Một đánh giá toàn cầu quy mô lớn đầu tiên về bệnh cúm gia cầm ở mèo đã cho thấy mối đe dọa đang nổi lên về một đại dịch tiềm tàng ở người.
Virus cúm gia cầm (H5N1) đang biến đổi nhanh chóng và có thể đang trên đà trở thành một đại dịch ở người, theo các nhà khoa học từ Trường Y tế Công cộng thuộc Đại học Maryland. Trong một nghiên cứu lớn vừa công bố trên tạp chí Open Forum Infectious Diseases, các nhà khoa học này cho biết họ phát hiện mèo đang mắc cúm gia cầm thường xuyên hơn, và kêu gọi cần giám sát khẩn cấp để ngăn chặn virus trước khi nó có thể lây lan giữa người với người.
“Virus đã tiến hóa, và cách mà nó lây lan giữa các loài – từ chim sang mèo, và giờ là giữa bò với mèo, mèo với người – thực sự đáng lo ngại. Khi mùa hè đến gần, chúng tôi dự đoán các ca nhiễm tại trang trại và trong tự nhiên sẽ lại gia tăng,” Tiến sĩ Kristen Coleman, tác giả chính và cũng là giáo sư trợ giảng tại Khoa Y tế Môi trường Toàn cầu của Trường Y tế Công cộng Maryland, chia sẻ.
“Cúm gia cầm gây tỷ lệ tử vong rất cao đối với mèo, và chúng tôi cần nhanh chóng xác định mức độ lan rộng của virus trong quần thể mèo để đánh giá chính xác nguy cơ lây sang người,” cô nói. “Chúng tôi muốn bảo vệ cả con người lẫn thú cưng.”
Dựa trên dữ liệu từ năm 2004 đến 2024, các nhà nghiên cứu phát hiện 607 ca cúm gia cầm ở mèo trên toàn thế giới, trong đó có 302 ca tử vong. Các ca này trải dài tại 18 quốc gia, liên quan đến 12 giống mèo khác nhau, từ mèo nhà đến các loài mèo lớn như hổ.
Mặc dù mối đe dọa ngày càng tăng, mèo hiện không được xét nghiệm cúm gia cầm một cách thường xuyên. Trong phần lớn các trường hợp, xét nghiệm chỉ được tiến hành sau khi mèo đã chết. Do giám sát còn hạn chế, con số thực tế có thể cao hơn rất nhiều, theo Tiến sĩ Coleman.
Các con đường lây nhiễm gia tăng
Các cách mèo bị nhiễm cúm gia cầm đang ngày càng đa dạng. Nghiên cứu cho thấy mèo có thể nhiễm bệnh trực tiếp khi ăn chim nhiễm virus hoặc thức ăn sống bị ô nhiễm như thịt gà sống, và gián tiếp thông qua các loài động vật có vú khác – chẳng hạn như mèo ở nông trại uống sữa từ bò nhiễm bệnh, mèo nhà lây cho nhau, hoặc hổ lây cho các hổ khác.
Mèo bị nhiễm thường mắc viêm não cấp tính và các triệu chứng nghiêm trọng khác, dễ bị nhầm với bệnh dại. Chủng cúm gia cầm nguy hiểm nhất là chủng lây lan mạnh nhất trong mèo nhà và hiện có tỷ lệ tử vong lên đến 90%.
Đối với người, cúm gia cầm ít gây tử vong hơn một chút, nhưng cũng đã khiến khoảng một nửa trong số 950 người nhiễm trên toàn thế giới tử vong. Từ ngày 28-4-2022 (khi Hoa Kỳ bắt đầu thu thập dữ liệu tích lũy về người nhiễm) đến ngày 6-1-2025, Hoa Kỳ ghi nhận 66 ca nhiễm ở người và 1 ca tử vong.
Coleman và nhóm nghiên cứu đặc biệt lo ngại về khả năng virus cúm gia cầm xâm nhập vào các trại cứu hộ động vật, có thể dẫn đến bùng phát lớn, bao gồm cả lây nhiễm sang người.
Hiện chưa có ca nào lây từ người sang người được ghi nhận, nhưng các nhà khoa học lo ngại rằng nếu virus tiếp tục lan rộng và biến đổi, nó có thể trở nên dễ dàng lây qua không khí.
“Các nghiên cứu sắp tới của chúng tôi sẽ nhằm xác định mức độ phổ biến của cúm gia cầm độc lực cao và các virus cúm khác trong những quần thể mèo có nguy cơ cao như mèo sống ở các trại bò sữa,” Ian Gill Bemis, đồng tác giả nghiên cứu và nghiên cứu sinh tiến sĩ chuyên nghiên cứu về cúm gia cầm ở mèo cho biết.
Cúm gia cầm đang lây lan qua nhiều loài – từ chim, mèo, bò và có thể là cả người. Một nghiên cứu mới cảnh báo rằng nếu không giám sát chặt chẽ, chúng ta có thể đang tiến đến đại dịch tiếp theo. Ảnh: SciTechDaily
