Bill Gates đã lên tiếng chỉ trích tỷ phú công nghệ Elon Musk vì những cắt giảm ngân sách chính phủ Mỹ do ông thực hiện thông qua Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE), cho rằng việc cắt giảm mạnh Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) sẽ dẫn đến hàng triệu cái chết trên toàn thế giới.
Cảnh báo này được đưa ra sau khi chính quyền Trump thực hiện các bước nhằm loại bỏ USAID và chấm dứt sứ mệnh hỗ trợ nước ngoài của cơ quan này, trong khi Musk thì khoe khoang rằng đã “ném” cơ quan này vào “máy băm gỗ”. Trong những tuần qua, nhiều tổ chức phi lợi nhuận phải đối mặt với việc hủy hợp đồng hoặc thanh toán bị gián đoạn, mặc dù một số hợp đồng sau đó đã được khôi phục do các tổ chức viện trợ cảnh báo về hậu quả chết người tiềm tàng từ việc cắt giảm nguồn tài trợ.
“Khi Elon tham gia vào chính phủ, nếu mục tiêu thực sự của ông ấy là hiệu quả hay tận dụng AI, thì dĩ nhiên chúng ta cần cải tổ để chính phủ hiệu quả hơn. Nếu đó là mục đích, thì đó là điều đáng khen khi ông ấy đóng góp thời gian và chuyên môn,” Gates nói trong cuộc phỏng vấn với CNN hôm thứ Sáu. “Nhưng việc mọi thứ chuyển thành cắt bỏ những người này thì tôi không ngờ, và một phần trong số đó cần được phục hồi.”
Gates cho biết thế giới đang trong tình trạng “khẩn cấp về y tế toàn cầu” vì Mỹ và các chính phủ châu Âu cắt giảm ngân sách cho các chương trình y tế.
Phát biểu của nhà đồng sáng lập Microsoft được đưa ra sau khi ông công bố hôm thứ Năm rằng sẽ đóng góp 200 tỷ USD — bao gồm “gần như toàn bộ” tài sản cá nhân của mình — thông qua Quỹ Gates trong vòng 20 năm tới trước khi đóng cửa tổ chức này, đẩy nhanh tiến độ so với các kế hoạch chi tiêu trước đó. Ông nói rằng quyết định này một phần xuất phát từ lo ngại rằng tiến trình cải thiện sức khỏe toàn cầu đang bị chững lại hoặc thậm chí bị đảo ngược.
Gates cho rằng hành động của Musk trong chính quyền Trump hiện đang làm mọi thứ trở nên tồi tệ hơn.
“Tôi nghĩ nếu ai đó tuyên bố rằng chỉ trong hai tháng có thể cắt 2 nghìn tỷ USD từ ngân sách 7 nghìn tỷ USD, thì họ sẽ không thành công,” Gates nói. “Vì vậy, họ sẽ nhắm vào những chỗ yếu nhất, và những khoản chi ở nước ngoài – những thứ mà họ có thể xuyên tạc… và nhắm vào những người mà ông ấy chưa từng tiếp xúc.”
Gates chỉ trích tuyên bố sai lệch của Musk hồi tháng Hai rằng chính phủ Mỹ đã chi 50 tỷ USD để cung cấp bao cao su cho Gaza – một thông tin mà Musk sau đó đã thừa nhận là không chính xác. Ông cũng phản đối việc Musk gọi nhân viên USAID là “những kẻ điên cực đoan” và “chống Mỹ”, trong khi Gates gọi họ là “những anh hùng”.
“Trừ quân đội, đây có lẽ là những người đáng kính nhất — và họ là bộ mặt của nước Mỹ thể hiện cho những người mà chúng ta muốn sống cùng và muốn hệ thống y tế của họ theo dõi các đại dịch tiềm tàng,” Gates nói. “Việc bôi nhọ họ là hoàn toàn bất công.”
Quỹ Gates đã chi hơn 100 tỷ USD kể từ khi thành lập vào năm 2000, hợp tác với các cơ quan chính phủ và tổ chức phi lợi nhuận toàn cầu để giải quyết các vấn đề y tế lớn. Tổ chức này đã đóng góp vào việc phát triển vắc xin mới, công cụ chẩn đoán và các phương pháp phân phối điều trị để chống lại bệnh tật trên toàn thế giới.
Gates nói rằng dù Musk “là một thiên tài trong một số lĩnh vực… nhưng trong lĩnh vực y tế toàn cầu thì không phải chuyên môn của ông ấy.” Ông bổ sung: “Nếu đó chỉ là một khoản cắt giảm vừa phải và là thách thức để hoạt động hiệu quả hơn… thì tôi chấp nhận được. Nhưng cắt giảm 80% thì sẽ gây ra hàng triệu cái chết – và đó là một sai lầm.”
Những nhận xét này được đưa ra sau cuộc phỏng vấn trước đó trong tuần với Financial Times, trong đó Gates cáo buộc Musk đang “giết chết những đứa trẻ nghèo nhất thế giới” bằng các khoản cắt giảm ngân sách chính phủ.
Đại diện của Musk chưa phản hồi yêu cầu bình luận. Tuy nhiên, đây không phải lần đầu Musk và Gates đối đầu trong lĩnh vực từ thiện. Năm 2022, Gates đã gặp Musk để thuyết phục CEO Tesla tăng cường hoạt động thiện nguyện, nhưng cuộc gặp không thành công và sau đó Musk đã gọi Gates là “thằng khốn” (a-hole), theo tiểu sử của Musk do Walter Isaacson viết, trong đó có phỏng vấn cả hai tỷ phú.
Trong cuộc phỏng vấn với CNN, Gates cũng bày tỏ lo ngại về các chính sách khác của Nhà Trắng, bao gồm chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump. Các mức thuế phổ biến đe dọa làm tăng chi phí tiêu dùng tại Mỹ và làm gián đoạn hoạt động của các doanh nghiệp Mỹ, trong bối cảnh AI được dự đoán sẽ gây biến động mạnh đến thị trường việc làm và nền kinh tế.
“Điều tôi lo ngại là chúng ta đã tạo ra quá nhiều sự bất ổn,” Gates nói. “Nếu bạn muốn xây dựng một nhà máy mới, bạn cần hiểu rõ các chính sách trong 20 năm tới, chứ không phải chỉ hai ngày hay bốn năm nữa.”
Bill Gates trả lời phỏng vấn Fareed Zakaria của CNN ngày 9 tháng 5 năm 2025. Ảnh: CNN
