuyến thăm các công nhân ngành thép ở bang Pennsylvania, nơi ông cũng đề cập đến một “kế hoạch hợp tác” giữa U.S. Steel và Nippon Steel của Nhật Bản.
Trong bài phát biểu tại nhà máy Mon Valley Works–Irvin Plant của U.S. Steel ở ngoại ô Pittsburgh, ông Trump nói rằng việc tăng thuế sẽ “bảo vệ thêm ngành công nghiệp thép tại Mỹ”. Ngay sau đó, ông cũng công bố kế hoạch tăng thuế đối với nhôm nhập khẩu với lập luận tương tự.
Trong tuyên bố hôm thứ Ba, ông Trump cho biết mức thuế cao hơn sẽ đảm bảo rằng thép và nhôm nhập khẩu “không đe dọa làm suy yếu an ninh quốc gia.”
“Dưới góc nhìn của tôi, việc tăng thuế sẽ hiệu quả hơn trong việc đối phó với các quốc gia nước ngoài đang tiếp tục bán phá giá thép và nhôm dư thừa vào Hoa Kỳ,” ông nói trong tuyên bố.
Phản ứng của ngành công nghiệp ra sao?
Một số chuyên gia phân tích cho rằng các mức thuế mà ông Trump áp dụng trong nhiệm kỳ đầu đã góp phần tăng sản lượng thép và nhôm trong nước. Tuy nhiên, nhiều người khác cảnh báo rằng các mức thuế quá cao có thể khiến ngành công nghiệp gặp khó khăn trong việc thích ứng.
Một số tổ chức đại diện cho người lao động trong ngành kim loại cũng nhấn mạnh rằng thuế quan không phải là giải pháp duy nhất để thúc đẩy sản xuất tại Mỹ.
“Trong khi thuế quan, nếu được sử dụng một cách chiến lược, là một công cụ quý giá để cân bằng cán cân thương mại, thì chúng ta cũng cần thực hiện các cải cách sâu rộng hơn đối với hệ thống thương mại toàn cầu của mình,” ông David McCall, Chủ tịch Liên đoàn Công nhân Thép Quốc tế (United Steelworkers) cho biết. Ông nhấn mạnh cần hợp tác với các đồng minh đáng tin cậy như Canada — nước xuất khẩu thép và nhôm lớn nhất sang Mỹ — để giúp “kiềm chế những nước xuất khẩu gây hại”.
Ông Matt Meenan, Phó Chủ tịch phụ trách đối ngoại của Hiệp hội Nhôm Hoa Kỳ, cũng cho rằng tổ chức này “đánh giá cao việc Tổng thống Trump tiếp tục chú trọng vào việc củng cố ngành công nghiệp nhôm Mỹ”, nhưng “chỉ thuế quan thôi thì không đủ để tăng sản lượng nhôm nguyên sinh trong nước.”
“Chúng tôi cũng cần một chính sách thương mại và thuế quan ổn định, có thể dự đoán được để lên kế hoạch đầu tư cho hiện tại và tương lai,” ông Meenan nói.
Trong khi đó, Hiệp hội Nhôm Nguyên sinh Hoa Kỳ (APAA), tổ chức vận động cho việc thực thi thương mại nghiêm ngặt hơn, hoan nghênh việc ông Trump tăng thuế đối với nhôm nhập khẩu.
“Trong nhiều thập kỷ, các nhà sản xuất nước ngoài được trợ cấp đã làm suy yếu ngành nhôm nội địa,” ông Mark Duffy, Chủ tịch APAA phát biểu, gọi ông Trump là một “nhà lãnh đạo mạnh mẽ đang chiến đấu để phục hồi sản xuất trong nước và bảo vệ hàng nghìn việc làm trong ngành nhôm Mỹ.”
Những loại sản phẩm nào có thể bị ảnh hưởng?
Một loạt doanh nghiệp phụ thuộc vào thép và nhôm sản xuất ở nước ngoài đã bắt đầu cảm nhận tác động từ các mức thuế mà ông Trump áp dụng trước đây. Nhưng những đợt tăng thuế mới nhất được dự báo sẽ đẩy chi phí lên cao hơn nữa.
Thép và nhôm được sử dụng trong nhiều sản phẩm như máy giặt, thiết bị điện tử tiêu dùng và ô tô. Phần lớn ngành công nghiệp ô tô dựa vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Ngay cả khi bạn không định mua xe mới, việc sửa chữa cũng có thể phải dùng đến các linh kiện làm từ kim loại nhập khẩu, khiến chi phí bảo trì và sở hữu xe tăng lên.
Trong siêu thị, thép và nhôm hiện diện phổ biến trong bao bì thực phẩm như cá ngừ hộp, súp và các loại hạt đóng lon. Các chuyên gia cảnh báo rằng việc tăng thuế nhập khẩu đối với những nguyên liệu này có thể khiến giá thực phẩm tăng cao hơn nữa, tiếp tục gây áp lực lên ví tiền người tiêu dùng.
