SpaceX đã phóng chuyến bay chia sẻ thứ ba lên quỹ đạo có độ nghiêng trung bình vào ngày 21-4, tuy nhiên chỉ mang theo rất ít tải trọng chia sẻ.
Một tên lửa Falcon 9 đã rời bệ phóng tại Tổ hợp Phóng 40 ở Mũi Canaveral lúc 8:48 tối theo giờ miền Đông trong khuôn khổ sứ mệnh Bandwagon-3, tức 7:48 sáng thứ Ba giờ Việt Nam. Tầng đẩy, trong lần bay thứ ba của mình, đã hạ cánh trở lại Mũi Canaveral, đáp xuống một bệ gần nơi tầng đẩy của nhiệm vụ tiếp tế hàng hóa SpX-32 cũng vừa hạ cánh vào cùng ngày trước đó.
SpaceX trước đó đã phóng chuyến bay chia sẻ Bandwagon-1 vào tháng 4-2024 và Bandwagon-2 vào tháng 12-2024. SpaceX cho biết nhu cầu phóng lên quỹ đạo nghiêng trung bình (mid-inclination orbits) chỉ đứng sau quỹ đạo đồng bộ Mặt Trời (sun-synchronous orbit).
Quỹ đạo có độ nghiêng trung bình, thường khoảng từ 30° đến 60° so với quỹ đạo Trái Đất, cho phép vệ tinh bay qua những khu vực nằm giữa vùng xích đạo và vùng cận cực, thường bao phủ phần lớn khu vực đông dân cư như Bắc Mỹ, châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản,… Để dễ hình dung, quỹ đạo vệ tinh bay quanh Trái Đất theo đúng đường xích đạo sẽ có góc 0° (gọi là quỹ đạo xích đạo); quỹ đạo vệ tinh bay qua cả hai cực của Trái Đất sẽ có góc 90°; còn khi lớn hơn 90°, quỹ đạo vệ tinh ngược chiều quay của Trái Đất (retrograde).
Trong lần phóng này, Bandwagon-3 chỉ mang theo ba tải trọng gồm vệ tinh vũ trụ 425Sat-3 của quân đội Hàn Quốc, Tomorrow-S7 của công ty dự báo thời tiết Tomorrow.io và Phoenix – phương tiện tái nhập khí quyển đầu tiên của startup ATMOS Space Cargo đến từ Đức. Trong khi đó, Bandwagon-1 mang theo 11 vệ tinh còn Bandwagon-2 có đến 30 vệ tinh.
SpaceX không đưa ra lời giải thích về số lượng tải trọng thấp, nhưng các nguồn tin trong ngành cho biết lý do có thể là do nhu cầu đối với quỹ đạo nghiêng trung bình còn khiêm tốn, và thời điểm phóng cách Bandwagon-2 chỉ bốn tháng, nên chưa thu hút đủ lượng tải trọng chia sẻ.
Dù SpaceX cho biết các nhiệm vụ Bandwagon nhằm đáp ứng nhu cầu phóng lên quỹ đạo nghiêng trung bình, chúng cũng liên quan đến hợp đồng phóng nhiều lần mà công ty đã ký với quân đội Hàn Quốc để triển khai năm vệ tinh do thám trong dự án mang tên Project 425. Cả ba nhiệm vụ Bandwagon đều mang theo vệ tinh của Project 425, cùng với một đợt phóng sớm hơn.
Khi công bố chương trình Bandwagon, SpaceX cho biết họ sẽ thực hiện ít nhất bốn lần phóng, hai trong năm 2024 và hai trong năm 2025. Lần phóng Bandwagon thứ tư, dự kiến diễn ra vào cuối năm nay, nhiều khả năng sẽ mang theo vệ tinh cuối cùng của Project 425.
Một số người trong ngành phóng vệ tinh đã chỉ trích các nhiệm vụ chia sẻ chuyến bay của SpaceX vì làm giảm nhu cầu đối với các phương tiện phóng nhỏ, khi SpaceX cung cấp giá phóng rẻ hơn nhiều so với những gì các nhà cung cấp phương tiện phóng nhỏ có thể đưa ra. Tuy nhiên, Rocket Lab, với tên lửa Electron – dẫn đầu thị trường phương tiện phóng nhỏ ở phương Tây – cho rằng điều đó không đúng.
“Phóng chuyên dụng dành cho phương tiện nhỏ là một thị trường thực sự, và không nên nhầm lẫn với chia sẻ chuyến bay,” ông Peter Beck, Giám đốc điều hành Rocket Lab, nói trong một cuộc phỏng vấn tại Hội nghị Không gian tổ chức đầu tháng này.
Ông lập luận rằng khách hàng có thể dùng chuyến bay chia sẻ cho các lần phóng thử ban đầu, nhưng sau đó sẽ tìm đến các nhà cung cấp chuyên dụng như Rocket Lab để triển khai cả chòm sao vệ tinh, vì họ có thể kiểm soát quỹ đạo và lịch trình tốt hơn.
“Chúng tôi có nhiều khách hàng sẽ bay trên Transporter, rồi sau đó quay lại và đặt hàng cho cả chòm sao trên nền tảng của chúng tôi,” ông nói.
Ảnh tua nhanh quá trình phóng tên lửa Falcon 9 trong nhiệm vụ Bandwagon-3, theo sau là cảnh hạ cánh của tầng đẩy. Ảnh: Brandon Lindner.
