Một câu hỏi lớn được nêu ra suốt hai ngày qua: Tổng thống Trump có đang thao túng thị trường như các nhà quan sát và thành viên Đảng Dân chủ nghi vấn, hay chỉ đang trấn an người dân như Nhà Trắng khẳng định?
Tổng thống Trump bắt đầu ngày thứ Tư bằng một lời khuyên dành cho những người lo lắng trước các mức thuế nhập khẩu cao ngất ngưởng của ông.
“HÃY BÌNH TĨNH,” ông Trump viết trên mạng xã hội sau khi thị trường mở cửa. Chỉ vài phút sau, ông tiếp tục: “ĐÂY LÀ THỜI ĐIỂM TUYỆT VỜI ĐỂ MUA VÀO!!! DJT”.
Vài giờ sau đó, ông Trump khiến thị trường bùng nổ khi tuyên bố tạm hoãn áp thuế trong 90 ngày. Chỉ số blue chip S&P 500 chốt phiên tăng hơn 9%, trong khi Nasdaq — tập trung vào cổ phiếu công nghệ — tăng hơn 12%. Đà tăng tiếp tục lan sang châu Á và châu Âu vào thứ Năm, với chỉ số Nikkei 225 của Nhật Bản tăng 9%, và chỉ số FTSE 100 của London tăng tới 4% trong phiên giao dịch đầu ngày.
Những dấu hiệu đáng ngờ
Ngay sau khi ông Trump tuyên bố tạm dừng thuế, các nghị sĩ Dân chủ và chuyên gia đạo đức chính phủ đã đặt ra một câu hỏi có vẻ hiển nhiên: Liệu ông Trump có bật đèn xanh cho những người ủng hộ mình kiếm lời từ đợt tăng giá cổ phiếu sắp xảy ra?
Vào thứ Tư, Nhà Trắng đăng video cho thấy Tổng thống nói với Charles Schwab – nhà sáng lập 87 tuổi của công ty môi giới mang tên ông – rằng ông Schwab bằng cách nào đó vừa kiếm được 2,5 tỷ USD trong ngày hôm đó.
“Không tệ,” Trump bình luận. Ông không nói rõ Schwab có giao dịch gì hôm đó hay không, và công ty của Schwab cũng không phản hồi yêu cầu bình luận từ tạp chí Fortune.
Trump còn ký tên bằng ba chữ cái DJT ở cuối bài đăng trên mạng xã hội Truth Social kêu gọi nhà đầu tư mua vào – vốn là điều các chính trị gia hay làm để xác nhận họ tự viết bài. Nhưng Trump vốn nổi tiếng với việc đích thân soạn bài đăng, nên điều này là hiếm thấy.
Tuy nhiên, DJT cũng chính là mã cổ phiếu của công ty mẹ của nền tảng Truth Social – Trump Media and Technology Group – mà giá cổ phiếu cũng tăng hơn 20% trong ngày hôm đó.
Khi được hỏi về chi tiết này, Bộ trưởng Lutnick nói Trump vẫn thường dùng DJT để ký tên mỗi khi nhắn tin cho ông.
Khi được các phóng viên Mỹ hỏi vào tối thứ Tư về thời điểm chính xác ông đưa ra quyết định tạm hoãn áp thuế 90 ngày, Trump trả lời: “Một khoảng thời gian thôi. Tôi nghĩ là sáng nay. Tôi đã suy nghĩ về việc này vài ngày qua.”
Vì Tổng thống Trump quyết định toàn bộ đường đi nước bước trong cuộc chơi thuế quan gần đây, giới đầu tư gần như chỉ biết dõi theo từng lời ông nói. Ngay cả một hiểu lầm tưởng chừng vô hại về lời bình của cố vấn kinh tế Kevin Hassett cũng khiến thị trường lao dốc hôm thứ Hai.
Tính khó đoán này gây ra vấn đề – vì những người thân cận với ông Trump có thể nắm lợi thế và bị cám dỗ đầu cơ dựa trên thông tin từ Nhà Trắng.
