Amazon đã phóng 27 vệ tinh đầu tiên thuộc chòm sao internet băng thông rộng Kuiper lên không gian từ Florida vào thứ Hai, khởi đầu cho việc triển khai mạng internet từ không gian vốn bị trì hoãn lâu nay, và sẽ cạnh tranh trực tiếp với hệ thống Starlink của SpaceX.
Đây là những vệ tinh đầu tiên trong số 3.236 vệ tinh mà Amazon dự kiến đưa vào quỹ đạo tầm thấp của Trái Đất cho Dự án Kuiper – một dự án trị giá 10 tỷ USD được công bố từ năm 2019 nhằm cung cấp internet băng thông rộng toàn cầu cho người tiêu dùng, doanh nghiệp và chính phủ – những đối tượng mà SpaceX đã nhắm tới từ lâu với hệ thống Starlink mạnh mẽ.
Lô vệ tinh được đặt trên tên lửa Atlas V của Liên minh phóng tàu United Launch Alliance (liên doanh giữa Boeing và Lockheed Martin), được phóng lúc 7 giờ tối giờ Bờ Đông Mỹ (6g sáng thứ Ba giờ Việt Nam) từ bệ phóng tại Trạm Lực lượng Không gian Cape Canaveral. Đợt phóng ban đầu dự kiến vào ngày 9 tháng 4 đã bị hoãn do thời tiết xấu.
Kuiper được xem là canh bạc lớn nhất hiện nay của Amazon, đưa hãng vào cuộc cạnh tranh với Starlink và các nhà cung cấp viễn thông toàn cầu như AT&T và T-Mobile. Amazon định vị dịch vụ này như một giải pháp đặc biệt cho các vùng nông thôn nơi khả năng kết nối còn hạn chế hoặc không tồn tại.
Việc triển khai vệ tinh hoạt động đầu tiên đã bị trì hoãn hơn một năm – ban đầu Amazon hy vọng có thể phóng lô vệ tinh vào đầu năm 2024. Công ty hiện đối mặt với hạn chót do Ủy ban Truyền thông Liên bang Mỹ (FCC) đặt ra là phải triển khai một nửa số vệ tinh (1.618 chiếc) trước giữa năm 2026. Tuy nhiên, với tiến độ chậm, Amazon có thể sẽ phải xin gia hạn.
Trong vòng vài giờ hoặc vài ngày sau vụ phóng, Amazon dự kiến sẽ công bố việc thiết lập liên lạc ban đầu với tất cả các vệ tinh từ trung tâm điều hành nhiệm vụ của hãng đặt tại Redmond, bang Washington. Nếu mọi việc diễn ra theo kế hoạch, công ty cho biết họ kỳ vọng sẽ “bắt đầu cung cấp dịch vụ cho khách hàng vào cuối năm nay.”
Giám đốc điều hành Liên minh phóng tàu ULA, ông Tory Bruno, nói với Reuters rằng công ty có thể phóng thêm tối đa 5 nhiệm vụ Kuiper nữa trong năm nay. Theo một hồ sơ đệ trình lên FCC năm 2020, Amazon cho biết có thể bắt đầu cung cấp dịch vụ tại một số khu vực phía bắc và nam địa cầu khi đạt mốc 578 vệ tinh, và sẽ mở rộng dần về phía xích đạo khi tiếp tục phóng vệ tinh.
Dự án Kuiper là bước tiến đầy tham vọng của gã khổng lồ dịch vụ web và thương mại điện tử vào không gian, dù xuất phát muộn trong thị trường mà SpaceX đang chiếm lĩnh. Tuy nhiên, các lãnh đạo Amazon tin rằng kinh nghiệm phát triển sản phẩm tiêu dùng và hệ thống điện toán đám mây sẵn có sẽ giúp Kuiper có lợi thế so với Starlink.
Amazon đã phóng hai vệ tinh nguyên mẫu vào năm 2023 để thử nghiệm, và cho rằng các thử nghiệm này đã thành công, trước khi đưa các vệ tinh đó ra khỏi quỹ đạo vào năm 2024. Công ty khá kín tiếng về tiến trình phát triển dự án cho đến khi công bố kế hoạch phóng Kuiper đầu tiên hồi đầu tháng này.
Dư địa cho nhiều ông lớn
SpaceX của Elon Musk, với lợi thế là cả nhà vận hành vệ tinh lẫn đơn vị phóng tên lửa với hệ thống Falcon 9 tái sử dụng, đã đưa hơn 8.000 vệ tinh Starlink vào quỹ đạo kể từ năm 2019, sau khi thực hiện lần phóng chuyên biệt thứ 250 cho Starlink vào thứ Hai. Hiện tốc độ phóng của Starlink đạt ít nhất một đợt mỗi tuần, mỗi tên lửa mang khoảng hai chục vệ tinh để mở rộng băng thông và thay thế vệ tinh lỗi thời.
Tốc độ nhanh chóng này giúp công ty của Musk thu hút hơn 5 triệu người dùng internet trên 125 quốc gia, làm thay đổi thị trường viễn thông vệ tinh toàn cầu và thu hút các cơ quan quân sự, tình báo muốn sử dụng Starlink và dây chuyền sản xuất của nó cho các chương trình an ninh quốc gia nhạy cảm.
Chủ tịch điều hành Amazon, Jeff Bezos, bày tỏ sự tự tin rằng Kuiper có thể cạnh tranh với Starlink. Trong một cuộc phỏng vấn với Reuters hồi tháng 1, ông nói: “Nhu cầu internet là vô hạn.”
“Còn chỗ cho nhiều người thắng cuộc. Tôi đoán Starlink sẽ tiếp tục thành công, và tôi cũng tin Kuiper sẽ thành công,” ông nói.
“Đây chủ yếu là một hệ thống thương mại, nhưng chắc chắn sẽ có những ứng dụng quốc phòng cho các chòm sao vệ tinh quỹ đạo tầm thấp (LEO),” ông nói thêm.
Năm 2023, Amazon đã giới thiệu thiết bị đầu cuối Kuiper dành cho người dùng – một ăng-ten có kích thước tương đương đĩa than, dùng để kết nối với vệ tinh Kuiper, cùng một thiết bị nhỏ hơn có kích cỡ như máy đọc sách Kindle. Công ty kỳ vọng sẽ sản xuất hàng chục triệu thiết bị với giá dưới 400 USD mỗi chiếc.
Năm 2022, Amazon ký hợp đồng cho 83 lần phóng tên lửa từ ULA, Arianespace của Pháp và Blue Origin – công ty vũ trụ của Bezos – đánh dấu hợp đồng phóng vệ tinh lớn nhất lịch sử ngành, nhằm chuẩn bị cho việc triển khai Kuiper.
Tên lửa Atlas V của United Launch Alliance mang theo vệ tinh mạng internet Kuiper của Amazon được phóng từ Trạm Lực lượng Không gian Cape Canaveral ở Florida, Hoa Kỳ, ngày 28 tháng 4 năm 2025. Ảnh: Reuters
