Tàu Starship của SpaceX đã mất kiểm soát phương hướng sau khi lên tới không gian trong chuyến bay thử nghiệm mới nhất vào ngày 27-5, dẫn đến việc tái nhập khí quyển ngoài tầm kiểm soát và thất bại lần thứ ba liên tiếp.
Starship cất cánh từ bãi phóng Starbase của SpaceX tại Texas lúc 7:36 tối theo giờ miền Đông Mỹ, tức 6:36 sáng hôm nay, 28-5 giờ Việt Nam. Việc cất cánh bị trì hoãn vài giây cuối cùng do sự cố với đầu ngắt kết nối nhanh ở thiết bị mặt đất, buộc phải đặt lại đồng hồ đếm ngược về mốc T-40 giây trong vài phút để khắc phục.
Sứ mệnh lần này, Flight 9, nhằm tránh lặp lại các sự cố động cơ trong hai chuyến bay thử nghiệm trước đó vào tháng 1 và tháng 3, vốn đã khiến tầng trên của Starship bị mất trong quá trình bay lên. Mọi sự chú ý đổ dồn vào sáu động cơ Raptor của Starship trong thời gian đốt cháy kéo dài gần sáu phút rưỡi.
Không giống như các chuyến bay trước, lần này các động cơ dường như hoạt động bình thường và tắt đúng kế hoạch sau khi đưa tàu vào đường bay cận quỹ đạo theo kế hoạch. Tuy nhiên, đoạn video từ tàu ngay sau khi động cơ ngừng hoạt động cho thấy tàu bắt đầu xả nhiên liệu và quay chậm.
Khoảng 30 phút sau khi cất cánh, SpaceX xác nhận tàu gặp sự cố. “Chúng tôi đang xoay tròn nhẹ. Một số hệ thống trong bình nhiên liệu của Starship đã bị rò rỉ,” Dan Huot – người dẫn chương trình phát sóng trực tiếp của SpaceX – cho biết. “Tại thời điểm này, về cơ bản chúng tôi đã mất kiểm soát phương hướng của Starship.”
Việc mất kiểm soát phương hướng khiến tàu không thể thực hiện tái nhập khí quyển có điều khiển. SpaceX quyết định “giải phóng năng lượng” của tàu, bằng cách xả hết phần nhiên liệu còn lại trước khi tái nhập. Video chập chờn từ tàu cho thấy quá trình tái nhập bắt đầu hơn 40 phút sau khi cất cánh, bao gồm cả hình ảnh một cánh điều khiển bị hư hại trước khi mất tín hiệu vào khoảng thời gian T+47 phút. Vị trí tái nhập nằm trên khu vực Ấn Độ Dương, nơi đã được ban hành cảnh báo hàng không và hàng hải.
“Tàu bị rò rỉ khiến mất áp suất trong các bình chứa chính trong giai đoạn bay tự do và tái nhập khí quyển. Tuy nhiên, chúng tôi thu thập được nhiều dữ liệu quý,” Elon Musk – Giám đốc điều hành SpaceX – đăng trên mạng xã hội sau khi tàu bị mất. “Tần suất phóng của ba chuyến tiếp theo sẽ nhanh hơn, khoảng 3 đến 4 tuần mỗi lần.”
Kế hoạch ban đầu của sứ mệnh lần này bao gồm việc mở cửa khoang chở hàng của Starship và thả tám vệ tinh Starlink mô phỏng thế hệ mới, các vệ tinh này cũng sẽ theo đường bay cận quỹ đạo và tái nhập khí quyển riêng biệt. Tuy nhiên, cánh cửa khoang không mở hoàn toàn, khiến việc thả vệ tinh bị hủy bỏ. Chưa rõ liệu sự cố này có liên quan đến rò rỉ nhiên liệu và mất kiểm soát phương hướng hay không.
SpaceX cũng huỷ kế hoạch tái kích hoạt một động cơ Raptor khi tàu đang ở trong không gian. Việc tái nhập ngoài tầm kiểm soát cũng khiến SpaceX không thể thử nghiệm các loại gạch chịu nhiệt mới hoặc kiểm tra độ bền của các khu vực dễ tổn thương như dự kiến.
Ngoài ra, SpaceX cũng không đạt được một số mục tiêu thử nghiệm đối với tầng đẩy Super Heavy. Đây là lần đầu tiên họ sử dụng lại một tầng đẩy đã bay trước đó – Booster 14 – từng được sử dụng trong Flight 7. SpaceX cho biết trước đó họ sẽ không cố gắng đưa tầng đẩy quay trở lại bãi phóng mà sẽ tiến hành các thử nghiệm để tối ưu hóa quỹ đạo bay và tiết kiệm nhiên liệu.
Các thử nghiệm ban đầu diễn ra như kế hoạch, nhưng tầng đẩy bị phá huỷ khi bật động cơ để thực hiện cú hạ cánh cuối cùng.
Flight 9 là chuyến bay thử nghiệm Starship thứ ba liên tiếp thất bại trong việc tái nhập và hạ cánh có kiểm soát ở Ấn Độ Dương. Hai lần thất bại trước liên quan đến những sự cố khác nhau trong hệ thống động lực của tầng trên Starship. Thất bại lần này làm dấy lên nghi ngại mới về tiến độ phát triển của Starship và khả năng thực hiện các sứ mệnh then chốt – bao gồm chuyến đổ bộ Mặt Trăng Artemis 3 của NASA, dự kiến diễn ra vào giữa năm 2027.
Jared Isaacman – người đang được đề cử làm Giám đốc NASA và có thể sẽ được Thượng viện phê chuẩn vào tuần tới – đã bày tỏ sự đánh giá cao việc SpaceX vẫn tiếp tục truyền hình hình ảnh Starship khi nó bắt đầu tái nhập ngoài tầm kiểm soát. “Tôi trân trọng sự minh bạch – và cảm ơn vì đã đưa những người đam mê không gian cùng đi qua những thành công và thất bại của chương trình thử nghiệm,” ông viết trên mạng xã hội sau khi tàu bị mất.
“Có người sẽ chỉ tập trung vào thất bại,” ông viết, nhưng cho rằng Starship và các tên lửa đang được phát triển khác đang tạo ra một “nền kinh tế không gian quy mô lớn” sẽ mở ra kỷ nguyên khám phá mới. “Khi các công nghệ này thành hình, chúng sẽ mở đường cho một kỷ nguyên khám phá và phát hiện mới – và những thất bại hiện tại chỉ là một chương nhỏ trong câu chuyện dài phía trước.”
Starship của SpaceX được quan sát từ Đảo South Padre khi phóng từ Texas ngày 27-5. Ảnh: Getty Images
Tàu Starship/Super Heavy của SpaceX cất cánh trong chuyến bay thử nghiệm Flight 9 ngày 27-5. Ảnh: SpaceX.