Chẳng hạn, khi được hỏi chính quyền sẽ miễn thuế cho công ty Mỹ nào – điều có thể ảnh hưởng lớn đến giá cổ phiếu của các công ty như Apple – Trump trả lời rằng các quyết định đó sẽ được đưa ra “theo bản năng”.
Đảng Dân chủ chất vấn
“Đây chẳng phải là thao túng thị trường hay sao?” – Hạ nghị sĩ Mike Levin, đảng Dân chủ bang California, viết trên mạng xã hội, ám chỉ một hành vi có thể là bất hợp pháp. “Nếu bạn là người ủng hộ Trump và làm theo lời ông ấy mua vào, thì bạn đã thắng lớn. Ngược lại, nếu bạn là người đã nghỉ hưu, người lớn tuổi hay tầng lớp trung lưu không chịu được rủi ro và quyết định bán ra trong vài ngày qua, thì bạn đã bị thiệt.”
Thông tin về việc ông Trump tạm dừng áp thuế được đưa ra đúng lúc ông Jamieson Greer – đại diện thương mại Mỹ – đang điều trần tại Quốc hội. Hạ nghị sĩ Steven Horsford, đảng Dân chủ bang Nevada, đã chất vấn mục đích thật sự của Tổng thống Trump.
“Đó không phải là thao túng thị trường,” ông Greer trả lời. “Chúng tôi đang cố gắng tái định hình hệ thống thương mại toàn cầu.”
“Vậy các ông đã đạt được điều gì?” ông Horsford hỏi lại. “Nếu không phải là thao túng thị trường, thì là gì? Ai đang hưởng lợi? Tỷ phú nào vừa giàu thêm?”
Các lãnh đạo Dân chủ tại Quốc hội cáo buộc rằng các đồng minh của Tổng thống Donald Trump có thể đang thu lợi bất hợp pháp từ các động thái leo thang thuế quan của ông.
“Đó có phải là thao túng thị trường? Là tham nhũng công khai?” Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren phát biểu tại Quốc hội, đồng thời kêu gọi mở cuộc điều tra chính thức. “Người dân Mỹ cần biết liệu Tổng thống Trump hoặc bất kỳ ai trong chính quyền có thao túng thị trường để trục lợi cho các nhà tài trợ của họ hay không.”
‘Ai trong chính quyền đã biết trước về việc Trump thay đổi chính sách thuế? Có ai đã mua bán cổ phiếu và trục lợi trên lưng người dân không? Tôi sẽ viết thư tới Nhà Trắng — công chúng có quyền được biết.’”
Thượng nghị sĩ Dân chủ Chris Murphy cũng viết trên X rằng một “vụ bê bối giao dịch nội gián đang được hình thành… Bài đăng lúc 9:30 sáng của Trump cho thấy rõ ông ta mong muốn người thân cận kiếm lời từ thông tin mật chỉ mình ông biết. Vậy ai đã biết trước, và họ kiếm được bao nhiêu tiền?”
Dân biểu Alexandria Ocasio-Cortez, cũng thuộc đảng Dân chủ, kêu gọi toàn bộ các thành viên Quốc hội công khai mọi giao dịch cổ phiếu họ thực hiện trong 24 giờ qua. “Tôi nghe được một số lời bàn tán thú vị trên sàn nghị trường,” bà viết trên X. “Hạn chót công khai là 15 tháng 5. Chúng ta sắp phát hiện ra nhiều điều. Đã đến lúc cấm giao dịch nội gián trong Quốc hội.”
Những ai được lợi?
Cuộc chiến thương mại “sáng nắng chiều mua” của Trump đã khiến giá tài sản toàn cầu dao động dữ dội. Vào thứ Tư, chỉ số công nghiệp Dow Jones tăng tới 3.000 điểm trong một phiên – lần đầu tiên trong lịch sử – trong khi cổ phiếu Tesla trong nhóm “Bảy gã khổng lồ” tăng vọt 22%, sau khi Nhà Trắng tuyên bố tạm dừng các loại thuế “đối ứng”.
