Chính quyền của Donald Trump đang “tích cực xem xét” việc đình chỉ habeas corpus – quyền của một người được kháng nghị việc bị giam giữ trước tòa – theo lời một trong những phụ tá cấp cao nhất của tổng thống Mỹ.
Stephen Miller, Phó Chánh văn phòng Nhà Trắng, nói với các phóng viên hôm thứ Sáu rằng Hiến pháp Mỹ cho phép đình chỉ quyền tự do pháp lý này trong thời điểm “nổi dậy hoặc bị xâm lược”.
Phát biểu của ông được đưa ra trong bối cảnh các thẩm phán tìm cách thách thức một số vụ bắt giữ gần đây do chính quyền Trump thực hiện nhằm đối phó với tình trạng nhập cư bất hợp pháp và trục xuất các sinh viên nước ngoài có quan điểm bất đồng.
“Mọi việc còn phụ thuộc vào việc các tòa án có hành xử đúng đắn hay không,” Miller nói.
Hiện có một số vụ kiện dân sự đang chờ xử lý liên quan đến việc chính quyền Trump trục xuất những người nhập cư không có giấy tờ, với cơ sở pháp lý là habeas corpus.
Gần đây nhất, một thẩm phán liên bang đã ra lệnh trả tự do cho một sinh viên đại học người Thổ Nhĩ Kỳ bị giam giữ trong sáu tuần sau khi viết một bài báo chỉ trích Israel. Tuần trước, một thẩm phán khác cũng ra lệnh trả tự do cho một sinh viên Đại học Columbia bị bắt vì ủng hộ người Palestine, sau khi có đơn kháng nghị dựa trên quyền habeas corpus.
Tuy nhiên, một số thẩm phán khác lại đứng về phía chính quyền Trump trong các tranh chấp như vậy.
Miller mô tả habeas corpus là một “đặc quyền” và cho biết Quốc hội đã thông qua luật loại bỏ thẩm quyền xét xử của tòa án đối với các vụ án nhập cư.
Các chuyên gia pháp lý và giới chỉ trích đã đặt nghi vấn về tính chính xác trong cách hiểu luật pháp Mỹ của Miller.
“Chỉ có Quốc hội mới có quyền đình chỉ habeas corpus – không phải Stephen Miller, cũng không phải tổng thống,” Marc Elias, luật sư của Đảng Dân chủ, phát biểu với đài MSNBC.
Một trong những cam kết tranh cử chủ chốt của Trump là trục xuất hàng triệu người nhập cư khỏi Mỹ, và chính quyền của ông đã theo đuổi nhiều biện pháp khác nhau để đẩy nhanh các vụ trục xuất kể từ khi trở lại Nhà Trắng.
Vào tháng Ba, một thẩm phán liên bang đã ra lệnh ngăn chính quyền Trump viện dẫn một đạo luật thời chiến có từ hàng thế kỷ trước để hợp thức hóa việc trục xuất hơn 200 người Venezuela – dù các chuyến bay vẫn diễn ra.
CNN dẫn các nguồn tin giấu tên cho biết Trump đã trực tiếp tham gia các cuộc thảo luận về khả năng đình chỉ habeas corpus.
Bản thân Trump chưa đề cập công khai đến việc đình chỉ quyền này, nhưng đã tuyên bố sẽ thực hiện các biện pháp để chống lại những lệnh ngăn chặn việc trục xuất do tòa án ban hành.
“Có những cách để giảm thiểu điều đó, và có một số cách rất mạnh mẽ,” ông nói vào tháng Tư. “Có một cách đã được ba tổng thống rất đáng kính sử dụng, nhưng chúng tôi hy vọng sẽ không phải đi theo con đường đó.”
Habeas corpus – có nghĩa là “bạn phải mang người đó ra trước tòa” – là một quyền pháp lý cho phép một người bị bắt được đưa ra trước thẩm phán để quyết định tính hợp pháp của việc giam giữ.
Quyền này đã bị đình chỉ bốn lần trong lịch sử nước Mỹ: trong Nội chiến Mỹ dưới thời Abraham Lincoln, tại Hawaii sau vụ Nhật Bản ném bom Trân Châu Cảng năm 1941, ở Philippines khi Mỹ còn sở hữu thuộc địa năm 1905, và khi đối phó với các hoạt động của nhóm da trắng thượng đẳng Ku Klux Klan vào thế kỷ 19.
Phần trong Hiến pháp Mỹ quy định về việc đình chỉ habeas corpus trao quyền này cho Quốc hội, chứ không phải cho tổng thống.
Phó Chánh văn phòng Nhà Trắng Stephen Miller nói về việc đình chỉ habeas corpus. Ảnh: BBC