Thuế nhôm và kim loại cũng mang lại tác động rộng hơn đối với ngành xây dựng và giao thông vận tải nói chung, vì nhiều bộ phận và vật liệu xây dựng chủ chốt được làm từ những kim loại này. Các nhà kinh tế còn cảnh báo về những tác động lan tỏa. Ngay cả khi một sản phẩm không trực tiếp được đóng gói bằng thép hay nhôm, chi phí có thể tăng lên do giá kệ trưng bày sản phẩm, hoặc xe tải vận chuyển sản phẩm đó đến cửa hàng cũng sử dụng những kim loại này. Tất cả những điều đó cuối cùng đều sẽ ảnh hưởng đến người tiêu dùng.
Nếu sự cạnh tranh từ nước ngoài bị “gạt ra ngoài cuộc chơi” vì thuế quan mới, các nhà sản xuất thép và nhôm Mỹ cũng có thể nhân cơ hội tăng giá bán. Do đó, ngay cả các công ty không mua kim loại nhập khẩu cũng có thể phải trả chi phí cao hơn.
Giá thép tại Mỹ đã tăng 16% kể từ khi ông Trump nhậm chức giữa tháng 1, theo chỉ số giá sản xuất của chính phủ. Tính đến tháng 3 năm 2025, giá thép tại Mỹ là 984 USD/tấn, cao hơn nhiều so với giá tại châu Âu (690 USD) hay Trung Quốc (392 USD), theo số liệu của Bộ Thương mại Mỹ.
Tại sao Vương quốc Anh được miễn mức thuế 50%?
Là một phần trong thỏa thuận thương mại đạt được vào ngày 8-5, Vương quốc Anh cho biết Mỹ đã đồng ý miễn mức thuế 25% khi đó còn áp dụng trên toàn cầu, cho phép thép và nhôm Anh xuất khẩu vào Mỹ mà không bị đánh thuế. Tuy nhiên, việc miễn thuế này vẫn chưa chính thức có hiệu lực. Trong tuyên bố đưa ra hôm thứ Ba, ông Trump thừa nhận rằng việc thực thi thỏa thuận này là “cần thiết và phù hợp”.
Mức thuế đối với thép và nhôm từ Anh sẽ giữ ở mức 25% thay vì về 0%. Tuy nhiên, mức thuế này có thể bị nâng lên kể từ ngày 9-7 nếu chính phủ Mỹ xác định rằng Anh không tuân thủ các điều khoản của thỏa thuận — những chi tiết cụ thể vẫn chưa rõ ràng.
Thủ tướng Anh Keir Starmer cho biết ông tin tưởng rằng một thỏa thuận thương mại miễn hoàn toàn thuế kim loại cho Anh sẽ được ký kết trước hạn chót 9-7 của ông Trump.
“Chúng tôi là quốc gia duy nhất trên thế giới hiện không bị đánh mức thuế 50% đối với thép và mức thuế đó sẽ được hạ xuống,” ông Starmer nói trước Hạ viện hôm thứ Tư. “Chúng tôi đang nỗ lực để giảm xuống mức 0, điều đó sẽ xảy ra.”
Gareth Stace, người đứng đầu tổ chức ngành thép U.K. Steel, nói rằng quyết định của ông Trump giữ mức thuế 25% với thép Anh là một “khoảng tạm ngưng đáng hoan nghênh”, nhưng ông cũng cảnh báo rằng sự bất định kéo dài khiến khách hàng Mỹ “ngần ngại không biết có nên đặt hàng từ Anh hay không.”
Các quốc gia khác cũng có thể đề nghị được miễn — hoặc trả đũa.
Tối thứ Ba, Bộ trưởng Kinh tế Mexico Marcelo Ebrard cho rằng việc tăng gấp đôi thuế nhập khẩu thép và nhôm là “không công bằng và không bền vững” vì sẽ gây thiệt hại cho cả hai nền kinh tế. Ông Ebrard cho biết ông sẽ đến Washington vào thứ Sáu để gặp gỡ các quan chức cấp cao của Mỹ và dự định trình bày lập luận của Mexico “để được miễn áp dụng biện pháp này, vì điều đó không hợp lý.”
Trong khi đó, Liên minh châu Âu đã nêu ra các biện pháp đáp trả đối với thuế thép và nhôm được áp từ đầu năm. Khối 27 quốc gia này sau đó đã trì hoãn việc thực thi cho đến ngày 14-7 nhằm tạo điều kiện cho các cuộc đàm phán, nhưng gần đây cho biết họ đang chuẩn bị danh sách các biện pháp trả đũa nếu thỏa thuận thương mại với Mỹ đổ vỡ.
Tổng thống Donald Trump trò chuyện với công nhân trong chuyến tham quan nhà máy Mon Valley Works-Irvin của U.S. Steel Corporation, ngày 30-5-2025, tại West Mifflin, bang Pennsylvania. Ảnh AP