Nhờ sự biến động này, bất kỳ ai biết trước kế hoạch của chính quyền đều có thể kiếm lời lớn trên thị trường. Giờ đây, các nghị sĩ Dân chủ đang đặt nghi vấn liệu các đồng nghiệp Cộng hòa của họ có lợi dụng thông tin mật đó hay không.
“Bất kỳ thành viên nào của Quốc hội mua cổ phiếu trong 48 giờ qua nên công khai điều đó ngay bây giờ. Tôi đã nghe vài lời đồn đại thú vị trên sàn nghị viện,” nghị sĩ New York Alexandria Ocasio-Cortez viết.
Bình luận của bà được đưa ra sau khi có dấu hiệu cho thấy thông tin về sự chuyển hướng của Trump có thể đã bị rò rỉ ngay trước khi công bố.
Thượng nghị sĩ Adam B. Schiff, đảng Dân chủ bang California, cho biết ông sẽ liên hệ với Nhà Trắng để tìm hiểu thêm ai đã biết trước quyết định tạm dừng thuế của ông Trump. Ông nói việc thay đổi chính sách đột ngột này đã “mở ra những cơ hội nguy hiểm cho giao dịch nội gián.”
Nhiều nhà đầu tư đã xem biến động gần đây trên thị trường chứng khoán như một cơ hội mua vào. Dân biểu Cộng hoà bang Georgia và đồng minh của Trump, Marjorie Taylor Greene, khai báo đã thực hiện nhiều giao dịch vào ngày 3 và 4 tháng 4 — thời điểm thị trường sụt giảm mạnh sau khi Trump lần đầu công bố kế hoạch thuế “có đi có lại” vào ngày 2 tháng 4 — bao gồm cả cổ phiếu Amazon.com và Apple. Cổ phiếu của hai công ty công nghệ này lần lượt tăng 12% và 15% trong ngày thứ Tư.
Phản ứng của Nhà Trắng
Các quan chức Nhà Trắng đã bác bỏ những cáo buộc này, cho rằng bài đăng của ông Trump chỉ nhằm trấn an người dân Mỹ. Họ cố gắng mô tả việc ông Trump gỡ bỏ phần lớn thuế quan không phải là một sự nhượng bộ, mà là kết quả của việc các đồng minh thân cận nhất của Trung Quốc tìm cách thương lượng với Mỹ.
Các quan chức Nhà Trắng khẳng định sự thay đổi này đã nằm trong chiến lược từ trước. Thư ký báo chí Karoline Leavitt cho rằng đây là một phần trong “nghệ thuật đàm phán” của Trump.
Trước đó trong ngày, khi Trump đăng trên mạng xã hội Truth Social lời khuyên: “ĐÂY LÀ THỜI ĐIỂM TUYỆT VỜI ĐỂ MUA VÀO”, CNBC đã hỏi Bộ trưởng Thương mại Mỹ liệu Tổng thống có khả năng dự đoán thị trường tài tình như vậy không. Howard Lutnick, đồng minh thân cận của Trump, trả lời: “Tôi luôn đặt cược vào Donald Trump.”
“Trách nhiệm của tổng thống Hoa Kỳ là trấn an thị trường và người dân Mỹ về an ninh kinh tế của họ trong bối cảnh truyền thông liên tục gieo rắc nỗi sợ,” phát ngôn viên Nhà Trắng Kush Desai nói. “Thay vì bấu víu vào những lời buộc tội vô căn cứ để chơi trò chính trị đảng phái, đảng Dân chủ nên tập trung hợp tác với chính quyền để khôi phục sự vĩ đại của nước Mỹ.”
Sàn giao dịch chứng khoán New York vào ngày thứ Tư. Các nghị sĩ Dân chủ và chuyên gia đạo đức chính phủ đang đặt câu hỏi liệu Tổng thống Trump, khi tạm dừng áp thuế, có phải đã bật đèn xanh cho những người ủng hộ mình kiếm lời từ đợt tăng giá cổ phiếu sắp tới hay không. Ảnh: The New York Times.
Donald Trump giải thích quyết định tạm hoãn áp thuế trong 90 ngày đối với phần lớn quốc gia.
