Amanda Nguyễn: ‘Chuyến hành trình này thực sự là về sự chữa lành’

“Trong khoảnh khắc này, tôi chỉ muốn tất cả những người sống sót biết rằng: Bạn có thể chữa lành. Không có giấc mơ nào là quá hoang đường, và nếu nó quá hoang đường và xa vời — như bay vào vũ trụ — bạn hoàn toàn có thể thực hiện được, và nó hoàn toàn có thể trở thành hiện thực.”
Amanda Nguyễn bước ra khỏi khoang tàu vũ trụ trắng có cửa sổ ở sa mạc Tây Texas vào thứ Hai (14-4), đặt tay lên ngực, sau đó vung tay lên trời, biểu lộ niềm vui. Cô vừa bay vượt qua Đường Kármán — là ranh giới giữa Trái Đất và vũ trụ — và cô vừa trở thành người phụ nữ Việt Nam đầu tiên bay vào vũ trụ. Cô cũng vừa hoàn thành một giấc mơ mà cô đã tạm gác lại trong 10 năm để đấu tranh cho quyền công dân, giữ lời hứa với chính mình rằng cô sẽ “quay lại với ước mơ của mình.”
Trước khi tạm gác giấc mơ đó, Nguyễn là sinh viên tại Đại học Harvard với ước mơ theo đuổi sự nghiệp tại NASA hoặc CIA. Cô đã học thiên văn học tại trường, tham gia vào nhiệm vụ tàu con thoi cuối cùng của NASA, và trước đó đã giúp cơ quan này phát triển kính viễn vọng Kepler tìm kiếm các ngoại hành tinh. Nhưng vào năm 2013, trong năm cuối đại học, cô đã bị hiếp dâm tại một bữa tiệc của hội sinh viên.
Khi đối mặt với cảm xúc của bản thân sau vụ tấn công tình dục, Nguyễn cũng bắt đầu phát hiện những lỗ hổng nghiêm trọng trong hệ thống tư pháp vốn được thiết kế để hỗ trợ các nạn nhân, giúp họ có thể tố cáo. Cuối cùng, cô đứng trước ngã rẽ giữa việc thay đổi con đường của mình để đấu tranh cho quyền lợi của nạn nhân hiếp dâm hoặc tiếp tục con đường khoa học của mình. Cô đã chọn con đường đầu tiên, và thực sự đã đạt được những thành tựu lớn.
Cô được ghi nhận công lao với việc thông qua Đạo luật Quyền của Nạn nhân Hiếp dâm, một đạo luật giúp nạn nhân có quyền khám chữa bệnh miễn phí, yêu cầu giữ lại bằng chứng pháp y ít nhất cho đến khi hết thời gian quy định về hiếp dâm, và cung cấp lựa chọn gia hạn thời gian này trong một số trường hợp nhất định. Nhờ thành tựu này, cô cũng đã trở thành ứng viên của giải Nobel Hòa bình năm 2019.
Và đến ngày 14 tháng 4, Nguyễn đã đạt được giấc mơ thứ hai của mình.
“Trong khoảnh khắc này, tôi chỉ muốn tất cả những người sống sót biết rằng: Bạn có thể chữa lành. Không có giấc mơ nào là quá hoang đường, và nếu nó quá hoang đường và xa vời — như bay vào vũ trụ — bạn hoàn toàn có thể thực hiện được, và nó hoàn toàn có thể trở thành hiện thực,” cô nói trong một cuộc phỏng vấn ngay sau chuyến bay.
Trong chuyến bay, đồng hồ chỉ báo không trọng lực mà Nguyễn mang theo —vật mà các phi hành gia mang vào vũ trụ để xác định khi nào điều kiện vi trọng lực bắt đầu — đã bay lơ lửng quanh tàu vũ trụ. Đó là một lời nhắn cô viết cho chính mình từ nhiều năm trước, hứa rằng, nếu cô phải tạm gác giấc mơ trở thành phi hành gia và đấu tranh cho quyền công dân, “một ngày nào đó tôi sẽ quay lại với ước mơ đó.”
Nguyễn cũng có một chỉ báo không trọng lực thứ hai mà cô đã do dự mang theo, cô chia sẻ. Đó là chiếc dây băng bệnh viện của cô từ khi cô được cấp bộ dụng cụ xét nghiệm hiếp dâm sau vụ tấn công. “Cuối cùng tôi đã mang nó theo,” cô nói. “Hôm nay tôi có thể vinh danh điều đó.”
Như cô đã nói trước chuyến bay: “Chuyến hành trình này thực sự là về sự chữa lành.”
Nguyễn, người cũng là nhà khoa học nghiên cứu sinh học trong không gian, đã mang theo một số dự án trên quỹ đạo để thực hiện trong chuyến bay kéo dài 10,5 phút này.
Một trong những thí nghiệm đó liên quan đến việc kiểm tra vật liệu cho băng vết thương trong điều kiện vi trọng lực; Nguyễn cho biết kết quả của thí nghiệm này có thể ứng dụng trong sức khỏe phụ nữ trong không gian. Công nghệ hút tốt hơn trong điều kiện vi trọng lực sẽ giúp các kỹ sư tạo ra các miếng lót hoặc bang vệ sinh thân thiện với không gian cho các nữ phi hành gia trong kỳ kinh nguyệt. Điều này đặc biệt quan trọng, khi nhiệm vụ của Nguyễn với Blue Origin là chuyến bay vũ trụ đầu tiên trong 60 năm không có nam phi hành gia tham gia.
“Lịch sử cho thấy NASA đã cấm phụ nữ trở thành phi hành gia, và một trong những lý do họ viện dẫn nhiều nhất là kinh nguyệt,” Nguyễn chia sẻ. “Đó là lý do tôi làm điều này.”
Nguyễn cũng mang theo một số vật liệu thông minh đang được thử nghiệm cho bộ đồ vũ trụ thế hệ tiếp theo và miếng dán siêu âm đeo tay, cả hai đều do các nhà nghiên cứu tại MIT chế tạo, nơi cô từng là học giả của Media Lab Director.
Đã có một thời, vào năm 2013, khi Nguyễn chọn “hoãn lại công lý của mình” vì cô muốn đấu tranh cho sự nghiệp, cô nói với Đài Phát thanh Quốc gia trước chuyến bay. Là người mong muốn làm việc cho một cơ quan chính phủ — và là người từng làm thực tập sinh tại Nhà Trắng và đã trải qua các quy trình xin việc trong chính phủ — Nguyễn biết rằng việc tham gia vào một vụ kiện đang diễn ra sẽ là một rắc rối lớn với các nhà tuyển dụng tương lai.
Vì vậy, cô nói rằng ban đầu cô đã quyết định mạo hiểm với việc chứng cứ hiếp dâm bị hủy bỏ sau 6 tháng để có một bản lý lịch gọn gàng hơn khi đi xin việc. Nhưng sau đó cô đã thay đổi quyết định, khi tạm gác sự nghiệp để dành thời gian giúp đỡ các nạn nhân bị hiếp dâm khác.
Thế nhưng, câu chuyện giờ đây đã thành một chuyến đi trọn vẹn đối với Nguyễn — nhấn mạnh một thông điệp cô hy vọng gửi đến tất cả những người sống sót có thể đang đứng trước ngã rẽ tương tự.
“Đừng bao giờ, đừng bao giờ từ bỏ,” là thông điệp trên chỉ báo không trọng lực của cô.