Bill Gates vừa công bố kế hoạch sử dụng 200 tỷ USD mà ông sẽ đóng góp thông qua quỹ từ thiện của mình trong vòng 20 năm tới, với cam kết rằng phần lớn số tiền đó sẽ được dành cho châu Phi, đặc biệt trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và phát triển kinh tế trên lục địa này.
Gates đã tiết lộ ý định tập trung vào châu Phi hôm thứ Hai khi phát biểu tại Hội trường Nelson Mandela của Liên minh châu Phi ở Addis Ababa, Ethiopia.
“Tôi mới đây đã cam kết rằng khối tài sản của mình sẽ được trao đi trong vòng 20 năm tới. Phần lớn số tiền đó sẽ được sử dụng để giúp các bạn giải quyết những thách thức tại châu Phi,” Gates phát biểu hôm thứ Hai.
Gates cho biết ông được truyền cảm hứng để quyên tặng phần lớn tài sản của mình bởi một câu trích nổi tiếng trong bài tiểu luận “Phúc âm của Sự Giàu có” (The Gospel of Wealth) năm 1889 của Andrew Carnegie, trong đó viết rằng: “Người chết mà vẫn giàu là người chết trong ô nhục.”
Bill Gates đã kêu gọi các nhà lãnh đạo châu Phi nắm bắt thời cơ để đẩy nhanh tiến bộ trong lĩnh vực y tế và phát triển thông qua đổi mới và hợp tác, bất chấp những trở ngại hiện nay.
Trước hơn 12.000 quan chức chính phủ, nhà ngoại giao, nhân viên y tế, đối tác phát triển và lãnh đạo thanh niên tham dự trực tiếp và trực tuyến, ông nhấn mạnh vai trò then chốt của sự lãnh đạo và sáng kiến bản địa từ châu Phi trong việc thúc đẩy tương lai kinh tế và y tế của châu lục này.
“Bằng cách khai phóng tiềm năng con người thông qua y tế và giáo dục, mọi quốc gia ở châu Phi đều có thể tiến tới con đường thịnh vượng – và được đồng hành trong hành trình đó là điều vô cùng hào hứng,” Gates nói.
Sau bài phát biểu, Gates cùng Giám đốc khu vực châu Phi của Quỹ Gates – Tiến sĩ Paulin Basinga – tham gia buổi trò chuyện bên lò sưởi (fireside chat) để bàn về chương trình nghị sự phát triển của châu Phi cũng như những khoản đầu tư và đối tác cần thiết để thúc đẩy tiến bộ trong tương lai.
Những lời kêu gọi hợp tác và chia sẻ trách nhiệm cũng được đưa ra bởi các lãnh đạo nổi bật của châu Phi, bao gồm Tiến sĩ Ngozi Okonjo-Iweala – Tổng giám đốc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), và bà Amina J. Mohammed – Phó Tổng thư ký Liên Hợp Quốc.
Nhà hoạt động nổi tiếng vì quyền phụ nữ và trẻ em – bà Graça Machel – mô tả tình hình hiện tại là “một thời điểm khủng hoảng” và nhấn mạnh tầm quan trọng của những mối quan hệ hợp tác bền vững trong hành trình phát triển của châu Phi.
“Mối quan hệ lâu dài giữa ông Gates với châu Phi thể hiện sự thấu hiểu sâu sắc các thách thức của khu vực cũng như sự tôn trọng đối với sự lãnh đạo, tư duy và đổi mới của châu Phi,” bà nói. “Chúng tôi đặt niềm tin vào cam kết vững chắc của ông Gates trong việc tiếp tục đồng hành cùng chúng tôi trên con đường chuyển mình này.”
Tiến sĩ Ngozi Okonjo-Iweala nhấn mạnh rằng những tiến bộ về y tế của châu Phi là kết quả của sự lãnh đạo mạnh mẽ từ chính phủ, cộng đồng kiên cường và các mối quan hệ đối tác hiệu quả.
Gates kêu gọi ưu tiên chăm sóc sức khỏe ban đầu, khẳng định rằng “đầu tư vào chăm sóc sức khỏe ban đầu có tác động lớn nhất đến sức khỏe và phúc lợi con người.”
“Với chăm sóc sức khỏe ban đầu, điều chúng tôi rút ra được là việc đảm bảo người mẹ có sức khỏe tốt và được bổ sung dinh dưỡng đầy đủ trước và trong khi mang thai sẽ mang lại hiệu quả rõ rệt nhất. Đảm bảo trẻ được cung cấp đủ dinh dưỡng trong 4 năm đầu đời cũng tạo nên sự khác biệt to lớn.”
Bài phát biểu của Gates làm nổi bật những thành tựu của các quốc gia như Ethiopia, Rwanda, Zimbabwe, Mozambique, Nigeria và Zambia – nơi đang cho thấy điều gì là khả thi khi các nhà lãnh đạo mạnh mẽ kết hợp với đổi mới sáng tạo. Từ việc mở rộng dịch vụ y tế tuyến đầu, sử dụng dữ liệu để giảm tỷ lệ tử vong trẻ em, đến triển khai công cụ tiên tiến để chống lại sốt rét và HIV, và duy trì y tế cơ bản bất chấp áp lực ngân sách – những nỗ lực do chính các quốc gia lãnh đạo đang thúc đẩy những tiến bộ tự thân có thể nhân rộng.
