Trung Quốc hôm thứ Hai đã lên án Mỹ về các động thái mà Bắc Kinh cho là gây tổn hại đến lợi ích của Trung Quốc, bao gồm việc ban hành hướng dẫn kiểm soát xuất khẩu chip AI, ngừng bán phần mềm thiết kế chip cho Trung Quốc, và có kế hoạch thu hồi thị thực của du học sinh Trung Quốc.

“Những hành động này vi phạm nghiêm trọng thỏa thuận đã đạt được” trong các cuộc thảo luận thương mại tại Geneva hồi tháng trước, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết trong một tuyên bố.

Tuyên bố này đề cập đến một tuyên bố chung giữa Trung Quốc và Mỹ, trong đó hai nước đồng ý cắt giảm mạnh các mức thuế mới gần đây, nhằm khôi phục hoạt động thương mại vốn đang đình trệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Tuy nhiên, việc hạ nhiệt cuộc chiến thuế quan của Tổng thống Donald Trump vào tháng trước vẫn không giải quyết được các mâu thuẫn căn bản giữa Bắc Kinh và Washington. Tuyên bố hôm thứ Hai cho thấy các thỏa thuận như vậy có thể dễ dàng dẫn đến những bất ổn mới.

Thỏa thuận giảm thuế quan kéo dài 90 ngày, tạo cơ hội để các nhà đàm phán Mỹ và Trung Quốc đạt được một hiệp định thực chất hơn. Tuy nhiên, trong thời gian tạm hoãn này, mức thuế vẫn cao hơn so với trước khi ông Trump bắt đầu tăng thuế vào tháng trước. Các doanh nghiệp và nhà đầu tư tiếp tục đối mặt với sự bất định về khả năng duy trì “lệnh ngừng chiến” này.

Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer cho biết Mỹ đã đồng ý giảm mức thuế 145% mà ông Trump áp đặt hồi tháng trước xuống còn 30%. Trung Quốc cũng đồng ý hạ mức thuế đối với hàng hóa Mỹ từ 125% xuống còn 10%.

Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết nước này đã thực hiện đúng cam kết, bao gồm việc hủy bỏ hoặc tạm ngừng các biện pháp thuế quan và phi thuế quan được áp dụng nhằm đáp trả Mỹ sau thỏa thuận.

“Mỹ đã đơn phương châm ngòi cho các căng thẳng thương mại và kinh tế, làm gia tăng sự bất ổn trong quan hệ song phương,” trong khi Trung Quốc vẫn giữ vững cam kết, tuyên bố nhấn mạnh.

Tuyên bố cũng đưa ra lời cảnh báo sẽ đáp trả, khẳng định rằng Trung Quốc sẽ “tiếp tục thực hiện các biện pháp kiên quyết và mạnh mẽ để bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình.”

Và để đáp lại các phát ngôn gần đây của ông Trump, tuyên bố chỉ trích Mỹ: “Thay vì tự xem xét hành vi của mình, Mỹ lại đánh tráo khái niệm và vô lý cáo buộc Trung Quốc vi phạm thỏa thuận – điều này hoàn toàn trái ngược với sự thật.”

Ông Trump đã gây thêm tranh cãi vào thứ Sáu khi tuyên bố sẽ không còn “nhẹ tay” với Trung Quốc về thương mại nữa, đồng thời đăng trên mạng xã hội rằng Trung Quốc đã phá vỡ thỏa thuận với Mỹ.

Chỉ vài giờ sau đó, ông Trump nói trong Phòng Bầu Dục rằng ông sẽ nói chuyện với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và “hy vọng chúng tôi sẽ giải quyết được vấn đề,” dù vẫn khẳng định rằng Trung Quốc đã vi phạm thỏa thuận.

“Tin xấu là Trung Quốc – có lẽ không gây ngạc nhiên với một số người – ĐÃ HOÀN TOÀN PHÁ VỠ THỎA THUẬN VỚI CHÚNG TA,” ông Trump viết.

Chính quyền Trump cũng đã gia tăng căng thẳng với Trung Quốc theo những cách khác trong tuần trước, khi tuyên bố sẽ bắt đầu thu hồi thị thực của sinh viên Trung Quốc đang theo học tại Mỹ. Các trường đại học ở Mỹ hiện có hơn 275.000 sinh viên Trung Quốc theo học.

Cả hai quốc gia đều đang chạy đua để phát triển các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, trong đó Washington tìm cách hạn chế khả năng tiếp cận của Trung Quốc với các loại chip máy tính hiện đại nhất. Trung Quốc cũng đang tìm cách thay thế Mỹ trở thành cường quốc hàng đầu tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, trong đó có việc gia tăng ảnh hưởng đối với đối tác thân cận của Mỹ là Đài Loan – nơi đặt trụ sở của các tập đoàn công nghệ hàng đầu.

Cờ Mỹ và cờ Trung Quốc cùng xuất hiện trên một chiếc xe xích lô tại Bắc Kinh. Ảnh: AP