Một tên lửa Vega C đã phóng thành công một vệ tinh nghiên cứu Trái Đất cho Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), trong một sứ mệnh mà các quan chức cho biết cũng là minh chứng cho năng lực tự chủ về không gian của châu Âu.
Tên lửa Vega C đã cất cánh vào lúc 5:15 sáng giờ miền Đông ngày 29-4 từ trung tâm phóng vũ trụ châu Âu tại Guiana thuộc Pháp. Vệ tinh Biomass của ESA, là tải trọng chính của sứ mệnh, đã tách khỏi tầng trên Avum của tên lửa gần một giờ sau khi phóng, sau khi được đưa vào quỹ đạo đồng bộ Mặt Trời ở độ cao 666 km như kế hoạch.
Vệ tinh nặng 1.250 kg này được phát triển bởi Airbus Defence and Space, là một phần của chương trình Thám hiểm Trái đất (Earth Explorer) của ESA nhằm phục vụ các sứ mệnh nghiên cứu Trái Đất. Thiết bị chính của vệ tinh là radar khẩu độ tổng hợp băng tần P (P-band SAR), có khả năng “cân đo” các khu rừng trên Trái Đất để xác định lượng carbon lưu trữ và cách lượng carbon này thay đổi theo thời gian.
“Nó có khả năng quét, giống như bạn đi chụp chiếu trong y tế, để kiểm tra các khu rừng,” bà Simonetta Cheli, Giám đốc các chương trình quan sát Trái Đất của ESA, cho biết trong cuộc họp báo trước khi phóng.
Biomass có thời gian hoạt động dự kiến là 5,5 năm, với 18 tháng đầu tiên dành cho “giai đoạn chụp cắt lớp”, trong đó radar của vệ tinh sẽ lập bản đồ cấu trúc bên trong của rừng. Bốn năm tiếp theo sẽ được dùng để tiến hành các quan sát giao thoa nhằm đo sự thay đổi về chiều cao và sinh khối rừng.
Vệ tinh cũng sẽ được sử dụng để quan sát các địa hình khác như sông băng và sa mạc, tận dụng khả năng của radar trong việc “nhìn” xuyên qua băng và cát. ESA cho biết họ sẽ hợp tác với NASA và trao đổi dữ liệu với vệ tinh NISAR, dự kiến sẽ được phóng trong vài tháng tới, cũng được trang bị radar khẩu độ tổng hợp nhưng hoạt động ở tần số cao hơn.
Băng tần P hoạt động ở tần số thấp hơn so với các hệ thống radar khẩu độ tổng hợp khác, ông Justin Byrne, người đứng đầu các chương trình khoa học và sao Hỏa tại Airbus, cho biết trong buổi họp báo trước khi phóng. “Điều đó buộc chúng tôi phải phát triển công nghệ hoàn toàn mới trong chuỗi [tần số vô tuyến],” ông nói, ví dụ như các bộ khuếch đại và thiết bị điện tử.
Radar sử dụng một ăng-ten có thể triển khai dài 12 mét, do L3Harris cung cấp. Việc triển khai radar sẽ bắt đầu vài ngày sau khi phóng và kéo dài trong khoảng bốn ngày, ông nói trong cuộc họp báo sau khi phóng.
Đây là lần phóng đầu tiên của tên lửa Vega C kể từ khi quay trở lại hoạt động vào tháng 12 năm 2024, gần hai năm sau vụ thất bại trong sứ mệnh mang mã hiệu VV22. “Chúng tôi vẫn đang xử lý hậu quả từ thất bại VV22 và xin đảm bảo rằng mọi thứ đã được thực hiện để đảm bảo một lần phóng an toàn cho Biomass,” ông Toni Tolker-Nielsen, Giám đốc vận tải vũ trụ của ESA, nói trong cuộc họp báo trước khi phóng.
Khi được hỏi thêm, ông cho biết ESA đang giám sát kỹ lưỡng phương tiện phóng. “Chúng tôi đang rà soát rất chặt chẽ toàn bộ tên lửa để phát hiện bất kỳ điểm bất thường hay yếu điểm nào,” ông nói. Việc rà soát này sẽ kéo dài trong năm lần phóng tiếp theo của dòng tên lửa, bắt đầu từ lần phóng lại hồi tháng 12.
Sau khi phóng, các quan chức nhấn mạnh tầm quan trọng của việc có cả Vega C và Ariane 6 cùng hoạt động. “Trong bối cảnh hiện tại, đầy bất ổn và với những biến chuyển địa chính trị, việc chúng tôi có thể đảm nhận bất kỳ sứ mệnh nào với hai loại tên lửa này là điều vô cùng quan trọng,” ông David Cavaillolès, Giám đốc điều hành của Arianespace cho biết.
“Gần đây, tất cả chúng ta đều hiểu rõ thế nào là chủ quyền và quyền tiếp cận không gian có chủ quyền,” ông nói, ám chỉ cuộc “khủng hoảng tên lửa đẩy” gần đây của châu Âu buộc họ phải mua các chuyến phóng từ SpaceX. “Giờ chúng tôi đã trở lại, và thách thức lớn tiếp theo là mở rộng quy mô để thực hiện ngày càng nhiều lần phóng.”
Arianespace đã thực hiện hai lần phóng trong năm nay, một lần với Ariane 6 và một lần với Vega C. Ông cho biết có bốn lần phóng Ariane 6 và hai lần phóng Vega C nữa dự kiến trong năm nay, và lần tiếp theo là một sứ mệnh Vega C vào tháng 7.
Arianespace hiện đang chuyển giao dịch vụ phóng của Vega C cho Avio, nhà thầu chính của tên lửa, với ba lần phóng tiếp theo vẫn do Arianespace phụ trách trước khi Avio tiếp quản hoàn toàn. Trong buổi họp báo trước khi phóng, các quan chức của Arianespace và Avio cho biết quá trình chuyển giao đang diễn ra suôn sẻ.
Một tên lửa Vega C cất cánh ngày 29 tháng 4 mang theo vệ tinh Biomass của ESA. Ảnh: ESA