Gates chia sẻ sau hơn hai thập kỷ gắn bó với châu Phi: “Tôi luôn được truyền cảm hứng bởi sự chăm chỉ của người dân châu Phi, ngay cả ở những nơi có nguồn lực vô cùng hạn chế.” Ông nói thêm: “Công việc thực địa để đưa giải pháp tới mọi vùng nông thôn, dù xa xôi nhất, là điều thật sự đáng kinh ngạc.”
Khuyến khích áp dụng AI
Ông cũng nói về tiềm năng chuyển đổi của trí tuệ nhân tạo (AI), cho rằng AI có ý nghĩa lớn đối với tương lai của châu Phi. Gates đánh giá cao các nhà đổi mới trẻ tuổi của châu Phi, nói rằng ông “đang chứng kiến nhiều bạn trẻ ở châu Phi đón nhận AI và suy nghĩ về cách áp dụng nó vào những vấn đề họ muốn giải quyết.” Ông ví von điều này với cuộc cách mạng ngân hàng di động nổi tiếng tại châu Phi, và nói thêm: “Châu Phi đã vượt qua hệ thống ngân hàng truyền thống, và giờ đây các bạn có cơ hội xây dựng hệ thống chăm sóc sức khỏe thế hệ mới có tích hợp AI ngay từ đầu.”
Ông nêu ví dụ Rwanda là một minh chứng sớm cho tiềm năng này: “Rwanda đang sử dụng AI để cải thiện dịch vụ, ví dụ như siêu âm bằng AI để phát hiện sớm thai kỳ có nguy cơ cao, từ đó giúp phụ nữ được chăm sóc kịp thời và có thể cứu sống.”
Tuần này tại Ethiopia và Nigeria, Gates sẽ trực tiếp tìm hiểu tình hình ưu tiên y tế và phát triển sau những đợt cắt giảm viện trợ quốc tế, đồng thời tái khẳng định cam kết của ông và Quỹ Gates trong việc hỗ trợ tiến trình phát triển của châu Phi trong 20 năm tới. Tuyên bố ủng hộ các chương trình tại châu Phi của Gates được đưa ra trong bối cảnh Hoa Kỳ đang cắt giảm viện trợ nước ngoài và thu hẹp tài trợ nhân đạo. Chính quyền Trump đã cắt giảm mạnh ngân sách và nhân sự của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID).
“Quỹ của chúng tôi ngày càng cam kết sâu hơn với châu Phi,” Gates nói. “Văn phòng đầu tiên của chúng tôi tại châu Phi được thành lập ở Ethiopia cách đây khoảng 13 năm. Hiện nay chúng tôi đã có văn phòng tại Nam Phi, Kenya, Nigeria và Senegal. Đó là cách tuyệt vời để chúng tôi tăng cường quan hệ đối tác.”
Khi ở Ethiopia, Gates đã gặp Thủ tướng Abiy Ahmed để tìm hiểu về nỗ lực duy trì cải cách then chốt, mở rộng dịch vụ thiết yếu và tăng cường khả năng chống chịu trong bối cảnh viện trợ toàn cầu đang thay đổi. Ông cũng tham gia một cuộc họp bàn tròn với Viện Y tế Công cộng Ethiopia về sáng kiến muối tăng cường kép iốt – axit folic của nước này.
Từ Addis Ababa, Gates sẽ tiếp tục đến Nigeria, nơi ông sẽ gặp Tổng thống Bola Ahmed Tinubu và làm việc với lãnh đạo trung ương và bang để thảo luận về các cải cách y tế cơ bản. Ông cũng sẽ tham dự sự kiện Goalkeepers Nigeria – tập trung vào tương lai đổi mới sáng tạo của châu Phi – và gặp gỡ các nhà khoa học, đối tác địa phương tham gia xây dựng chiến lược AI quốc gia và mở rộng các giải pháp y tế.
Chuyến đi của Gates diễn ra sau thông báo mang tính lịch sử ngày 8-5 rằng Quỹ Gates sẽ chi 200 tỷ USD trong 20 năm tới để thúc đẩy tiến bộ trong việc cứu sống và cải thiện chất lượng sống – đồng thời Gates cũng cam kết sẽ quyên góp gần như toàn bộ tài sản cho quỹ trong khoảng thời gian này.
Trong hai thập kỷ tới, quỹ sẽ hợp tác với các đối tác để đạt được ba mục tiêu chính: chấm dứt các ca tử vong mẹ và trẻ em có thể phòng tránh được; đảm bảo thế hệ kế tiếp không còn phải chịu đựng các bệnh truyền nhiễm chết người; và giúp hàng triệu người thoát nghèo, hướng đến cuộc sống thịnh vượng. Sau 20 năm, quỹ sẽ chính thức kết thúc hoạt động.
Trong hơn 20 năm qua, Quỹ Gates đã hợp tác cùng các đối tác châu Phi để cứu sống con người, phát triển vắc xin và củng cố hệ thống. Quỹ đã thúc đẩy hơn 100 sáng kiến đổi mới và góp phần cứu sống hơn 80 triệu người thông qua các tổ chức như Gavi và Quỹ Toàn cầu phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét.
Mahmoud Ali Youssouf, Chủ tịch Ủy ban Liên minh châu Phi, và Bill Gates, Chủ tịch Quỹ Gates. Ảnh: https://healthpolicy-watch.news
