Thị trường chứng khoán Mỹ lại giảm mạnh vào sáng thứ Hai khi Donald Trump tiếp tục tấn công Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed), Jerome Powell – người mà ông gọi là “kẻ thất bại” vì không hạ lãi suất.
“Có thể sẽ có sự chững lại của nền kinh tế nếu Ông Quá Muộn, một kẻ thất bại lớn, không hạ lãi suất NGAY BÂY GIỜ,” Trump viết trên mạng xã hội.
Trong những ngày gần đây, Trump đã gia tăng áp lực với Powell, thúc giục ông giảm lãi suất để bù đắp những tác động gây lạm phát từ các mức thuế quan mới.
Trump đang gây sức ép với Fed để hạ lãi suất, nhiều khả năng nhằm xoa dịu thị trường chứng khoán, vốn đã lao dốc sau khi ông công bố loạt thuế quan mới. Tuy nhiên, Phố Wall dường như không “cắn câu” và đang phản ứng ngược lại trước những đòn công kích của Trump nhằm vào Powell.
Sáng thứ Hai, chỉ số Dow giảm 1.000 điểm (tương đương 2,8%), trong khi chỉ số công nghệ Nasdaq Composite giảm hơn 3% và S&P 500 giảm 2,9%. Các cổ phiếu công nghệ từng được ưa chuộng như Tesla và Nvidia đều giảm hơn 5%, trong khi giá trị đồng USD rơi xuống mức thấp nhất trong nhiều năm so với hầu hết các đồng tiền chính.
Trước đó, thị trường chứng khoán từng phục hồi từ mức giảm sâu sau khi Trump đưa ra đề xuất thuế quan trong ngày gọi là “Ngày Giải phóng,” dự kiến áp thuế nặng với mọi đối tác thương mại của Mỹ. Tuy nhiên, gần như toàn bộ mức tăng sau khi Trump tuyên bố tạm dừng 90 ngày đối với các loại thuế đối ứng đã bị xóa sạch vì các đợt công kích mới nhằm vào Powell.
Powell, vốn nổi tiếng là cẩn trọng trong phát ngôn, gần đây đã lên tiếng về các mức thuế của Trump và cảnh báo rằng điều này có thể dẫn đến một “kịch bản đầy thách thức” cho Fed – hàm ý rằng Fed không có kế hoạch hạ lãi suất trong thời gian tới.
“Thuế quan rất có khả năng sẽ gây ra ít nhất một đợt tăng lạm phát tạm thời. Những tác động này cũng có thể kéo dài hơn,” Powell nói với báo giới ngày 16-4.
Lạm phát ở Mỹ đạt đỉnh 9% vào tháng 6/2022 nhưng đã giảm dần trong vài năm qua, chủ yếu nhờ vào việc Fed điều chỉnh lãi suất một cách thận trọng. Fed hiện đặt mục tiêu kiểm soát lạm phát ở mức 2%.
Powell thường nhắc đến “nhiệm vụ kép” của Fed – vừa kiểm soát lạm phát, vừa tối đa hóa việc làm. Việc tăng lãi suất có thể giúp giảm giá cả, nhưng đi kèm với rủi ro thất nghiệp gia tăng. Trong những năm gần đây, Fed đã xoay xở để giảm lạm phát mà vẫn duy trì tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp, khoảng 4%. Tháng trước, lạm phát đã hạ nhiệt xuống còn 2,4%, dù con số này chưa tính đến ảnh hưởng từ các mức thuế mới của Trump.
Trong thời gian dài, Fed được xem là một cơ quan liên bang phi chính trị và trung lập. Tuy nhiên gần đây Trump đã gợi ý việc sa thải Powell, người sẽ kết thúc nhiệm kỳ vào tháng 5-2026.
Đây sẽ là một hành động chưa từng có tiền lệ và có thể khiến Phố Wall thêm hỗn loạn. Trong một cuộc phỏng vấn với CNBC, Krishna Guha – Phó Chủ tịch công ty nghiên cứu cổ phiếu Evercore ISI – cho rằng thị trường sẽ có “phản ứng dữ dội” nếu Trump sa thải Powell.
“Tôi không thể tin rằng chính quyền đang thật sự muốn làm điều đó,” Guha nói.
Cũng chưa rõ liệu Trump có quyền cách chức Powell hay không. Tòa án tối cao Mỹ hiện đang xem xét một vụ kiện có thể trao cho Trump nhiều quyền hơn trong việc sa thải các quan chức liên bang – nhưng chưa rõ điều đó có áp dụng cho Fed hay không.
Tuần trước, Powell nhấn mạnh tầm quan trọng của việc Fed độc lập với các tác động chính trị.
“Việc chúng tôi độc lập là điều đã được pháp luật quy định,” Powell nói. “Chúng tôi phục vụ những nhiệm kỳ rất dài, dường như là vô tận, vì vậy chúng tôi được pháp luật bảo vệ.”
Tuy vậy, điều đó không có nghĩa là chính quyền Trump sẽ không thò tay vào thử. Vào thứ Sáu, cố vấn kinh tế Nhà Trắng Kevin Hassett nói với báo giới rằng chính quyền “sẽ tiếp tục xem xét” liệu họ có thể sa thải Powell một cách hợp pháp hay không.
Các quan chức Fed họp mỗi tháng để bàn về khả năng điều chỉnh lãi suất. Cuộc họp tiếp theo sẽ diễn ra vào ngày 6 và 7-5.
Trump và Chủ tịch Fed Jerome Powell
