Một dân biểu Mỹ dự định trong vài tuần tới sẽ trình dự luật yêu cầu xác minh điểm đến của các chip trí tuệ nhân tạo (AI) như chip do Nvidia sản xuất sau khi chúng được bán.
Nỗ lực theo dõi những con chip này, đã nhận được sự ủng hộ lưỡng đảng ở Quốc hội Mỹ, nhằm giải quyết các báo cáo về việc buôn lậu tràn lan chip Nvidia vào Trung Quốc, vi phạm luật kiểm soát xuất khẩu của Mỹ.
Chip của Nvidia là thành phần quan trọng để tạo ra các hệ thống AI như chatbot, trình tạo hình ảnh và cả những hệ thống đặc thù có thể hỗ trợ chế tạo vũ khí sinh học. Cả Tổng thống Donald Trump và người tiền nhiệm Joe Biden đều đã siết chặt dần kiểm soát xuất khẩu chip Nvidia sang Trung Quốc.
Tuy nhiên, nhiều cơ quan báo chí đã ghi nhận một số chip vẫn tiếp tục chảy vào Trung Quốc, và Nvidia công khai thừa nhận họ không thể theo dõi sản phẩm sau khi bán ra.
Dân biểu Bill Foster (Dân chủ-Illinois), từng làm vật lý hạt, cho biết công nghệ theo dõi chip sau bán đã có sẵn, và phần lớn đã tích hợp ngay trên chip Nvidia. Các chuyên gia kỹ thuật độc lập do Reuters phỏng vấn cũng đồng ý như vậy.
Foster—người từng thiết kế nhiều chip máy tính trong sự nghiệp khoa học—dự định trình dự luật trong vài tuần tới, yêu cầu chính quyền Mỹ ban hành quy định về hai vấn đề then chốt, gồm theo dõi vị trí chip, đảm bảo chúng ở đúng nơi được phép theo giấy phép xuất khẩu; và chặn chip khởi động nếu không được cấp phép phù hợp theo quy định kiểm soát xuất khẩu.
Foster nói với Reuters rằng hiện có những báo cáo đáng tin cậy—một số chưa công khai—về việc buôn lậu chip quy mô lớn.
Foster nói: “Đó là vấn đề thực sự, và sớm muộn chúng ta sẽ phát hiện Trung Quốc thiết kế vũ khí dùng các cụm chip lớn, hoặc thậm chí phát triển trí tuệ nhân tạo tổng hợp (AGI), việc đó cấp bách chẳng kém công nghệ hạt nhân.”
Vụ buôn lậu chip càng cấp bách hơn khi DeepSeek của Trung Quốc xuất hiện; hệ thống AI này đe dọa mạnh các hệ thống Mỹ và được xây dựng trên chip Nvidia vốn bị cấm bán cho Trung Quốc, theo công ty phân tích SemiAnalysis. Các công tố viên Singapore đã truy tố ba công dân Trung Quốc về tội lừa đảo trong vụ liên quan máy chủ có chứa chip Nvidia.
Mặc dù chưa được triển khai rộng, công nghệ xác minh vị trí chip đã tồn tại. Google (Alphabet) hiện theo dõi vị trí chip AI của họ sản xuất và các chip khác trong chuỗi trung tâm dữ liệu toàn cầu để đảm bảo an ninh, theo hai nguồn thạo tin.
Dự luật của Foster sẽ giao cho Bộ Thương mại sáu tháng để soạn thảo quy định bắt buộc áp dụng công nghệ này.
ỦNG HỘ LƯỠNG ĐẢNG
Dự luật của Foster nhận được sự ủng hộ từ đại diện đảng Dân chủ như Raja Krishnamoorthi – thành viên cấp cao Ủy ban Đặc biệt Hạ viện về Trung Quốc. “Xác minh vị trí trên chip là một giải pháp sáng tạo cần nghiên cứu để ngăn buôn lậu,” Krishnamoorthi nói.
Phe Cộng hòa cũng ủng hộ. Dân biểu John Moolenaar – Chủ tịch Ủy ban – nói với Reuters: “Ủy ban Đặc biệt có sự ủng hộ lưỡng đảng mạnh mẽ yêu cầu các công ty như Nvidia tích hợp theo dõi vị trí vào loại chip AI dung lượng cao — và công nghệ đã sẵn sàng.”
Công nghệ này dựa trên việc chip giao tiếp với máy chủ, dùng thời gian truyền tín hiệu để xác minh vị trí—dựa trên nguyên lý tín hiệu máy tính di chuyển với tốc độ ánh sáng.
Tim Fist, cựu kỹ sư và Giám đốc chính sách công nghệ mới tại Viện Tiến bộ (Washington), nói việc theo dõi này sẽ chỉ ra được chip đang ở quốc gia nào. Nhưng đó cũng là lượng thông tin lớn hơn nhiều so với những gì Cơ quan Công nghiệp và An ninh (BIS) hiện có.
Mục tiêu thứ hai của Foster—ngăn chip AI khởi động nếu nó không được cấp phép xuất khẩu hợp lệ—khó về mặt kỹ thuật hơn xác minh vị trí, nhưng ông cho rằng đã đến lúc bắt đầu thảo luận cho cả hai nỗ lực.
“Chúng tôi đã thu thập đủ phản hồi để giờ có thể thảo luận chi tiết hơn với chính các nhà cung cấp chip và mô-đun, hỏi họ: ‘Các anh sẽ thực sự triển khai thế nào?’” Foster nói.
Máy chủ và linh kiện trung tâm dữ liệu chứa chip AI mới nhất của Nvidia được trưng bày tại hội nghị GTC ở San Jose, California, ngày 19 tháng 3 năm 2025. Ảnh: Reuters
